سقوط در جدول فساد

جمال رهنمایی  

 گزارش سازمان بین‎‌‎المللی شفافیت در سال1387 برای ایرانی‎‌‎ها یک خبر شوکه‎‌‎کننده داشت. طی یک سال ایران 26رتبه در جدول فساد سقوط کرده بود و حالا جزو کشورهای بسیار فاسد دنیا محسوب می‎‌‎شد. این در حالی بود که رئیس اجرایی کشور، دولت خود را پاک‎‌‎ترین دولت تاریخ ایران می‎‌‎نامید. ایران در میان 163کشور عضو این سازمان همردیف کشور‎‌‎های بسیار کوچکی مانند برونئی و نپال شده بود که با نظام‎‌‎های پادشاهی، قبیله‎‌‎ای و نظامی اداره می‎‌‎شدند. این حجم از فساد برای کشور بزرگی مانند ایران که دارای نظامی بوروکراتیک با بیش از 8میلیون نفر کارمند بود یک فاجعه به تمام معنی به‌شمار می‎‌‎آمد. ازکارانداختن دستگاه‎‌‎های نظارتی، مقابله صریح با قانون و پاسخگونبودن به مجلس و مطبوعات، از عمده‎‌‎ترین دلایل این سقوط بی‎‌‎سابقه بود. در سال سوم دولت نهم، دیگر صدای هواداران و طرفداران آن هم بلند شده بود. بخش صنعت و کشاورزی در این سال‎‌‎ها صدمات سختی را متحمل شدند و سرمایه‎‌‎گذاری صنعتی در ایران بیش از 70درصد کاهش یافت و اعتراضات صنفی گسترده‎‌‎ای در کشور به راه افتاد. واردات بی‎‌‎رویه نفس کشور را به شماره انداخته بود. تناقض‎‌‎های فراوان میان آنچه گفته می‎‌‎شد و آنچه انجام می‎‌‎شد و حتی با برعکس گویی و انکار همراه می‎‌‎شد، خشم فراوانی برمی‎‌‎انگیخت. عذرخواهی و اعتراف به عمل نادرست اغلب تأثیر زیادی در خنثی‎‌‎کردن خشم و پرخاشگری دارد. وقتی ما خشمگین باشیم، توانایی ما در روشنفکرکردن و ارزیابی پیامد‎‌‎های اعمال خودمان کاهش می‎‌‎یابد و ممکن است شیوه تفکری را به‎‌‎کار بگیریم که طی آن اطلاعات را با اسلوبی سریع و نسنجیده پردازش کنیم و احتمال اینکه علیه دیگران از خشونت استفاده کنیم، افزایش می‎‌‎یابد. حتی ممکن است این پرخاشگری ما دامان کسانی که عامل رنجش و ناراحتی ما نبوده‎‌‎اند را بگیرد و به‎‌‎عبارتی باعث افزایش خشونت کور و بی‎‌‎هدف در جامعه شود. ضرب‌المثل معروفی هست که می‎‌‎گوید: وقتی هیجان‎‌‎ها اوج می‎‌‎گیرد، عقل و منطق از پنجره فرار می‎‌‎کند.