شهر آرزوها

فاطمه عسگری‌نیا- خبر‌نگار

انگار فاصله‌گذاری اجتماعی جایش را بین کودکان باز کرده است. کودکان شهر را انسان‌محور و خلوت‌تر از این چیزی که هست می‌خواهند. آنها حتی دوست دارند حیوانات در کوچه‌ و خیابان‌ها بیشتر مورد احترام قرار گیرند. کودکان در عین حال مایلند که پیشینه نه‌چندان دور محله‌ها دوباره احیا شود تا بتوانند با خیالی آسوده دوچرخه‌سواری و بازی کنند؛ درست مثل دو سه دهه پیش که در کوچه پس‌کوچه‌های تهران، کودکان می‌توانستند با هفت‌سنگ و لی‌لی سرگرم شوند و نوجوانان و جوانان تیر دروازه‌ها را علم کرده و چندنفری «گل‌کوچک» بازی کنند.
این خواسته‌های کودکان دهه نودی را از آثاری که به مسابقه نقاشی «شهری که من دوست دارم» ارسال کرده‌اند می‌توان فهمید؛ مسابقه‌ای که امسال با عنوان «شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم» و با محوریت زندگی و کرونا توسط شهرداری تهران برگزار شد.
مسابقه نقاشی شهری که من دوست دارم، امسال برای دومین سال متوالی به همت اداره کل آموزش شهروندی شهرداری تهران و مشارکت اداره آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در پایتخت برگزار شد. البته شیوع کرونا و حضور بچه‌ها در خانه باعث شد تا عنوان این مسابقه کمی دستخوش تغییر شده و «شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم» محور خلق آثار زیبای نقاشی کودکان شهر شود.
در این بین، هرچند برگزارکنندگان، پیش‌بینی می‌کردند امسال به‌واسطه شیوع بیماری کرونا، تعطیل‌بودن فضای مدارس و در خانه بودن بچه‌ها استقبال چشمگیری از این مسابقه نشود، اما کودکان تهرانی این تهدید را به فرصت تبدیل کردند و با بازگشایی پنجره‌های جدید در ذهنشان، به خلق آثار زیبا پرداختند؛ آثاری که به اعتقاد روانشناسان کودک، می‌تواند خواسته‌های آنها از شهر را مشخص کند و نقشه‌راهی مناسب برای آینده در حوزه‌های مختلف به‌ویژه شهرسازی باشد.

رشد جشنواره
فراخوان این دوره جشنواره «شهری که من دوست دارم»، مهرماه امسال به مناسبت روز جهانی کودک به جامعه هدف کودکان و نوجوانان 4 تا 14ساله اطلاع‌رسانی شد. جشنواره امسال هرچند در سایه کرونا قرار گرفت اما نکته جالب اینکه این دوره رشد قابل توجهی هم از لحاظ کمیت و هم کیفیت نسبت دور پیش داشته است.
مجتبی دانشور، مدیرکل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «کودکان 4 تا 14ساله تهرانی گرچه سال گذشته 9300اثر نقاشی زیبا به دبیرخانه این جشنواره ارسال کرده بودند اما امسال برخلاف همه انتظارات به لحاظ وجود محدودیت‌های دوران قرنطینه، 14878اثر به دبیرخانه ارسال کردند که این تعداد، 5574اثر از دوره قبل بیشتر است.»
دانشور می‌افزاید: «از میان 1800اثر انتخابی توسط هیأت انتخاب، حدود 210اثر به‌عنوان آثار منتخب انتخاب شدند. حال آثار منتخب 11گروه سنی، شایسته دریافت مدال‌های طلا، نقره و برنز می‌شوند.»
دانشور این اطمینان را هم می‌دهد که با توجه به نبود هیچ محدودیتی در فضای برگزاری نمایشگاه، تعداد بیشتری از آثار ارسالی در معرض دید شهروندان قرار خواهد گرفت تا انگیزه‌ای برای جلب مشارکت‌های بعدی کودکان در امور شهری باشد.

پنجره‌هایی تازه در ذهن کودکان باز شد
در تمام آثار راه‌یافته به مرحله نهایی داوری مسابقه «شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم»، رد پای کرونا پررنگ است؛ آثاری که حکایت از آرزوی قلبی کودکان تهرانی برای برچیده‌شدن این ویروس و بازگشت سلامتی به شهر دارد.
فاطمه تنهایی، مدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران، بازشدن پنجره‌ای تازه در ذهن کودکان را دستاورد بزرگ مسابقه شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم عنوان می‌کند و می‌گوید: «برگزاری این مسابقه، پنجره امید را در ذهن کودکان باز کرد و این پنجره برای همیشه ماندگار خواهد ماند. این مسابقه به کودکان فرصت داد تا اگر در واقعیت نمی‌توانند آنچه دلشان می‌خواهد را ببینند از پنجره ذهنشان می‌توانند آن را به تصویر بکشند و نظاره کنند و این نگاه، خلاقیت، امید و سرزندگی را در آینده‌سازان بیدار نگه می‌دارد.»

