نگاه حزب‌الله به شرق
بررسی مواضع سال‌های اخیر حزب‌الله لبنان، بیانگر افزایش روابط این گروه با کشورهای روسیه و چین است
سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار
برای نخستین‌بار پس از دوران جنگ سرد، باز هم پای قدرت‌های شرقی به خاورمیانه و مخصوصا کشورهای مشرف به دریای مدیترانه (مشهور به بلاد شام) باز شده است. به روایت اندیشکده بنیاد کارنگی، بحران سوریه و ورود مستقیم روسیه برای حمایت از دولت بشار اسد، نقطه عطف تاریخی در این بازگشت بوده است. احیای دوقطبی شرق و غرب، بازتاب ویژه‌ای هم بر معادلات داخلی لبنان داشته است؛ کشوری که به‌دلیل فقدان دولت مرکزی قدرتمند، همواره در معرض تأثیرپذیری از نیروهای خارجی قرار دارد. همانطور که ائتلاف 14مارس با محوریت گروه‌هایی نظیر قوات (به رهبری سمیر جعجع) یا مستقبل (به رهبری سعد حریری) متحدان غرب (مشخصا آمریکا و فرانسه) در لبنان به شمار می‌روند، طی سال‌های اخیر روابط ائتلاف 8مارس به رهبری حزب‌الله لبنان با قدرت‌های شرقی روزبه‌روز بیشتر شده است؛ از نبرد دوشادوش با روسیه علیه تروریسم گرفته تا دعوت مستقیم رهبر حزب‌الله از چین برای سرمایه‌گذاری در لبنان و پر‌کردن خلأ سرمایه‌گذاران غربی.
بر این اساس سفر روز یکشنبه هیأت عالی رتبه حزب‌الله به مسکو برای رایزنی با مقامات روس درباره موضوعات مختلف داخلی و خارجی به‌طور جدی مورد توجه رسانه‌ها و تحلیلگران بوده است. شبکه لبنانی الجدید در این‌باره گزارش می‌دهد: «مذاکرات مستقیم حزب‌الله با دولت روسیه در مسکو مرحله‌ای جدید از پیشروی این گروه لبنانی در تقویت روابط خود با قدرت‌های شرقی است. حزب‌الله با حمایت ایران و سوریه تلاش می‌کند با توسعه روابط بین‌المللی، به ابزارهای جدید مقابل تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا دست یابد.»
دولت لبنان و ثبات سوریه روی میز مذاکره
اگرچه منابع رسانه‌ای نزدیک به حزب‌الله هنوز جزئیات قابل توجهی از این سفر منتشر نکرده‌اند اما به ادعای شبکه سی‌ان‌ان، پرونده‌های تشکیل دولت لبنان و بازگشت ثبات به سوریه در راس موضوعات مورد مذاکره طرفین قرار داشته است. مهم‌ترین بخش از این سفر به ملاقات محمد رعد، مسئول هیأت حزب‌الله با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه مربوط می‌شود. محمد رعد، رئیس فراکسیون مقاومت در پارلمان است و مرد شماره یک حزب‌الله در صحنه رقابت‌های سیاسی لبنان به‌حساب می‌آید. از سوی دیگر میخائیل بوگدانوف، مسئول پرونده خاورمیانه نیز همراه با لاوروف در این ملاقات 40دقیقه‌ای حضور داشته است. شبکه المنار در این‌باره گزارش می‌دهد: نمایندگان حزب‌الله ضمن تأکید بر ضرورت تشکیل دولت لبنان و بازگشت ثبات به سوریه، درباره روش‌هایی که مسکو می‌تواند از طریق آن به ملت‌های دوست روسیه در منطقه کمک کند رایزنی کرده‌اند. در مقابل، روزنامه العربی الجدید به نقل از یک منبع آگاه در مسکو می‌نویسد: روسیه به‌دلیل اهمیت ویژه لبنان، شرایط این کشور را با جدیت دنبال می‌کند اما مواضع روسیه در تماس با تمام جریان‌های لبنانی از سطح پیشنهادی، فراتر نرفته و اراده‌ای برای نقش‌آفرینی در پرونده لبنان وجود ندارد. اما به ادعای شبکه الجزیره، بخش دیگری از این مذاکرات با پرونده سوریه مرتبط بوده است؛ پرونده‌ای که در سایه تشدید فشارهای تحریمی