پیام نظامی بایدن برای خاورمیانه

سیاوش فلاح پور_روزنامه نگار


 ارتش آمریکا در بامداد روز جمعه یکی از پایگاه‌های حشدشعبی در مرز عراق و سوریه را مورد حمله قرار داد. به گزارش خبرگزاری دولتی سوریه، این حمله توسط جنگنده‌های آمریکا صورت گرفته و علاوه‌بر پایگاه نظامی، یک کاروان حمل نیرو و سلاح در نزدیکی مرز عراق را نیز مورد هدف قرار داده است. پنتاگون ساعاتی پس از این حادثه در بیانیه‌ای اعلام کرد حمله موشکی بامداد جمعه با دستور جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و «در پاسخ به تهدیدهای شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران علیه پایگاه‌های آمریکا در خاک عراق» صورت گرفته است. این نخستین حمله نظامی آمریکا پس از روی کار آمدن دولت جدید این کشور به‌شمار می‌رود؛ دولتی که «بازگشت آرامش به خاورمیانه» را یکی از اهداف اصلی خود اعلام کرده است.

جزئیات حمله
براساس اطلاعاتی که در شبکه‌های اجتماعی عراقی و سوریه‌ای منتشر شده، هدف اصلی جنگنده‌های آمریکایی در این حمله یک ساختمان در شهر البوکمال سوریه بوده است. این ساختمان پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه متعلق به نیروهای دولتی این کشور بوده، اما حالا چند سالی می‌شود که در اختیار حشدشعبی و مشخصا گروه‌های تحت امر حزب‌الله عراق و گردان‌های سیدالشهدا قرار گرفته است. این منطقه تنها 20کیلومتر با مرز عراق فاصله دارد و ازجمله نقاط استراتژیک برای تمرکز نیروهای مقاومت علیه تروریسم به‌حساب می‌آید.
گفته می‌شود وزارت کشور سوریه مالک این ساختمان است اما از سال2018 براساس توافقی امنیتی برای مقابله با داعش، کنترل آن را به حشدشعبی سپرده است. می‌دانیم که خلافت جعلی گروه تروریستی داعش عملا از سال2018 فروپاشید اما در عین حال باید توجه داشته باشیم که هسته‌های زیرزمینی این گروه، همچنان در مناطق صحرایی و دور از دسترس فعالیت دارند. بنابراین استقرار و تمرکز نیروهای ضد‌تروریسم نظیر حشدشعبی در مناطقی ازجمله البوکمال یا شهر قائم در عراق، بخشی از چشم‌انداز بلندمدت برای مقابله با نیروهای باقی‌مانده از داعش به‌حساب می‌آید. هم‌اکنون نیروهای مقاومت عراق ازجمله حزب‌الله، نجباء، عصائب اهل حق و گردان‌های سیدالشهدا در بیش از 600کیلومتر از نوار مرزی عراق و سوریه حضور دارند.
پایگاه موردنظر پیش از این نیز در سال‌های 2019 و 2020 در معرض حملات هوایی آمریکا و اسرائیل قرار گرفته بود. بر این اساس، بسیاری از اقدامات امنیتی و پیشگیرانه، نظیر تخلیه پایگاه از تسلیحات مهم یا عدم‌تجمع نیروها برای آن در نظر گرفته شده است. رسانه‌های نزدیک به حشدشعبی، ازجمله شبکه الاتجاه در گزارش‌های خود می‌گویند میزان خسارت‌های مالی و جانی حمله اخیر آمریکا به جنوب البوکمال «حداقلی» بوده و رسانه‌های غربی درباره آن مبالغه می‌کنند. در مقابل دیده‌بان حقوق بشر سوریه(وابسته به مخالفان دولت سوریه) که اخبار حملات نظامی در البوکمال را پوشش می‌دهد مدعی است در جریان این حمله، تلفات 22نفر بوده و بیش از 10خودروی نظامی نیز آسیب جدی دیده‌اند. به روایت دیده‌بان حقوق بشر سوریه، حمله آمریکا توسط جنگنده‌های اف-15 صورت گرفته و علاوه‌بر ساختمان مذکور، 6ساختمان دیگر در همان منطقه نیز بمباران شده‌اند. این اطلاعات تا‌کنون از سوی منابع رسمی در عراق یا سوریه تأیید نشده است.

