برگ آخر
مترو چگونه جذاب می‌شود؟
درباره ایده‌های جهانی مدیران شهری برای تشویق مردم به استفاده از مترو
سمیرا رحیمی ـ روزنامه‌نگار
سفر خوشایند با وسایل حمل‌ونقل عمومی در نگاه اول چند ویژگی دارد؛ سرعت بالا، ایمنی و راحتی. برای تشویق مردم به استفاده‌نکردن از خودروهای شخصی و رو‌آوردن به این وسایل نقلیه با هدف کاهش ترافیک و کاهش آلودگی شهرها بهترین راه افزایش کارایی و دسترسی به این وسایل است، در حدی که مردم به اندازه‌ای در این نظام احساس راحتی کنند که نیاز به استفاده از خودروی شخصی برایشان از بین برود. مترو، به‌عنوان یکی از کارآمدترین و سریع‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی، درصورتی که بتواند با داشتن ویژگی‌های یک وسیله حمل‌ونقل مطمئن و سریع توجه شهروندان را به‌خود جلب کند، بخش بزرگی از معضلات شهری که با سفرهای درون‌شهری در ارتباطند را رفع خواهد کرد. از این‌رو است که بسیاری از شهرهای بزرگ جهان برای بهبود و توسعه مترو سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌دهند و بر سر میزان خدمات ارائه‌شده به مسافران با دیگر شهرها رقابت می‌کنند. با این‌همه، رسیدگی به وضعیت مترو یا دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی به نوعی درگیر مسئله کلاسیک مرغ و تخم‌مرغ هم هست زیرا تا زمانی که احساس نکنند سیستم حمل‌ونقل عمومی بهبود قابل توجهی پیدا نکرده، همه مردم از آن استفاده نمی‌کنند و در مقابل دولت‌ها تا زمانی که ببینند بخشی از مردم درحال استفاده از مترو یا اتوبوس هستند، نیازی به ارتقا و بهبود زیرساخت‌های آن احساس نخواهند کرد.
بانک جهانی توصیه‌هایی عمومی برای افزایش جذابیت سیستم حمل‌ونقل عمومی دارد. بالا‌بودن تعداد واگن‌ها یا اتوبوس‌ها برای افزایش سرعت حمل‌ونقل و جلوگیری از ایجاد ازدحام در ایستگاه‌ها یکی از این شیوه‌هاست؛ به‌ویژه در ساعات شلوغ. داشتن برنامه منظم و دقیق برای ورود به ایستگاه یا ترک ایستگاه مورد دیگری است که می‌تواند اعتماد مردم به مترو یا اتوبوس را افزایش دهد زیرا به این شکل افراد توانایی برنامه‌ریزی دقیق زمانی برای رسیدن به مقصد خود را خواهند داشت. متروی دهلی و بمبئی نمونه خوبی از سروقت‌بودن سامانه مترو به‌شمار می‌روند زیرا تا حد زیادی می‌توان بر دقت ورود و خروج واگن‌های قطار در ایستگاه‌های مترو اطمینان کرد.
تمیز و جادار‌بودن واگن‌ها، داشتن صندلی‌های نرم، تهویه هوای قوی و روشن، داشتن فضای پای مناسب و داشتن پنجره‌ها و شیشه‌های عایق صدا از دیگر استانداردهای رایج و ویژگی‌هایی است که می‌تواند استفاده از حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه مترو را افزایش دهد. پوشش‌دهی وسیع و بالابردن امکان دسترسی به تمامی نقاط شهر با استفاده از مترو و رسیدگی منظم و نگهداری از سلامت و پاکیزگی واگن‌ها و ایستگاه‌ها از دیگر اقداماتی است که به‌گفته بانک جهانی می‌تواند مسافران بیشتری را جذب سیستم حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه مترو کند. همچنین نباید فراموش کرد که با رشد طبقه متوسط در جهان، روزگاری که پایین‌بودن قیمت، مزیتی رقابتی برای حمل‌ونقل عمومی به‌شمار می‌رفت به پایان رسیده است. بیشتر شهروندان حاضرند برای داشتن سفری راحت و سریع، بهای بیشتری بپردازند.
