پلتفرم‌های داخلی زیر تیغ
ساترا به دلیل پخش کلیپ جنجالی، برخورد با پلتفرم‌ها را شروع کرده است
عمادالدین قاسمی پناه- خبر‌نگار
پس از آنکه یک موزیک ویدئوی جنجالی خبرساز شد، سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و‌تصویر فراگیر در فضای مجازی یا به‌اصطلاح ساترا شروع به برخورد با پلتفرم‌هایی کرد که به هر نوعی این کلیپ جنجالی و مشکل‌دار در آن دیده شده است. هر چند هیچ‌کس موافق با انتشار چنین محتوایی نیست، اما پلتفرم‌های داخلی به خاطر منتشر شدن چنین محتوایی حتی از سوی کاربران خود تحت فشار قرار گرفته‌اند. روبیکا مثلاً به‌عنوان یک پلتفرم ایرانی از تبعات انتشار آن در صفحات خصوصی کاربران با عنوان «روبینو» در امان نماند. همین موضوع باعث شد که ساترا(سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) وارد ماجرا شود و روبیکا را به‌دلیل انتشار این محتوا به کمیته تخلفات این سازمان ارجاع دهد. این در حالی است که روبیکا تاکنون از ساترا مجوزی دریافت نکرده و البته روبینو هم به سرعت، هشتگ‌ها و محتوای مربوط به این موزیک‌ویدئو را حذف کرد. این اتفاق باعث شد که یک‌بار دیگر موضوع مسئولیت پلتفرم و مسئولیت کاربر در قبال انتشار محتوا مورد بحث کارشناسان و متخصصان حوزه فضای مجازی و حقوقدانان قرار بگیرد.
پلتفرم، به‌عنوان بستر انتشار
رضا تقی زاده، حقوقدان و مدیرعامل یکی از سامانه‌های حقوقی کشور در گفت‌وگو با همشهری در مورد مسئولیت پلتفرم‌ها می‌گوید: اگر به‌معنای واقعی، از ماهیت پلتفرم مطلع باشیم و این ماهیت را بپذیریم، نباید آثار انتشار این موارد را به‌طور کامل به صاحبان پلتفرم تسری دهیم. چراکه ذات پلتفرم به‌گونه‌ای است که بستری را برای بارگذاری و انتشار محتوا از سوی کاربران فراهم می‌کند. این در حالی است که اگر یک پلتفرم در مواردی قصور داشته باشد و به پلتفرم اعلام شود که محتوای مجرمانه را حذف کند و پلتفرم آن محتوا را حذف نکند، می‌توان پلتفرم را از لحظه اعلام حذف محتوا، مسئول دانست.او به حجم عظیم دیتای بارگذاری شده روی پلتفرم‌ها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اگر قائل به این نظر باشیم که همه دیتاها از سوی اشخاصی در پلتفرم رصد و سپس منتشر شود، منطقی به‌نظر نمی‌رسد. به همین‌خاطر است که پلتفرم‌ها از سیستم‌های هوشمند برای کنترل محتوای مجرمانه استفاده می‌کنند.
2دیدگاه متفاوت
تقی‌زاده با اشاره به 2نظر حقوقی متفاوت می‌گوید: بسیاری از حقوقدانان بر این موضوع اجماع دارند که نمی‌توان همه مسئولیت را بر عهده پلتفرم گذاشت، اما کاربر یا همان فردی که محتوای مجرمانه را بارگذاری کرده، مسئول انتشار محتواست. با این حال، برخی دیگر از حقوقدانان بر این عقیده‌اند که پلتفرم باید بر انتشار محتوا نظارت کند و مسئولیت محتوا بر‌عهده پلتفرم است که متأسفانه قوه مجریه و قضاییه هم بیشتر با این نگاه همسو هستند.این حقوقدان با اشاره به اینکه نظر دوم می‌تواند از منظر حقوقی مورد پرسش قرار بگیرد، ادامه می‌دهد: باید در این موضوع «قاعده تقصیر» را بررسی کرد تا مشخص شود که آیا پلتفرم‌ها از منظر حقوقی «مقصر» هستند یا نه و آیا نظارت بر محتوا هم از وظایف پلتفرم‌هاست؟
تقی‌زاده با ذکر یک مثال، این موضوع را اینگونه تشریح می‌کند: فرض کنیم در یک پلتفرم به شخصی به‌صورت ضمنی و نه شفاف توهین شود. بدیهی است که شخص مورد توهین از حقوق قانونی برای شکایت برخوردار است. حال، آیا یک پلتفرم که سیستمی نرم‌افزاری است، باید به‌گونه‌ای محتواها را با چنان دقتی رصد و پایش کند که تشخیص دهد آیا توهین یا در واقع عمل مجرمانه‌ای رخ داده یا نه؟
تفاوت میان پلتفرم‌ها و مطبوعات
تقی‌زاده در مورد تمایز قائل شدن میان پلتفرم‌ها و مطبوعات اعم از کاغذی یا دیجیتال می‌گوید: فلسفه مسئول بودن مطبوعات در قبال انتشار محتوا این است که یک محتوا طی فرایندی از کانال‌های مختلف از جمله سردبیر یا مدیر مسئول عبور می‌کند. در این فرایند افراد مسئول در رسانه، محتوای مورد نظر را بررسی، تأیید و سپس منتشر می‌کنند. در واقع در مطبوعات، محتوا پس از پایش و رصد منتشر می‌شود؛ بنابراین اگر تخلفی صورت بگیرد، مسئولیت آن به‌عهده ناشر است.این حقوقدان با اشاره به کارکرد پلتفرم‌ها ادامه می‌دهد: این در حالی است که در پلتفرم‌ها چنین اتفاقی را شاهد نیستیم. چراکه ذات پلتفرم پایش دیتا نیست و ماهیت آن، تسهیل ارتباط و ایجاد بستر ارتباط است. همچنین مالکیت اثر در پلتفرم‌ها متعلق به فردی است که آن را منتشر کرده.