گارد نظامی برای ایران
اغلب تحلیلگران و رسانه‌ها، این حملات را پیامی از سوی دولت جدید آمریکا برای ایران به‌شمار آورده‌اند. روزنامه العربی الجدید در این زمینه می‌نویسد: دولت بایدن همراه با پیام‌های دیپلماتیک، فشارهای نظامی و امنیتی بر ایران و متحدان این کشور را ادامه می‌دهد تا با استفاده از این 2روش، به هدف خود که همان بازگشت به میز مذاکره است، دست یابد. این روزنامه همچنین حمله اخیر آمریکا را پاسخی به حملات موشکی و راکتی علیه مواضع نیروهای آمریکایی در منطقه سبز بغداد و حمله 10روز قبل به پایگاه نظامی حریر در شهر اربیل به‌شمار آورده است. این در حالی است که تحقیقات مجموعه نخست‌وزیری عراق درباره حملات مذکور ادامه دارد و تا‌کنون اتهامی از سوی این مجموعه علیه حشدشعبی یا نیروهای نزدیک به آن مطرح نشده است.
از سوی دیگر، روزنامه الاخبار لبنان این حملات را پیامی اطمینان‌بخش از سوی بایدن برای رژیم صهیونیستی به‌شمار آورده است. در گزارش این روزنامه آمده: فرمانده نیروی هوایی آمریکا همزمان با وقوع این حملات در سرزمین‌های اشغالی حضور داشته و اطلاعات موجود نشان می‌دهد آمریکا، اسرائیل را در جریان اجرای این عملیات قرار داده است. نتانیاهو و رسانه‌ای نزدیک به وی طی هفته‌های گذشته انتقادات تندی را نسبت به سیاست‌های احتمالی بایدن درباره ایران مطرح کرده بودند. این حمله می‌تواند واکنشی اطمینان‌بخش برای رژیم صهیونیستی درباره تداوم فشارها بر ایران باشد.
فراس ابوهلال، سردبیر پایگاه عربی21 در مقاله‌ای با اشاره به این رخداد می‌نویسد: میلیتاریسم آمریکا راه خود را با بایدن، ترامپ یا هر کس دیگری ادامه خواهد داد؛ این حملات قبل از هر چیزی پیامی روشنگرانه برای کسانی است که تصور می‌کردند با پیروزی بایدن، آتش درگیری‌های نظامی در منطقه آرام شده و سیاست‌های آمریکا از نظامی‌گری دور می‌شود. در این میان، کشورهای عربی نخستین قربانی بازی بزرگان هستند.

   چرا البوکمال مهم است؟

طی 2سال گذشته بارها مواضع نیروهای مقاومت در نزدیکی شهر البوکمال سوریه و القائم عراق مورد حمله آمریکا و حتی اسرائیل قرار گرفته است. وزارت دفاع آمریکا حضور نیروهای نزدیک به ایران در این شهر را تهدیدی برای ثبات منطقه به‌شمار آورده و ابایی هم از پذیرش مسئولیت خود در حمله به این منطقه نداشته است. اما چرا البوکمال تا این اندازه برای آمریکا، اسرائیل و در مقابل، حامیان مقاومت اهمیت دارد؟
بدون شک پاسخ این سؤال در گذرگاه مرزی البوکمال-القائم نهفته است؛ گذرگاهی که سال2019 با حضور فرماندهان عالی‌رتبه عراقی و سوریه، تنها چند روز پس از بازدید سردار باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، از این منطقه افتتاح شد. این گذرگاه در رسانه‌های عربی به نقطه طلائی کریدور تهران-بغداد-دمشق مشهور است؛ کریدوری زمینی که در صورت تامین زیرساخت‌های گسترده می‌تواند به خطی مهم در تجارت منطقه خاورمیانه، از خلیج‌فارس تا دریای مدیترانه تبدیل شود. البته کارکرد اصلی این مسیر تاکنون نظامی بوده و نقش مهمی در حمایت لجستیک از نیروهای مقاومت علیه داعش در مناطق شرقی سوریه داشته است.
آزادراهی که عراق و سوریه را از طریق این گذرگاه به یکدیگر متصل می‌کند، از بغداد آغاز شده و با عبور از فلوجه و رمادی به مرز سوریه می‌رسد. در سوی دیگر مرز نیز با عبور از شهر المیادین به استان دیرالزور و 2مسیر اصلی منتهی می‌شود؛ شمال به مقصد حلب و لاذقیه(سواحل مدیترانه) و جنوب به مقصد دمشق. بدون شک توسعه این گذرگاه، انقلابی بزرگ در تجارت منطقه‌ای به‌وجود می‌آورد؛ اگرچه به‌دلیل مشکلات نظامی و امنیتی در هر 2کشور عراق و سوریه، همچنان فاصله چشمگیری تا تبدیل شدن به گذرگاهی تجاری و پررونق وجود دارد.