غذای مجانی در ازای سحرخیزی
مقامات شهری در شهرهای مختلف جهان علاوه بر تلاش برای رعایت این استانداردها، همواره سعی دارند با افزودن خدمات و قابلیت‌های جدیدتر و گاه کمی عجیب و غریب، مردم را به استفاده بیشتر از مترو، به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین راه‌حل‌های مهار ترافیک و آلودگی در شهرها تشویق کنند. شاید یکی از عجیب‌ترین این راهکارها در توکیو اجرا شده باشد. متروی توکیو یکی از پرازدحام‌ترین خطوط متروی جهان است و روزانه بیش از 7.2میلیون نفر را جا به جا می‌کند. یکی از خطوط متروی این شهر در سال2019 به‌منظور کاهش بار ازدحام جمعیت و همزمان به‌منظور تشویق مردم به تداوم استفاده از مترو، به افرادی که پیش از ساعت شلوغی از مترو استفاده می‌کردند به رایگان یک وعده تمپورا (نوعی غذای ژاپنی) می‌داد. همین خلاقیت ساده باعث شد روزانه 2 هزار نفر زودتر از ساعت شلوغی خود را به ایستگاه مترو برسانند. خط متروی توزای همچنین وعده داده بود اگر تعداد افراد به بیش از 3 هزار نفر برسد، علاوه بر تمپورا یک کاسه نودل سوبا هم به مسافران خواهد داد تا زحمت سحرخیزی آنها را جبران کند.
اینترنت مجانی
اینترنت رایگان، جذابیت دیگری است که مقامات شهری در مکان‌های مختلف برای کشیدن مردم به مترو از آن استفاده می‌کنند. متروی نیویورک یکی از مشهورترین‌ها در این حوزه است. تمامی 279 ایستگاه متروی این شهر از سال2017 به بعد به وای‌فای عمومی و رایگان مجهز شده‌اند تا تمامی 6میلیون مسافر روزانه متروی این شهر بتوانند حین سفر از اتصال به اینترنت برای سرگرمی یا رسیدگی به‌کار و امور شخصی خود استفاده کنند. متروی شهر سان‌فرانسیسکو هم از سال2014 به اینترنت رایگان مجهز شده‌است. 150ایستگاه مترو در شهر لس‌آنجلس هم از سال2017 مجهز به اینترنت عمومی رایگان شدند. شهر سئول در کره‌جنوبی هم در تلاش است به‌زودی تمامی ایستگاه‌های خود را به اینترنت مجهز سازد.
توجه به توانایی‌های همه مسافران
ایجاد اپلیکیشن برای استفاده مسافرانی که تسلط کامل بر مسیرهای مترو ندارند، به‌ویژه افرادی که به‌دلیل داشتن معلولیت‌های مختلف ممکن است در خطوط مترو و مسیریابی دچار مشکل شوند، از دیگر اقداماتی است که اتکای مسافران با هر نوع توانایی را بر مترو افزایش می‌دهد. برای مثال اپلیکیشن متروی واشنگتن که به‌صورت ویژه برای مسافران دارای معلولیت ساخته شده و به‌صورت رایگان در اختیار آنها قرار گرفته است، به مسافران کمک می‌کند درصورت گم‌شدن مسیر، از دستورهای صوتی برای تعیین موقعیت و یافتن مسیر درست استفاده کنند. از دیگر تمهیدات جالب توجهی که ایستگاه‌های مترو برای سازگاری با توانایی‌های مختلف مسافران به اجرا گذاشته‌اند، صدای گوینده ایستگاه‌های مترو در شهر مسکو است. در ایستگاه‌های متروی این شهر گاه صدای یک مرد اطلاعات ایستگاه را اعلام می‌کند و گاه صدای یک زن. دلیل این تفاوت کمک به افراد نابینا برای موقعیت‌یابی است زیرا در متروی مسکو، صدای مرد برای ایستگاه‌هایی استفاده می‌شود که در مسیر یا در مرکز شهر هستند و از صدای گوینده زن برای ایستگاه‌هایی استفاده می‌شود که در مسیر یا بیرون از شهر هستند. استفاده از راهنماهای صوتی یا لمسی و افزایش تعداد آسانسورها در ایستگاه‌های مترو تمهیدات دیگری هستند که مدیران مترو در شهرهای مختلف در تلاشند با به‌کار بستن آنها توجه و اعتماد مسافرانی که توانایی‌ها یا ناتوانی‌های متفاوتی دارند را نیز به‌خود جلب کنند.
