سیمبا؛ نماد دورافتادگی از سرزمین مادری

مهدیا گل‌محمدی

 در کتاب‌های فلسفه و هنر، تاریخ تولد نماد‌گرایی یا سمبولیسم به شکل مدون آن از سده نوزدهم درنظر گرفته می‌شود؛ این در حالی‌است که قدمت چند هزارساله نماد‌گرایی به شکل دیو و فرشته و غیره در تاریخ ادیان غیرقابل انکار است. سمبولیسم در قصه‌های کهن و نو هم بسیار دیده می‌شود. پس از آغاز به‌کار صنعت انیمیشن این نماد‌ها وارد عرصه ساخت کاراکتر‌ها و شخصیت‌های کارتونی هم شدند. برای نمونه در انیمیشن پینوکیو، نوشته کارلو کلودی (1881میلادی) پدرژپتو نمادی از آفریدگار و گربه‌نره و روباه مکار یکی وسوسه‌های کورکورانه و دیگری وسوسه‌های خودآگاه یک انسان هستند که گاهی با بخش بالغ (اردک ریزنقش او جینا) کنترل می‌شوند. با این مقدمه بر سمبولیسم حاکم بر دنیای هنر، برویم سراغ معمار و عکاس خوش‌ذوق فلسطینی که از این نماد‌ها برای بیان هنری آنچه بر مردم سرزمین‌های اشغالی گذشته سود می‌برد. این مهندس معمار که اسیل‌ابو‌رمیله نام دارد به بهترین نحو از تکنیک اصیل کلاژ (کنار هم قرار دادن بریده عکس‌ها) که این روز‌ها با نرم‌افزار انجام می‌شود، استفاده کرده و برای نمونه شخصیت سیمبا شیر دور افتاده از قلمرو‌ و سرزمین‌ مادری‌اش را در نمایی از بیت‌المقدس به تصویر کشیده است. سیمبا (در زبان سواحلی به معنی شیر) در این تصویر نماد بازگشت حتمی به سرزمین و قلمروی قهرمانی است که به وسیله نیروهای اهریمنی از آنجا رانده شده است. در تصویر دیگری که گزارش شبکه الجزیره هم به آن اشاره دارد شخصیت کارتونی سیندرلا به خوبی نماد کسی است که با وجود دارا بودن لیاقت و شایستگی عبور از دروازه‌های قصر، برای رسیدن به آن باید ملبس به پوشش دیگری شود تا بتواند از دروازه‌ها (در اینجا گیت‌های سربازان رژیم‌اشغالگر) بگذرد. به هر روی هنر به‌عنوان زبانی بین‌المللی بار دیگر نقش خود را در گریز به واقعیات دنیای پیرامون ایفا کرده است.