تهران موزه‌های زیادی دارد که می‌شود برای رفتن به آنها در تمام ایام سال برنامه‌ریزی کرد. برای دیدن هر کدام از این موزه‌ها و گردش در آنها معمولا یک نصف‌روز کافی‌است؛ جز 3کاخ‌موزه که باید وقت بیشتری برایشان بگذارید و حتی تا چند روز از وقت‌تان را به بازدید از بخش‌های مختلف آنها اختصاص دهید؛ یک روز بروید بعضی از قسمت‌ها را ببینید و روزهای دیگر، قسمت‌های دیگر را. کاخ‌موزه‌های گلستان، سعدآباد و نیاوران مجموعه کاخ‌های تهران هستند. شما چقدر این کاخ‌موزه‌ها را می‌شناسید؟ اینجا اطلاعاتی برایتان جمع‌‌آوری کرده‌ایم تا با شناخت دقیق‌تری به بازدید آنها بروید.
کاخ‌موزه‌های گلستان
از تخت مرمر تا تالار سلام
یادگاری به‌جامانده از ارگ تاریخی تهران، زمانی محل اقامت شاهان قاجار بوده اما حالا دیوار‌های اطرافش آن را از هیاهوی بازار تهران جدا کرده است. در ورودی محوطه کاخ، باجه اطلاعات قرار دارد؛ کافی‌است اسم تالار یا عمارتی را که دوست دارید ببینید بگویید تا متصدی، بلیتش را به دست‌تان بدهد و راهنمایی‌تان کند. ایوان تخت‌مرمر که آیین تاجگذاری و مراسم سلام نوروزی شاهان قاجار در آن برگزار می‌شده و خلوت کریمخانی که زمانی راه عبور اندرون و باغ گلستان به دیوانخانه و تالار تخت‌مرمر بوده، از دیدنی‌های این کاخ هستند. تالار سلام ـ یکی از تالار‌های این مجموعه ـ حالا به موزه تبدیل شده است. البته ناصرالدین‌شاه پس از نخستین سفرش به اروپا تصمیم گرفت موزه‌ای شبیه موزه‌های اروپایی درست کند و این تالار از ابتدا با همین نیت ساخته شده بود. دیدن تالار عاج یا سفره‌خانه، تالار برلیان یا تشریفات و تالار آینه، خالی از لطف نیست. کتابخانه و آلبوم‌خانه گلستان که 3هزار و 200 اثر شامل کتاب و صفحه‌های تک‌برگ و ۴۵هزار نگاتیو عکس در آن نگهداری می‌شود، با دفتر مدیریت در یک ساختمان قرار دارند. این بنا در دوران پهلوی به اقامت مهمانان خارجی اختصاص یافته بود. شمس‌العماره یا بنای خورشید به‌دلیل طراحی و تزئینات و ارتفاع بلندش معروف است. برج‌های بادگیر عمارت بادگیر، تنها بادگیرهای تزئین‌شده با معرق در ایران هستند. زیر عمارت بادگیر، یک اتاق تابستانی بزرگ قرار داشته که با جریان باد 4برج بادگیر و به کمک حوضخانه میانی خنک می‌شده است. چادرخانه که محلی برای نگهداری چادرهای سلطنتی قاجار بود و تالار الماس و تالار ابیض از دیگر دیدنی‌های کاخ گلستان هستند. در طبقه همکف تالار ابیض فروشگاهی برای عرضه محصولات فرهنگی قرار دارد و در زیرزمین تالار الماس، چایخانه سنتی‌ای دایر است که بعد از گردش در کاخ‌موزه، می‌توان در آن گلویی تازه کرد. در قسمت ورودی هر مجموعه، افرادی برای پاسخگویی به پرسش‌ها و راهنمایی بازدیدکنندگان آماده هستند. در بعضی از قسمت‌های کاخ، عکسبرداری و فیلمبرداری بدون فلاش مجاز است.
