نبرد مارب؛ آخرین ایستگاه بحران یمن

سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار

 آتش جنگ یمن هر روز شعله‌ورتر می‌شود؛ جنگی که با گذشت 6سال معادلاتش به کلی تغییر کرده است. بسیاری از تحلیلگران، این موقعیت را نشانه‌ای از احتمال پایان جنگ و تلاش نیروهای درگیر برای کسب آخرین امتیازات تا پیش از شروع مذاکرات می‌دانند. 
در این میان، جنبش انصارالله به روشنی دست برتر را نسبت به تمام رقبا دارد؛ چراکه علاوه بر تثبیت موقعیت خود در صنعا و حدیده، گام بلندی هم برای فتح مارب (آخرین پایگاه دولت منصور هادی در شمال یمن) برداشته است. از سوی دیگر، حملات موشکی و پهپادی این گروه به عمق خاک عربستان‌سعودی نیز تشدید شده؛ حملاتی که بارها ناتوانی نظام پدافندی مستقر در عربستان را به تصویر کشیده است.
در جریان آخرین حملات، نیروی هوافضای انصارالله نقاط مختلفی در اطراف شهر ریاض و فرودگاه ابها در جنوب عربستان را با پهپاد و موشک‌های بالستیک مورد حمله قرار داد. به گزارش شبکه الجزیره، این بزرگ‌ترین حمله انصارالله به عمق خاک عربستان طی ماه‌های اخیر بوده است. اگرچه کاربران سعودی در بامداد یکشنبه تصاویری از انفجارهای بزرگ در جنوب ریاض را منتشر کرده‌اند، اما شبکه العربیه مدعی است تمامی موشک‌ها و پهپادهای یمنی توسط پدافند سعودی ردیابی و منهدم شده است. خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرنگار خود در پایتخت عربستان می‌نویسد: صدای انفجار در تمام نقاط ریاض شنیده شده، اما نشانه‌ای از وقوع انفجار در آسمان وجود ندارد؛ امری که ادعای موفقیت پدافند در مهار حملات را به چالش می‌کشد.
مرکز پژوهش‌های شبکه الجزیره در آخرین گزارش خود از بحران یمن می‌نویسد: «انصارالله برخلاف دیگر بازیگران عجله‌ای برای مذاکرات صلح ندارد. به‌نظر می‌رسد این گروه عربستان را در موضع ضعف به شمار آورده و اصرار دارد تا پیش از پایان جنگ، وضعیت نبرد مارب را به سود خود به پایان برساند. در عین حال، تشدید حملات موشکی و پهپادی به‌سوی نقاط مرکزی و شرقی عربستان نشان می‌دهد انصارالله قصد دارد با دست بالا و کارت‌های متعدد وارد اتاق مذاکره شود. تمام اینها در حالی است که لغو حمایت‌های آمریکا از عملیات‌های هجومی عربستان در یمن، این کشور را از هر زمان دیگری مقابل حریف خود آسیب‌پذیرتر کرده است.»
البته تلاش‌های انصارالله برای پیشروی زمینی به‌سوی شهر مارب با مقاومت سختی از سوی متحدان سعودی و نیروهای وابسته به دولت منصور هادی روبه‌رو شده است. به نوشته روزنامه العربی‌الجدید تنها طی 3روز گذشته بیش از 100نیروی نظامی از هر دو جبهه کشته شده‌اند. با وجود آنکه ائتلاف عربی تلاش کرده استحکامات دفاعی مارب را با ارسال نیرو و تجهیزات نظامی تقویت کند، اما در سوی مقابل، هیچ نشانه‌ای مبنی بر عقب‌نشینی انصارالله و انصراف آن از فتح مارب به چشم نمی‌خورد.

