دست به عصا شدن روزنامه‎نگاری

محمدناصر احدی  

 دهه80 برای مطبوعات چطور گذشت؟ نیمه نخست این دهه با دولت اصلاحات مصادف بود و مطبوعات که چشم‎‌‎شان از «توقیف فله‎‌‎ای مطبوعات» در سال1379 ترسیده بود، سعی می‎‌‎کردند بی‎‌‎گدار به آب نزنند و محتاط باشند تا گزک برای توقیف دست کسی ندهند. با این حال، کوچک‎‌‎ترین لغزشی می‎‌‎توانست مجازات سنگین توقیف و تعطیلی را به همراه داشته باشد. در نیمه دوم این دهه که «دولت مهرورزی» محمود احمدی‎‌‎نژاد روی کار آمد و خصوصا پس از روزهای انتخابات1388، مطبوعات از شور و نشاط پدیدآمده در دوره اصلاحات فاصله گرفتند و روزنامه‎‌‎نگاری به کاری روزمره و کارمندی- اداری بدل شد. عذرا فراهانی و حبیب صبوری‎‌‎ خسروشاهی در مقاله‎‌‎ای با عنوان «بررسی اتهام‎‌‎های وارده به مطبوعات از سال1380 تا 1389 و تعیین مصادیق جرائم در محاکم قضایی ایران» آمار جالبی از پرونده‎‌‎های مطبوعاتی در بازه زمانی مورد بررسی‎‌‎شان ارائه داده‎اند. به نوشته این مقاله «نتایج این پژوهش نشان داد که در مجموع طی این دوره 816پرونده که مربوط به 428نشریه بوده در دادگاه‎‌‎های مطبوعات مورد رسیدگی قرار گرفته است. پنج‌نشریه‎‌‎ای که بیشتر از سایر نشریات مورد اتهام قرار گرفته‎‌‎اند به‎‌‎ترتیب روزنامه «ایران»، «همشهری»، «کیهان»، «جام ‎‌‎جم» و «صدای ارومیه» بوده‌اند. همچنین بیشترین پرونده‎‌‎های مطبوعاتی مربوط به سال1385 بوده و بیشترین اتهام‎‌‎ها نشر اکاذیب، توهین و افترا، پخش شایعات و مطالب خلاف واقع، اشاعه فحشا و منکرات و انتشار عکس‎‌‎ها و مطالب خلاف عفت عمومی و تخلف مطبوعاتی (عدم‎‌‎انتشار ظرف مهلت قانونی) بوده است. همچنین مجموعا 114نشریه در این 10سال لغو امتیاز یا به‎‌‎صورت موقت توقیف شدند (در این سال‎‌‎ها 67نشریه لغو امتیاز و 47نشریه نیز به‎‌‎صورت موقت توقیف شدند).» مطابق این مقاله، تعداد لغو امتیاز و توقیف موقت نشریات در هر سال این دهه طبق جدول ذیل بوده است. این‎‌‎طور که در نتایج این تحقیق آمده، «وزارتخانه‌ها، نیروهای نظامی و انتظامی (سپاه، بسیج، ارتش و...)، سازمان‎‌‎های دولتی و هیأت نظارت بر مطبوعات و مدعی‎‌‎العموم بیشترین شاکیان حقوقی مطبوعات بوده‎‌‎اند.»