آمریکا شاهد شرایط بی‌سابقه‌ای پس از 10سال جنگ داخلی است. به گزارش الجزیره، هیأت حزب‌الله در این ملاقات، موضوعات مشخصی را درباره تداوم حمایت از دولت بشار اسد، جلوگیری از تنش‌آفرینی‌های رژیم صهیونیستی در جبهه جنوبی و همچنین مذاکرات قانون اساسی جدید سوریه مطرح کرده است. در گزارش این شبکه به نقل از یک منبع آگاه آمده است: مجموعه مواضع رد و بدل‌شده میان طرفین بیانگر آن است که محور حامیان دولت اسد در ماه‌های آینده با انسجام بیشتری به نقش‌آفرینی در جبهه‌های مختلف سوریه خواهد پرداخت. اگرچه هنوز برای قضاوت درباره نتایج سفر هیأت سیاسی حزب‌الله به مسکو زود است اما می‌توان گفت مهم‌ترین نتایج این سفر مربوط به پرونده سوریه بوده؛ درحالی‌که بازتاب چشمگیری بر صحنه داخلی لبنان و تشکیل دولت در این کشور نخواهد داشت. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی الیوم در این‌باره می‌نویسد: روسیه با وجود تحولات سال‌های اخیر همچنان از نفوذ قابل‌توجهی مقابل کشورهایی نظیر عربستان، آمریکا یا فرانسه در لبنان برخوردار نیست و بر این اساس از اقدامات یکجانبه و حساب‌نشده در این پرونده اجتناب می‌کند. تمام اینها در حالی است که هیچ چشم‌اندازی برای گشایش سیاسی و پایان بحران سیاسی در لبنان به‌منظور تشکیل دولت دیده نمی‌شود. از سوی دیگر باید توجه داشت که بحران سیاسی لبنان محدود به دو‌ائتلاف اصلی نبوده و رقابت‌های داخلی اردوگاه 14مارس را هم در بر می‌گیرد، به‌گونه‌ای که رسانه‌های نزدیک به سعد حریری، سمیر جعجع (رهبر راست افراطی مسیحی) را به کارشکنی در مذاکرات سیاسی و جلوگیری از تشکیل دولت به ریاست وی متهم می‌کنند.
ادامه سقوط آزاد لیر لبنان
وضعیت اقتصادی و معیشتی لبنان در سایه بن‌بست سیاسی این کشور به مرحله نگران‌کننده‌ای رسیده است. صبح روز گذشته، قیمت هر دلار در بازارهای لبنان به مرز 15هزار لیر رسید؛ قیمتی که یک سال قبل کمتر از 1500لیر بود. این در حالی است که بیش از 95درصد کالاهای مصرفی لبنان وارداتی است و به این ترتیب، موج بی‌سابقه‌ای از گرانی، بازارهای این کشور را در نوردیده است. از سوی دیگر بانک مرکزی لبنان به‌دلیل فساد گسترده، توقف سرمایه‌گذاری‌های خارجی و کاهش درآمدهای حاصل از گردشگری، توانایی چندانی برای تنظیم بازار و کنترل قیمت ارز نداشته و حتی نسبت به لغو یارانه برای کالاهای اساسی نظیر گندم یا دارو نیز هشدار داده است. همزمان با این تحولات، وزارت نیروی لبنان اعلام کرده به‌دلیل عدم‌دسترسی به ارز کافی برای خرید سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها، احتمالا موج بیشتری از خاموشی در انتظار خانه‌های لبنانی است. علاوه بر این، طی روزهای گذشته شکل‌گیری صف‌های طولانی برای خرید بنزین و یا کالاهایی نظیر روغن، خشم شهروندان لبنانی را به‌دنبال داشته است. براساس مجموعه این تحولات پیش‌بینی می‌شود معترضان لبنانی بار دیگر به خیابان‌ها بازگشته و مرحله تازه‌ای از درگیری‌های خشونت‌بار میان شهروندان با نیروهای امنیتی آغاز شود. اگرچه طی روزهای گذشته اجتماعات پراکنده‌ای در شهرهای طرابلس و بیروت با مسدود‌کردن خیابان‌ها شکل گرفته اما این اعتراضات همچنان به موجی فراگیر نظیر جنبش 17اکتبر سال2019 تبدیل نشده است؛ جنبشی که سعد حریری، نخست‌وزیر وقت لبنان را ناچار به استعفا کرد.
