آخرین نغمه گلنوش خالقی

فرزانه ابراهیم زاده_روزنامه نگار

نام گلنوش برای زنی که ۱۷ دی‌ماه ۱۳۱۹ به‌دنیا آمده، آنچنان غریب است که حرکات دستان ظریف اما قدرتمند زنی هماهنگ با نوای سازهای ارکستر بزرگی که می‌ناب را می‌نواختند، ببینی، اما این هر دو اگر با فامیل «خالقی» همراه شود، دیگر غریب نیست. گلنوش خالقی، دختر روح‌الله خالقی، یکی از ۵ موسیقیدان صاحب‌نام معاصر و از نخستین رهبران ارکستر در ایران، ۲۶ بهمن۱۳۹۹، یک‌ماه و چند روز بعد تولد 80سالگی در بیمارستانی در آمریکا ساز و چوب رهبری‌اش را به زمین گذاشت و درگذشت.
گلنوش خالقی بعد از ۸۰ سال زندگی و بیش از ۷۵ سال حضور فعال در زمینه موسیقی ۲۶ بهمن بعد از یک دوره طولانی بیماری درگذشت، اما نه‌تنها چون مهم‌ترین تصاویری که از او به یادگار مانده دختر نوجوانی است که روی پای پدر هنرمندش نشسته، که به‌خاطر تلاشی که برای رهبری ارکستر و راه‌اندازی گروه کر زنان و بعدها میراث موسیقی ملی و میراث پدر خود کشید، نامش در تاریخ موسیقی معاصر ایران ثبت شد؛ هرچند که ردی از نام او را در کتاب‌های تاریخ موسیقی کمتر می‌شود پیدا کرد. هرچند بعد از انتشار خبر درگذشت خانم خالقی، حجم زیادی از اجراها و رهبری‌های او در ارکستر در شبکه‌های مجازی منتشر شد.
گلنوش، تنها دختر روح‌الله خالقی و ایران جهانسوز شاه بود و تنها فرزندش که موسیقی را به‌صورت جدی دنبال کرد. او در سال۱۳۱۹ در تهران به‌دنیا آمد. خالقی 2پسر به نام‌های فرهاد و فرخ داشت، اما میراث موسیقیایی خود را به گلنوش داد. هرچند که گلنوش خالقی در طول همه سال‌های فعالیتش در حوزه موسیقی سعی کرد بیشتر از میراث پدر دفاع کند و در خلق و کار هنری مستقل از او باشد؛ اتفاقی که از کودکی همراه او بود. با آنکه خالقی استاد بسیاری از موسیقیدانان معاصر ایران است، اما گلنوش از سنین کودکی در کنار استادانی چون حسین صبا، جواد معروفی و درنهایت امانویل ملیک اصلانیان قرار گرفت. ‌ساز اصلی او پیانو بود. او در سال ۱۳۳۰ به هنرستان موسیقی ملی راه یافت و در سال ۱۳۳۸ با رتبه اول وارد هنرستان عالی موسیقی شد و پس از یک سال نیز دیپلم خود را با نمره عالی دریافت کرد و به‌عنوان دستیار استاد به تدریس پیانو پرداخت. او در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیل به اتریش رفت و در آکادمی موتزارتئوم سالزبورگ در رشته رهبری ارکستر تحصیل کرد. در همین زمان بود که بیماری پدر آغاز و بعد از دوره کوتاهی روح‌الله خالقی در ۲۱ آبان ۱۳۴۴ درگذشت و در ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. گلنوش خالقی بعد از مرگ پدر به آمریکا رفت و در کالج اوبرین و بعدها دانشگاه ویسکانسین در شهر مدیسون فوق‌لیسانس رهبری ارکستر را دریافت کرد و در سال ۱۳۵۳ به ایران بازگشت و گروه کر بانوان را برای رادیو تلویزیون ملی تشکیل داد. این گروه بعدها با گروه کر ملی همراه شد. او در آستانه انقلاب به آمریکا رفت و در آنجا پژوهش‌ها و حفظ و احیای موسیقی ایرانی را ادامه داد. او در سال ۶۹ همزمان با بیست‌وپنجمین سالگرد فوت پدر به ایران آمد و همزمان با ضبط 2 آلبوم موسیقی با تنظیم خودش از کارهای پدرش به اسم می‌ناب قصد داشت ارکستری را برگزار کند، اما اجازه رهبری به او ندادند. علت صادر نشدن این مجوز این بود که زن نمی‌تواند رهبری ارکستر بکند. بعد از این، او از ایران رفت و در آمریکا ساکن شد. او در این سال‌ها رابطه خود با ارکسترهای داخل ایران را قطع نکرده بود و در کنار آهنگسازی تلاش زیادی برای حفظ آثار پدر و سایر موسیقیدانان شناخته‌شده چون کلنل وزیری انجام داد. از کارهای او می‌توان به قطعاتی‌هایی برای پیانو، پیانو و آواز، تنظیم ترانه‌های محلی برای پیانو، 2 آلبوم «می ناب» –چندصدایی و ارکستراسیون مجدد آثار روح‌الله خالقی، کتاب ‌ای ایران (یادنامه روح الله خالقی)، آثار روح‌الله خالقی (تصنیفات و تنظیمات)، ‌ای ایران (پارتیتور برای ارکستر با تنظیم روح‌الله خالقی و گلنوش خالقی) نام برد.