چین در پی تغییر ریل اقتصاد

 سمانه معظمی- روزنامه‌نگار

دولت چین با تعیین هدف رشد اقتصادی بالای 6درصدی در سال2021، سیاست محتاطانه‌ای در پیش‌ گرفته است‎. دومین اقتصاد بزرگ جهان اعلام کرده که قصد دارد در ماه‌های آینده تمرکز خود را بر اهداف بلندمدت مانند کاهش وابستگی به آمریکا در حوزه فناوری و تسویه‌بدهی‌ها قرار بدهد.
هدف‌گذاری رشد اقتصادی بالای 6درصدی که به‌تازگی در جریان نشست سالانه کنگره ملی خلق چین اعلام شد، یک رشد متعادل و خیلی کمتر از رقم 8.4درصدی است که اقتصاددانان پیش‌بینی کرده بودند. این موضوع به مقام‌های این کشور اجازه می‌دهد تا روی اهداف طولانی‌مدت مانند توسعه صنایع های‌تک و حمایت از تولید و مصرف‌ داخلی تمرکز کنند. پیش‌بینی می‌شود کسری بودجه چین نیز تا 3.2درصد تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا کند. رساندن نرخ بیکاری شهرها به 5.5درصد و ایجاد 11میلیون شغل جدید در این مناطق، از دیگر اهداف اقتصادی پکن است.
رشد اقتصادی کلی پرجمعیت‌ترین کشور جهان در سال گذشته میلادی 1.9درصد بود که پایین‌ترین رقم در 30سال اخیر است. با این حال، چین تنها اقتصادی بود که در این سال رشد کرد. برخی بانک‌های جهان پیش‌بینی می‌کنند که احیای اقتصاد وی‌شکل چین با وجود اینکه آمریکا و دیگر کشورهای جهان رکود اقتصادی را تجربه کردند، می‌تواند این کشور را تا سال2028 تبدیل به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان کند، یعنی 2سال زودتر از زمانی که انتظار آن می‌رفت.

اصلاحات ساختاری

بلومبرگ نوشت در شرایطی که هنوز بحران کرونا در آمریکا فروکش نکرده و دولت بایدن قصد دارد بسته تشویقی 1.9تریلیون دلاری کرونا را به تصویب برساند، چین حالا که این بیماری را درون مرزهایش تحت کنترل درآورده و اقتصادش به حالت قبل از همه‌گیری برگشته، به‌دنبال عادی‌سازی سیاست‌های اقتصادی‌اش است.
لی که‌چیانگ، نخست‌وزیر این کشور، روز جمعه در نشست سالانه کنگره ملی خلق چین گفت: «هدف رشد اقتصادی بالای 6درصدی، ما را قادر می‌سازد که همه انرژی خود را صرف سرعت دادن به اصلاحات، نوآوری و توسعه باکیفیت کنیم.»
با توجه به اینکه رشد اقتصادی چین در ماه‌های آخر سال2020 سریع‌تر از زمان قبل از کرونا بود، این هدف می‌تواند بدون رشد فصل به فصل در ماه‌های مانده از سال2021محقق شود. بروس پنگ، مدیر مرکز تحقیقات اقتصادی رنسانس چین می‌گوید: «دولت به‌دلیل اصلاحات ساختاری و احتمال وقوع رویدادهای پیش‌بینی نشده در زمینه کرونا، در تعیین هدف اقتصادی امسال انعطاف به خرج داده است.»
توسعه فناوری ازجمله هوش مصنوعی در چشم‌انداز توسعه 5ساله 2025-2021 چین نیز دیده شده است. هزینه‌های تحقیق و توسعه در این مدت قرار است سالانه بیش از 7درصد افزایش پیدا کند. به گزارش سی‌ان‌ان، دولت این کشور در ماه‌های اخیر کنترل خود را بر شرکت‌های فناوری افزایش داده است اما به‌نظر می‌رسد چین با موانعی برای رسیدن به استقلال در حوزه فناوری روبه‌رو باشد. 15درصد واردات پکن در سال2019 معادل 306میلیارد دلار مربوط به این حوزه بوده است. از سوی دیگر آمریکا در یک‌سال گذشته با وضع تعرفه وارداتی سعی در محدود کردن صادرات چین به این کشور کرده است.

بدهی‌های دولتی
چین برای رسیدن به اهداف اقتصادی‌اش مسیر همواری در پیش ندارد. در حقیقت دورنمای هزینه و درآمد دولت در سال2021 روشن نیست. مقام‌های پکن که نگران حباب بازارهای جهانی و حجم بدهی‌های دولتی هستند، زمزمه قطع مشوق‌های مالی و پولی که سال گذشته وضع شد را سر داده‌اند. لی، کاهش هزینه‌کرد مصرف‌کنندگان، سرمایه‌گذاری غیرپایدار، کمبود نوآوری و بار بدهی دولت‌های محلی را از چالش‌های مهم کشورش در حوزه اقتصاد برشمرد و گفت: «ما مسئولیت سنگینی برای خنثی کردن بحران‌های مالی داریم.»
به‌گفته او با اجرای طرح‌هایی برای «ارتقای رفاه مردم» مانند بازسازی خانه‌های قدیمی، توسعه سلامت و مراقبت از کودکان در شهرهای کوچک‌تر و افزایش مستمری، کسری مالی چین بالاتر از زمان قبل از همه‌گیری باقی می‌ماند.
پکن باید هم‌زمان با حفظ رشد اقتصادی کوتاه‌مدت با مشکل انباشت بدهی‌های دولت‌های محلی و شرکت‌های دولتی نیز دست‌وپنجه نرم کند. بانک مرکزی چین به‌تدریج میزان نقدینگی را کاهش داده، اما تعهدی برای تغییر اساسی در سیاست‌هایش نداده است. لی گفته که سیاست پولی «محتاطانه» چین به‌منظور پیشگیری از بروز هر نوع بحران و همچنین ثبات نرخ ارز و متوسط بدهی‌های دولتی ادامه پیدا خواهد کرد. برای کمک به کاهش بدهی‌ها، دولت مرکزی پول بیشتری در اختیار دولت‌های محلی قرار خواهد داد تا بتوانند خدمات اجتماعی به مردم ارائه دهند. میزان فروش سالانه اوراق قرضه توسط دولت‌های محلی نیز قرار است کاهش پیدا کند. به اعتقاد برخی تحلیلگران قطع تدریجی حمایت‌های مالی نشانه این است که چین تصمیم ندارد از سیاست‌های کلان خود برگردد اما قصد این کشور برای حفظ این سیاست‌ها ممکن است منجر به نوسان‌های بیشتر در بازار شود.
نشست سالانه کنگره ملی خلق چین که روز پنجشنبه هفته گذشته آغاز شد، به‌مدت یک‌هفته ادامه دارد. در این نشست همچنین قرار است سند چشم‌انداز 5ساله توسعه اقتصادی این کشور نیز به تصویب برسد. کاهش تولید گازهای کربنی، تمرکز بر چرخه تولید و مصرف داخلی و توسعه فناوری، یکی از مهم‌ترین محورهای چهاردهمین برنامه 5ساله توسعه اقتصادی چین است.