پشت پرده کمبود و گرانی مرغ

سیاستگذاری‌های غلط، ناآشنایی برخی سیاستگذاران با فرایند تولید و بازار و تعدد دستگاه‌های متولی تنظیم بازار مرغ علت اصلی کمبود و گرانی این محصول است.
به گزارش همشهری، با وجود برخی اقدامات برای تامین نهاده‌ها و افزایش نظارت بر فرایند تولید و بازاررسانی مرغ، قیمت این ماده پروتئینی در ایام قبل از نوروز نه‌تنها کاهش نیافت بلکه در موج چهارم شیوع کرونا، مصرف‌کنندگان را راهی صف‌های طولانی خرید کرد. به‌گفته تولید‌کنندگان دوگانه سیاستگذاری‌های نادرست و انتظارات تورمی برای گرانی مواد پروتئینی در حالی موجب رشد تقاضای کاذب در بازار مرغ شد که مشکلات تولید‌کنندگان در زمینه تامین به موقع نهاده‌های تولید با نرخ مصوب دولتی موجب کاهش ماهانه 20 تا 25هزار تنی تولید مرغ در ماه‌های پایانی امسال شده بود و در چنین شرایطی تشدید نظارت و برخوردها در بازار نیز تأثیری در ساماندهی بازار مرغ نداشته است. گرچه برخی از این سیاست‌های نادرست با ورود رئیس‌جمهوری به موضوع گرانی مرغ واگذاری صفر تا 100تولید و تنظیم بازار مرغ به وزارت جهادکشاورزی و تشکیل کارگروه ویژه، اصلاح شده اما تولید‌کنندگان تأکید می‌کنند که با توجه به فرایند تولید و عرضه نباید انتظار آثار مثبت یک شبه این سیاست‌ها در بازار را داشت.

ریشه کمبود و گرانی مرغ
رئیس هیأت مدیره شرکت مادرتخصصی صنعت طیور کشور در گفت‌وگو با همشهری درمورد دلایل کمبود و گرانی مرغ، گفت: چند نکته در سال99 موجب شد تا وضعیت بازار مرغ در ایام نوروز نابسامان شود. نخستین عامل زمزمه مجلس و دولت برای حذف ارز 4200تومانی تامین نهاده‌های دام و طیور بود که مجلس خواستار حذف این ارز و دولت مخالف بود. این موضوع سیگنال منفی را به فضای عمومی جامعه تزریق و نگرانی را دربین مردم ایجاد کرد که با حذف ارز دولتی نهاده‌های دولتی قیمت همه کالاهای اساسی از جمله مرغ، گوشت و تخم‌مرغ نیز افزایش می‌یابد. برومند چهارآیین، افزود: این ذهنیت باعث شد تا تقاضای کاذب برای خرید این اقلام در بازار نیز افزایش یابد و حتی اقشار دارای درآمد بالای جامعه نیز به خرید و ذخیره‌سازی‌ مرغ روی آوردند، به‌نحوی که میزان ذخیره مرغ داخل فریزر خانه‌های برخی از این افراد برای یک عید نوروز دیگر نیز کفایت می‌کند و ذهنیت خرید ارزان برای مقابله با گرانی رایج شد. عضو هیأت علمی سازمان تات (تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی)، افزود: افزایش تقاضای مرغ در اسفنده‌ماه امری عادی است اما امسال این رشد تقاضا از بهمن آغاز شد؛ این در حالی بود که تصمیم کارگروه تنظیم بازار برای تامین دان به نرخ مصوب به‌مدت 40روز (تا اول بهمن‌ماه99) نیز موجب کاهش ماهانه 20 تا 25هزار تنی تولید مرغ در شرایطی شد که مجموع مصرف ماهانه مرغ در تهران 20 تا 26هزار تن و روزانه 800تن بود. چهارآیین، افزود: دستکاری بازار، کاهش تولید و عرضه مرغ به‌دلیل کاهش عرضه دان و رشد تقاضای کاذب موجب شکل‌گیری شرایط کنونی در بازار مرغ شد. او افزود: گرچه در اسفند‌ماه99 سهمیه تامین نهاده تولید مرغداران به 45روز افزایش یافت اما به درد بازار شب عید نخورد و در واقع حضور مردم در صف‌های خرید با وجود شرایط کرونایی ناشی از بی‌تدبیری دولتمردان و مناقشه بین وزارتخانه‌ها بود.