شهر خوب با شهروندان خوب
آموزش و پرورش هم امسال از ظرفیت‌های مجازی خود برای جلب مشارکت دانش‌آموزان در دومین مسابقه شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم استفاده کرد که سامانه شاد از مهم‌ترین این ظرفیت‌ها بود.
مجتبی ولی‌پوری، معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران در همین ارتباط می‌گوید: «یکی از ماموریت‌های اصلی آموزش و پرورش تربیت شهروندان خوب است؛ همان شعار جهانی که یونسکو نیز سال گذشته آن را مبنای کار خود قرار داد. به‌خاطر همین در تمام برنامه‌های مشارکتی شهرداری با محوریت آموزش شهروندی در حوزه‌های مختلف پسماند، آلودگی هوا، ترافیک و... مشارکت داریم و تلاش می‌کنیم تا با آموزش کودکان و نوجوانان و آشناکردن آنها با آموزه‌های شهری، شهروندانی خوب برای آینده تربیت کنیم.»

نگاه آرمانی کودکان به شهر
افزایش مشارکت کودکان و نوجوانان در دومین مسابقه شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم، در کنار شرایط خاص برگزاری مسابقه کمی کار هیأت داوران این دوره از مسابقات را سخت کرد.
 جمال‌الدین اکرمی، نویسنده و تصویرگر کودک و یکی از اعضای هیأت داوران بررسی آثار مسابقه می‌گوید: «اولا امسال حجم آثار واصله به دبیرخانه در مقایسه با سال گذشته خیلی بیشتر بود، بنابراین نیاز بود داوری آثار در دو بخش مجزا و توسط دو تیم 5نفره مورد بررسی قرار بگیرند. یکی دیگر از تفاوت‌های داوری آثار این دوره از مسابقات، ترکیب داوران در مرحله نهایی بود. در واقع این تغییر به‌منظور بررسی محتوای آثار انجام شد. افزوده‌شدن ایرج طهماسب، کارگردان و کارشناس ارتباط با کودک و آتوسا صالحی، کارشناس حوزه ادبیات کودک به جمع هیأت داوران که متشکل از مهدی بنی‌اسدی، کارشناس نقاشی و تصویرگری کودک، صدیقه قربان، تصویرگر کودک و اینجانب، به همین‌خاطر صورت گرفت.» اکرمی می‌افزاید: «این تغییر به ما کمک کرد تا آثار نقاشی واصله را برای نخستین‌بار از لحاظ محتوایی هم مورد بررسی قرار دهیم و حقایق بسیاری از احوال این روزهای کودکان شهرمان در سایه زندگی با کرونا آشکار شود.»
او ادامه می‌دهد: «مجموعه آثار واصله به مرحله نهایی داوری، حکایت از دو نگاه آرمانی کودکان به شهر و زندگی واقعی آنها در شرایط امروز داشت. با تحلیل کارشناسی نقاشی‌های کودکان پی به عدم ‌رضایت آنها از شرایط قرنطینه بردیم و به این نتیجه رسیدیم که متأسفانه ما به‌عنوان والدین، درس خانه‌نشینی را بلد نیستیم و با سرگرم‌کردن کودکان به بازی‌های کامپیوتری و دیدن فیلم یا کارتون به‌جای بازی با آنها باعث شده‌ایم تا تنهایی‌هایشان را به تصویر بکشند.»
اکرمی همچنین به شروط هفتگانه ترسیم نقاشی برای این دوره از مسابقه اشاره کرده و می‌گوید: «ارتباط نقاشی با شهر، رعایت عناصر زیبایی‌شناسی، توجه به ترکیب‌بندی‌ها، برخورداری از زاویه دید خوب، پرهیز بزرگ‌ترها از مشارکت در ترسیم نقاشی، اورجینال‌بودن نقاشی و دیده‌شدن موضع از پشت پنجره خانه، شروط هفتگانه شرکت در این مسابقه بود که متأسفانه با توجه به محدودیت‌های کرونایی موجود،  بخش زیادی از آثار واصله به دبیرخانه جشنواره در همان مرحله نخست حذف شدند.» اکرمی دسترسی نداشتن داوران به اصل آثار و بررسی آنها از طریق تصاویر ارسالی در فضای مجازی را سختی دیگر کار داوران برشمرد.
به هر ترتیب آثار منتخب از سوی هیأت داوران به‌زودی در قالب نمایشگاه‌های مجازی به نمایش درخواهد آمد و پوستر دومین جشنواره شهری که من دوست دارم از پشت پنجره خانه‌مان ببینم بعد از انتخاب بهترین اثر تهیه و چاپ خواهد شد. در آثار رسیده، دوچرخه و گربه، بیشترین حضور را در نقاشی کودکان داشتند. در چند نقاشی کودکان تهرانی، دریا و رودخانه در پشت پنجره جاری است. در اغلب نقاشی‌ها هم نشانه‌های کرونا مشهود بود، اما نه به شکل خشن. مثلا کمتر از ماسک استفاده شده، اما فاصله‌ بین کاراکترها ترسیم شده و فضای نقاشی‌ها خلوت بود.

جزئیاتی از جشنواره
مجموع آثار:‌ 14878اثر
آثار منتخب در مرحله اول داوری:‌ 1800اثر
آثار منتخب در مرحله دوم داوری:‌ 210اثر
گروه سنی 8سال بیشترین شرکت‌کننده: 2147اثر