در غیبت شاعران پیشرو

مرتضی کاردر_روزنامه نگار


فهرست نامزدهای پانزدهمین جشنواره شعر فجر از نگرانی‌های دوستداران جشنواره می‌کاهد و نشان می‌دهد کارها به دقت بررسی شده‌اند و کمتر اثری از چشم داوران جشنواره دور مانده است.
انتخاب‌های جشنواره پانزدهم شعر فجر بیشتر بر مدار اعتدال و اعتبار بوده و جشنواره به سراغ نام‌هایی رفته است که کارنامه‌ای روشن در شعر امروز دارند، چه شاعران نسل‌های گذشته مثل محمدحسین مهدوی سعیدی (م. مؤید) و محمدباقر کلاهی اهری که هر دو شاعرانی پیشکسوت و صاحب‌سبک در شعر آزاد به شمار می‌روند تا شاعران نسل‌های بعد مثل محمدرضا روزبه و سیداکبر میرجعفری که حرکت‌هایشان در شعر از غزل به شعر نیمایی و آزاد، آرام و روشمند بوده است. حتی وقتی به شاعران جوان‌تر می‌رسیم نیز می‌بینیم که اعتبار و اعتدال شاعران مدنظر داوران بوده است، شاعری مثل وحید سمنانی در غزل همیشه بر مدار اعتدال گشته و محمد رضا تقی‌دخت نیز شاعری روشمند به شمار می‌رود. تقریباً همه شاعرانی که ذکرشان گذشت به جز شعر در حوزه‌های دیگر ادبیات، از نقد تا تصحیح متون، نیز آثاری درخور توجه و تأمل دارند و در حقیقت شاعری بخشی از شخصیت ادبی‌شان به شمار می‌رود. به‌نظر می‌رسد انتخاب داوران بیشتر از آنکه ناظر به شعرهای شاعران باشد، ناظر به کارنامه ادبی‌ و جایگاهشان در ادبیات امروز بوده است. همین حکم درباره هادی خورشاهیان که کتاب‌های بسیاری در شعر و داستان و ادبیات کودکان و نوجوانان دارد و مجید صالحی که شماری از ترانه‌های پراقبال سال‌های اخیر را سروده است، نیز صادق است.
جشنواره در بخش درباره شعر که ویژه پژوهش‌های ادبی است نیز نام‌های معتبری را نامزد کرده است، نام‌هایی که سال‌هاست در عرصه‌های دانشگاهی حوزه ادبیات مشغول پژوهش بوده‌اند مثل محمدرضا ترکی و محمدرضا روزبه که آثار یکی درباره خاقانی‌ کم‌کم دارد به مرجعیتی انکارناپذیر می‌رسد و پژوهش‌های دومی جزء متن‌های درسی معتبر دانشگاهی در حوزه ادبیات معاصر بوده است و جواد بشری استاد جوان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران که کارنامه‌ای محترم در حوزه پژوهش داشته و در سعدی‌پژوهی از بهترین‌های سال‌های اخیر بوده است. مهم‌تر از همه این نام‌ها استاد جلال خالقی مطلق شاهنامه‌پژوه بزرگ معاصر است که اعتبار نامزدهای بخش درباره شعر را دوچندان می‌کند.
در عین حال نباید بی‌توجه از کنار نامزدهای دیگر بخش شعر آزاد و شعر کلاسیک و ترانه مثل محمد رهام، سجاد حیدری قیری، سعیده هاشمی، لیلا مهذب و وحیده‌سادات میرهادی نیز گذشت که در کنار نام‌های بزرگ قرار گرفته‌اند و نشان از توجه داوران به شاعرانی است که کمتر شناخته شده‌اند. نیز نباید از نظر دور داشت که انتخاب‌های جشنواره کمتر متوجه شعر پیشرو بوده است و نام ناشرانی که معمولاً آثار متفاوتی در حوزه شعر منتشر می‌کنند و شاعرانی که جریان متفاوت شعر را نمایندگی می‌کنند، در میان نامزدها به چشم نمی‌خورد. رویکردی که در جشنواره شعر فجر بی‌سابقه نیست و از عمومیت آن به‌عنوان جشنواره‌ای ملی که باید ناظر به همه آثار منتشر شده در حوزه ادبیات باشد، می‌کاهد. شاید پرهیز از حاشیه‌ها و اعتراض‌های ازلی‌ابدی منتقدان جشنواره سبب شده است که سیاستگذاران از رفتن به سمت نام‌های متفاوت پرهیز کنند.
با این همه باید منتظر اعلام برگزیدگان ماند که معلوم شود از میان نامزدها چه کسانی انتخاب می‌شوند و می‌توانند سرو بلورین جشنواره شعر فجر را از آنِ خود کنند، یکی از نام‌های شناخته‌شده حوزه ادبیات یا شاعرانی که چندان نام‌آشنا نیستند.

نامزدهای بخش شعر محاوره

 

  «تقصیر دنیا بود و تهرونش»، هادی خورشاهیان، انتشارات آرادمان
  «چهارده شب»، مجید صالحی، نشر شانی
  «هرچه بود، آبی نبود»، وحیده سادات میرهادی، انتشارات فصل پنجم

نامزدهای بخش درباره شعر
 

  «زندگی سعدی شیرازی»، جواد بشری، نشر خاموش
  «سرّ سخنان نغز خاقانی»، محمدرضا ترکی، انتشارات سمت
  «طرح‌ها و ساختارهای تازه و ابتکاری در شعر معاصر ایران»، محمدرضا روزبه، نشر روزگار
  «واج‌شناسی شاهنامه»، جلال خالقی مطلق، انتشارات محمود افشار و نشر سخن

نامزدهای بخش شعر نو

  «از نو تازه شویم»، محمدباقر کلاهی اهری، نشر آرادمان
  «امان‌نامه»، سیداکبر میرجعفری، نشر قو
  «ب»، م.موید، نشر فرهنگ ایلیا
  «پرنده بی‌آسمان»، محمدرضا روزبه، نشر آریاشهر
  «مرگ چه ساده شروع می‌شود»، سعیده هاشمی، انتشارات فصل پنجم

نامزدهای شعر کلاسیک

  «دلم برای خزر شور می‌زند»، سجاد حیدری قیری، مرکز فرهنگی ادبستان
  «روزهای بعد از این...»، لیلا مهذب، انتشارات فصل پنجم
  «مرور پنجره‌ها»، سیدوحید سمنانی، انتشارات شهرستان ادب
  «ناچارانه»، محمد رهام، انتشارات فصل پنجم
  «نورهان»، محمدرضا تقی‌دخت، انتشارات سوره مهر