تعدد دستگاه‌های متولی تنظیم بازار مرغ
رئیس هیأت مدیره شرکت مادرتخصصی صنعت طیور کشور با انتقاد از تأثیر سیاستگذاری‌های غلط بر کمبود و گرانی مرغ، گفت: واقعیت آن است که تولید و عرضه مرغ به قصه پر غصه‌ای تبدیل شده که منشأ اصلی آن دخالت دولت در بازار و تعدد وزارتخانه‌های متولی تصمیم‌گیری و سیاستگذاری بوده است. چهارآیین با بیان اینکه تا زمانی که چند وزارتخانه به‌طور توامان در مورد یک یا چند قلم کالا تصمیم بگیرند، شرایط بازار بهتر از این نمی‌شود، افزود: همه نظریات اقتصادی دولت‌هارا دخالت در بازار منع کرده و توصیه اقتصاددان‌ها نیز آن است که دولت‌ها از دخالت در بازارهای رقابتی خودداری کنند اما نمی‌دانم چرا مسئولان تنظیم بازار فکر می‌کنند که می‌توانند با دخالت و برخورد، بازار را تنظیم کند. خروجی دخالت دولت در بازار مرغ، کمبود، گرانی و فساد بود و تجربه نیز نشان داده که دولت هیچ وقت تاجر خوبی نبوده و در هیچ کشوری نیز دولت مرغ یا پرتقال فروش نداریم. رئیس هیأت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی استان کرمانشاه گفت: علاوه بر آن تا‌کنون تنظیم بازار مرغ در مرحله کشتارگاه و عرضه کلی بر عهده وزارت جهادکشاورزی و بعد از آن با وزارت صمت بوده که این امر منجر به پاسکاری مشکلات بازار بین دستگاه‌های دولتی شده و با این شرایط، تولید‌کننده و مردم ناراضی بوده و بازار مرغ و تخم‌مرغ بر مذاق دلال‌ها و واسطه‌ها خوش آمده است. عضو هیأت علمی سازمان تات (تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی)، افزود: دهم فروردین‌ماه امسال، تنظیم بازار محصولات کشاورزی یک کاسه و به وزارت جهادکشاورزی محول و مقرر شد تا متولی صفر تا صد بازار مرغ وزارت جهاد کشاورزی بوده و کمیته‌ای با حضور معاونین رئیس‌جمهوری نیز بر این موضوع نظارت کند. او تاکید کرد: با تشکیل این کمیته قیمت فریز شده قبلی مرغ که باوجود افزایش رسمی قیمت کنجاله سویا، ذرت، دستمزد کارگر و... تفاوت معناداری با نرخ این فرآورده در کف بازار داشت، اصلاح شد.

انتظار غلط معجزه در بازار مرغ
رئیس هیأت مدیره شرکت مادرتخصصی صنعت طیور کشور، گفت: تولید‌کنندگان تصمیمات اخیر برای تولید و عرضه مرغ را به‌فال نیک می‌گیرند چرا که اکنون باید وزارت جهادکشاورزی پاسخگوی همه شرایط تولید و عرضه مرغ به سایر دستگاه‌های نظارتی و مجلس باشد، تولید‌کننده نیز وضعیت خود را می‌داند و امید است تولیدکننده‌‍‌ها با این وزارتخانه به زبان مشترکی برسند. چهارآیین، افزود: البته باید به این نکته توجه کرد که اگر امروز تصمیم درستی برای تولید و عرضه مرغ گرفته می‌شود نباید انتظار داشته باشیم تا بازار این محصول از فردا تنظیم شود اما متأسفانه این رویه نیز به خطاهای راهبردی تبدیل شده که برخی مسئولان به‌دلیل عدم‌آشنایی با فرایند تولید به غلط آن را در رسانه‌ها مطرح می‌کنند ولی مشکلات بازار ارز، نفت و یا... قابل تعمیم به بازار مرغ نیست. او گفت: باوجود این تصمیمات اخیر برای تامین نهاده‌ها و افزایش تولید مرغ نیز، تولید‌کننده برای بازگشت به چرخه تولید حتی بعد از دریافت مجوز، نیازمند حداقل 14روز زمان است تا جوجه یک روزه وارد سالن شود. همچنین دوره پرورش جوجه 45روز و ورود مرغ به بازار نیازمند 70روز زمان است اما عده‌ای به غلط وعده ارزانی مرغ طی چند روز آینده را می‌دهند. چهارآیین تأکید کرد: آثار منفی کشتار قبلی مرغ‌های مادر در بازار نیز 7‌ماه بعد مشخص می‌شود اما متأسفانه برخی دولتمردان شرایط سیاستگذاری در تولید محصولات کشاورزی را نیز با شرایط بازار ارز و طلا مقایسه می‌کنند. این در حالی است که حتی اگر نرخ ارز مورد نیاز برای تامین نهاده‌های تولید کاهش یا افزایش یابد نیز 3 تا 4‌ماه طول می‌کشد تا تأثیر آن در بازار مرغ مشخص شود و نباید انتظارات بیهوده در بین مردم برای کاهش زودهنگام قیمت مرغ ایجاد کرد.