کاخ‌موزه‌های سعدآباد
مجموعه کاخ‌های دیدنی
حاج‌آقا‌رضا رفیع ـ از رجال سیاسی قاجار و پهلوی و دوست و ندیم رضاشاه ـ در خاطرات خود می‌نویسد: «من سعدآباد را از ابوالفتح سرداراعظم ـ پسر بانو عظمی، خواهر ظل‌السلطان ـ به مبلغ 400هزارتومان با مهر حاج‌آقا‌نورالله و کلباسی برای رضاخان سردار‌سپه خریداری کردم. سعدآباد که من آن‌موقع خریداری کردم، به این بزرگی نبود و وسعت آن 8هزار متر کنار رودخانه با عمارت حالیه ملکه مادر بود». سعدآباد به مرور بزرگ‌تر شده است و برای دیدن تمام موزه‌های آن باید روحیه‌ای مارکوپولویی داشته باشید. مجموعه سعدآباد با یک‌میلیون و 100هزارمترمربع وسعت در کوهپایه‌های توچال و دره سرسبز دربند جا خوش کرده است. این کاخ در زمان قاجار، محل استقرار و سکونت تابستانی شاهان این سلسله بود. 18کاخ کوچک و بزرگ از دوره‌های قاجاریه و پهلوی در سعدآباد وجود دارد که 11کاخ آن به صورت موزه است و می‌توان از آنها بازدید کرد.کاخ‌موزه ملت به‌دلیل رنگ سفید نمای آن، به کاخ سفید شهرت دارد. در سرسرای طبقه همکف، مجموعه‌ای از سفالینه‌های ایران ـ از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری ـ و همچنین کریستال‌هایی از دوره قاجار نگهداری می‌شود. در موزه آب می‌توانید اسناد و مدارک مربوط به آب (مانند دفترچه میراب، وقف‌نامه‌ها)، ابزار و ادوات مربوط به آب (مانند فنجان آبی، ساعت آبی، لوازم حفر چاه و قنات) و تندیس‌های گوناگونی از دانشمندان آب‌شناس و تندیس میراب را ببینید.کاخ‌موزه سبز، موزه آبکار، موزه خط و کتابت میرعماد، موزه بهزاد، موزه فرشچیان، موزه هنرهای زیبا، موزه مردم‌شناسی، موزه هنر و ملل و موزه نظامی در این مجموعه قرار دارند. علاوه بر کاخ‌های مذکور و چندین ساختمان قدیمی دیگر، تاسیسات و امکانات دیگری همچون سالن‌های مرغداری و گاوداری، موزستان و گلخانه‌های گوناگون، استخرهای مختلف، چشمه‌سار‌ها، زمین‌های تنیس و سالن بولینگ، سینما و آمفی‌تئا‌تر روباز هم در این مجموعه ۱۱۰هکتاری وجود دارد.
کاخ‌موزه سعدآباد در میدان تجریش، خیابان سعدآباد قرار دارد.
کاخ‌موزه‌های نیاوران
کاخ‌هایی در میان باغ‌ها
ابتدا به‌عنوان محلی برای پذیرایی از مهمانان خارجی در نظر گرفته شده بود اما پس از ساخت، به سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش اختصاص یافت. بنای کاخ نیاوران با مساحتی حدود ۹هزار مترمربع در 2طبقه و یک نیم‌طبقه، شمال شرقی باغ نیاوران را گرفته است. باغ کتیبه‌ها از نمایشگاه‌های دائمی این کاخ است که در آن کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌هایی از دوران ماد‌ها و بعد از آن وجود دارد.کاخ صاحبقرانیه در سال۱۳۷۴ مرمت و در اردیبهشت سال۱۳۷۷ به‌عنوان موزه بازگشایی شد. در طبقه زیرین کاخ صاحبقرانیه، فضای حوضخانه قرار دارد که انواع بافته‌های قاجاری، آثار لاکی (شامل جعبه‌ها، جلد‌ها، قلمدان‌ها) و آثار خوشنویسی، نگارگری و سوخت از هنرمندان نامی ایران در اتاق‌های اطراف این فضا به نمایش گذاشته شده است. کرسی‌خانه با گچبری‌ها و کتیبه‌نگاری‌های چهار طرف دیوار و تابلوی یوسف و زلیخا، یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های حوضخانه است. جهان‌نما، کامل‌ترین نامی‌است که می‌تواند ویژگی بخش نمایش آثار اهدایی به خاندان پهلوی یا خریداری‌شده توسط آنان را بیان کند. این بخش در غرب کاخ صاحبقرانیه قرار دارد و در دهه50 برای نگهداری این آثار آماده شده بود. در موزه جهان‌نما آثاری از فرهنگ‌های مختلف جهان در قالب اشیای تاریخی یا آثار هنری ـ از جمله آثار هنرمندان بزرگ جهان همچون پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک یا هنرمندان ایرانی صاحب‌سبکی همچون پرویز تناولی، حسین زنده‌رودی، سهراب سپهری و بهمن محصص ـ گردآوری شده است.کوشک احمدشاهی در اواخر دوران قاجار، خوابگاه ییلاقی احمدشاه بود و بعد از مرمت پایین دیواره‌هایش، در اردیبهشت۱۳۷۹ گشایش یافت.کار و تلاش در این کاخ‌موزه از ساعت8:30 صبح شروع می‌شود. در کنار نمایشگاه آثار فرهنگی و صنایع‌دستی، چرخ اتومبیل‌های قدیمی برای گرداندن بازدیدکننده‌ها در محوطه کاخ می‌چرخد. موزه‌ها تا ساعت۱۸ قابل بازدید هستند اما ساعت کار محوطه مجموعه تا ۲۱ ادامه دارد.
شما چقدر با کاخ‌موزه‌های پایتخت آشنایی دارید؟
مهمانی همایونی‌‌های سابق
در همینه زمینه :