اهمیت اقتصادی مارب
مارب یکی از اصلی‌ترین قطب‌های انرژی یمن به شمار می‌رود. وجود منابع نفت و گاز باعث شده این شهر یکی از ثروتمندترین نقاط یمن باشد. براساس آخرین آمارهای رسمی، ظرفیت تولید نفت و گاز مارب مجموعا 20هزار بشکه در روز است که حدود نیمی از آن برای مصارف داخلی به‌کار می‌رود. انصارالله با سیطره بر این شهر علاوه بر کسب درآمدهای بیشتر می‌تواند به بحران سوخت و انرژی در صنعا پایان دهد. از سوی دیگر یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های تولید برق یمن نیز در این شهر قرار دارد. اگرچه بخش‌هایی از این نیروگاه به‌دلیل حملات نظامی و عدم‌دسترسی به قطعات از کار افتاده اما می‌تواند منبعی برای پایان دادن به بحران خاموشی در استان‌های شمالی و مناطق تحت سیطره انصارالله باشد. در عین حال باید توجه داشت که تمرکز دولت هادی و عربستان در مارب، سرمایه‌های قابل توجهی را طی 5سال گذشته از نقاط غربی یمن به این شهر منتقل کرده است. مرکز پژوهش‌های شبکه الجزیره در این‌باره می‌نویسد: اگرچه سیطره انصارالله بر مارب می‌تواند به جنگ یمن پایان دهد، اما استفاده اقتصادی کامل از منابع این شهر بدون آتش‌بس و چراغ سبز عربستان ممکن نیست.

پایان دولت هادی و احتمال تجزیه
بسیاری از تحلیلگران، سقوط شهر مارب را نقطه پایانی بر دولت منصور هادی به شمار می‌آورند؛ دولتی که طی سال‌های گذشته با حمایت مطلق عربستان سعودی به نقش‌آفرینی در بحران یمن پرداخته است. اگرچه منصور هادی در ریاض زندگی می‌کند، اما نیروهای وابسته به او همچنان عاملی اساسی در تعیین معادلات نظامی یمن شناخته می‌شوند. از سوی دیگر باید توجه داشت که وابستگی عربستان به این نیروها طی 2سال اخیر و تشدید اختلافات میان ریاض و ابوظبی بیش از قبل شده است. اگر نبرد مارب با پیروزی انصارالله خاتمه یابد، دیگر هیچ شهر مهمی در اختیار دولت هادی قرار ندارد و معادله قدرت میان شمال (انصارالله) و جنوب (جدایی‌طلبان) تعریف می‌شود. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای‌الیوم در این‌باره می‌نویسد: سقوط مارب و حذف دولت هادی از معادله قدرت زمینه را برای تجزیه غیررسمی یمن میان  2جبهه شمال و جنوب فراهم خواهد کرد.

موقعیت استراتژیک مارب

مارب آخرین پایگاه دولت منصور هادی در شمال یمن است. البته با توجه به اینکه شهر عدن (پایتخت موقت دولت مورد حمایت عربستان) عملا تحت سیطره جدایی‌طلبان وابسته به امارات قرار گرفته، می‌توان گفت سقوط مارب، ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به دولت منصور هادی و تمام متحدان عربستان در جنگ یمن وارد خواهد کرد؛ بنابراین اگر انصارالله علاوه بر صنعا و حدیده بتواند مارب را هم در اختیار خود قرار دهد، عملا جنگ زمینی یمن را به سود خود تمام کرده است. از سوی دیگر موقعیت مارب در نقشه به‌گونه‌ای است که اگر تحت سیطره انصارالله قرار بگیرد، یمن به 2قسمت جنوبی و شمالی تقسیم خواهد شد؛ چراکه پس از آن کار ائتلاف برای مقابله با پیشروی‌های انصارالله در استان الجوف بسیار سخت می‌شود. مارب همچنین از سال 2015مهم‌ترین پایگاه زمینی ائتلاف برای مهار صنعا بوده است. فاصله این شهر با پایتخت یمن کمتر از 190کیلومتر است و سیطره ائتلاف بر آن باعث شده بود انصارالله در محاصره زمینی قرار داشته باشد. اما با سقوط مارب نقشه جنگ یمن به کلی تغییر خواهد کرد؛ به‌گونه‌ای که دیگر خبری از محاصره انصارالله نبوده و مرزهای این گروه به شکل اطمینان‌بخشی در شمال یمن توسعه می‌یابد. در عین حال باید توجه داشت سیطره انصارالله بر مارب، موقعیت ائتلاف در استان‌های شبوه و حضرموت در مرزهای جنوبی عربستان را هم متزلزل می‌کند؛ موقعیتی که حتما در میز مذاکره برای سعودی‌ها گران تمام خواهد شد.