تعادل بازار مرغ تا حداقل 2‌ماه آینده
رئیس هیأت مدیره شرکت مادرتخصصی صنعت طیور کشور، گفت: از 11فروردین‌ماه امسال که تصمیم جدید برای افزایش نرخ مصوب خرده فروشی مرغ به 24هزار و900تومان اتخاذ شد، جنب و جوشی در بین تولید‌کننده آغاز شده است اما اکنون قیمت تمام‌شده تولید مرغ با نرخ رسمی 4200تومانی جوجه یک‌روزه 17هزارو700 و با نرخ بازار آزاد 5هزارو500تومانی جوجه یک روزه حدود 18هزارو200تومان است. چهارآیین با اشاره به بهبود شرایط تامین نهاده‌های طیور، افزود: در زمینه تامین نهاده‌ها نیز متولیان تنظیم بازار قول تامین این اقلام تا 50روز آینده را داده‌اند و اکنون این نهاده‌ها در حال تامین است. علاوه بر آن شاهکار وزارت جهادکشاورزی در سال99 در زمینه راه‌اندازی بازارگاه تولید نهاده‌های دامی موجب شده تا وارد‌کننده به‌صورت شفاف نهاده وارداتی با ارز دولتی را در این سامانه عرضه کنند.
او تاکید کرد: گرچه این سامانه ایراداتی دارد اما همه‌‌چیز شفاف است و تولید‌کننده می‌تواند نهاده مورد نیاز خود برای دوره تولید 45روزه را تامین کند. چهارآیین گفت: گرچه برخی افراد که سالانه حداقل هزارمیلیارد تومان رانت از محل تفاوت قیمت ذرت و کنجاله سویا به جیب می‌زدند، راهی مجلس و برخی نهاده‌های دیگر شدند تا از راه‌اندازی این سامانه جلوگیری کنند. به‌گفته او شرایط کنونی سیگنال درستی به تولید و مرغ بازار داده و می‌توان طی 65 تا 70روز آینده شاهد تعادل عرضه و تقاضا در بازار مرغ در محدوده قیمت مصوب جدید تعیین شده توسط دستگاه‌های دولتی را داشت.
چهار آیین، افزود: ماهانه 100 تا 110میلیون جوجه وارد واحدهای مرغداری می‌شود و با درنظر گرفتن نوسان منطقی در تولید و عرضه مرغ نیز مرغدار ناچار به عرضه مرغ تولیدی بعد از 45روز است. در واقع با سیاستگذاری جدید، برخی تصمیمات قبلی در سال99 مانند جریمه تولید کنندگانی که مرغ را بیش از 45روز نگه می‌دارند نیز منتفی شده و برای تولید‌کنندگان فضای تشویق جایگزین تنبیه شده است. او گفت: با وجود این نباید انتظار داشته باشیم تا نتایج تصمیمات غلطی که سازمان حمایت با تعیین نرخ مصوب 20هزارو400تومانی خرده‌فروشی مرغ طی یک سال اتخاذ کرده یک شبه رفع شود و بازگشت آرامش به بازار مرغ نیازمند حداقل 65 تا 70روز زمان است.