حواشی یک سرمایه‌گذاری

آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار

فروش چابهار به هندی‌ها یکی از خبرهایی است که در یکی،دو سال اخیر بارها به صدر اخبار آمده و حاشیه‌ساز شده است. بی‌اعتمادی عمومی نسبت به پاسخ‌ها و ابهام‌زادیی مسئولان از یک سو و جذاب بودن انتشار این قسم خبرها برای رسانه‌های غیررسمی از سوی دیگر، موجب شده که هنوز باور عمومی نسبت به حضور هندی‌ها در چابهار دچار تشکیک باشد؛ بندری که به هزار‌و‌یک علت یکی از بنادر استراتژیک ایران به شمار می‌رود، هم یکی از پررونق‌ترین مناطق آزاد ایران به‌حساب می‌آید، هم تنها بندر اقیانوسی کشور است و هم یکی از بهترین مناظر دنیا را دارد. چابهار بهشتی است که نامش را از بهار وام گرفته‌اند. این بندر به‌دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است.
اما واقعا ماجرا چیست؟ تمایل هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری در بندر استراتژیک چابهار به حدود دو دهه پیش و سال۲۰۰۲ میلادی برمی‌گردد ولی ملاحظات و ثابت‌نبودن اوضاع سیاست خارجی ایران باعث شده است که آنها تاکنون به موفقیت چندانی دست‌نیابند. سال95، نخست‌وزیر هند و رؤسای جمهوری ایران و افعانستان سندی را تحت‌عنوان «توافقنامه چابهار» امضا کردند که بر اساس آن، فرصت‌ توسعه چابهار به هند داده شده‌بود. آخرین خبرها هم حکایت از آن دارد که هندی‌ها، در ‌ماه‌بهمن، در راستای تعهدات قراردادی سرمایه‌گذاری ۸۵میلیون دلاری، 2دستگاه جرثقیل ساحلی به ارزش ۸، ۵میلیون دلار وارد ایران کرده‌اند. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که ایران تا بهمن‌ماه سال‌جاری، بیش از یک‌میلیارد دلار در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز و تجهیز بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرده است و‌ ضرورت دارد سرمایه‌گذار هندی در تأمین تجهیزات این بندر تسریع کند. معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری منطقه آزاد چابهار با اشاره به حضور هندی‌ها در چابهار در این‌باره توضیح داده است: بهره‌برداری از چابهار و سرمایه‌گذاری در آن به هیچ عنوان در انحصار یک کشور نیست و این آمادگی را داریم تا از پتانسیل‌های هر کشوری در جهت توسعه استفاده کرده و نقش خود را در تعاملات با کشورها ایفا کنیم. ایران برای شرکت هندی که خواهان سرمایه‌گذاری در چابهار است این شرط را گذاشته که اگر می‌خواهد در یک تعامل و تفاهمنامه پایدار با ایران باشد باید تجهیزات بیاورد. گفتنی است بر اساس تأکید مقام‌های سازمان بنادر و دریانوردی بخش مهمی که حضور هندی‌ها در چابهار را دارای ارزش می‌کند، بخش مطالعات آنهاست. در حقیقت هندی‌ها مطالعات زیادی در رابطه با چابهار انجام داده‌اند و ظرفیت‌های مختلفی را در حوزه‌های گوناگون انرژی و گاز شناسایی کرده و استراتژی‌هایی را نیز برای رونق صنعت فولاد درنظر گرفته‌اند.
همه اینها یعنی به‌نظر می‌رسد هندی‌ها نه برای تصاحب که برای سرمایه‌گذاری به ایران می‌آیند. فقط بندر بهشتی چابهار نیست که به حضور سرمایه‌گذار نیاز دارد. بخش‌هایی از اکثر بنادر دنیا توسط شرکت‌های داخلی کشورهای متبوع اعم از اپراتور یا خطوط کشتیرانی راهبری می‌شود اما بخش عمده توسط شرکت‌های خارجی دیگر راهبری می‌شود که این شرکت‌ها می‌توانند اپراتور یا خط کشتیرانی باشند. همچنین گاهی صاحب یک کالای عمده، بخشی از بندر را در اختیار گرفته و آن را راهبری می‌کند. استفاده از شرکت‌های خارجی در حوزه بنادر یک امر رایج است. در بنادر اکثر کشورهای همسایه ما نیز حداقل یک یا دو شرکت خارجی به‌عنوان اپراتور یا بنگاه‌هایی که فعالیت کسب‌وکاری دارند، مشغول فعالیت هستند.