سقوط اعتماد در بازار سرمایه

همگام با افت قیمت‌ها در سایر بازارهای دارایی، فرایند نزول قیمت‌ها و شاخص‌ها در بازار سهام هم شتاب گرفته است. با کاهش 3.5درصدی شاخص بورس در مبادلات ابتدای هفته، در مجموع میزان افت بازار سهام از 19مرداد‌ماه تاکنون به مرز 43درصد رسیده؛ در این مدت 3هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کاسته شده است. به باور کارشناسان آنچه به تداوم نزول بورس منجر شده، ازدست‌رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران به سیاستگذاران است.
به‌گزارش همشهری، نزول بازار سهام پیش‌تر از سایر بازارهای دارایی آغاز شد. شاخص کل بورس تهران از 20مرداد‌ماه وارد کانال نزولی شد و در همین مدت قیمت‌ها در بازار طلا و ارز مسکن در حال رشد بود. حتی این روند روبه‌رشد تا هفته دوم آبان‌ماه، یعنی تا زمان مشخص‌شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، بی‌وقفه ادامه داشت. شاخص بورس اما در این مدت فقط به‌جز یک دور رشد کوتاه‌مدت در آبان‌ماه در 5‌ماه گذشته به‌طور مداوم نزول کرده و با 43درصد افت از محدوده 2میلیون و 100هزار واحد به محدوده یک‌میلیون و 187هزار واحد رسیده است. شاخص کل بورس تهران در این مقطع 913هزار واحد کاهش یافته و 3هزار میلیارد تومان از ارزش سهام شرکت‌های حاضر در بورس و فرابورس کاسته شده است. این نزول بی‌وقفه در روز شنبه هم با 3.5درصد افت شاخص ادامه یافت.
تحلیلگران هرکدام از دیدگاه متفاوتی به دلایل نزول بورس نگاه می‌کنند. برخی بر این باورند که در مرداد‌ماه امسال قیمت سهام شرکت‌ها به چنان حدی از رشد رسیده بود که دیگر برای خرید توجیه نداشت. محمدمهدی رباطی، کارگزار بورس در این‌باره می‌گوید: مهم‌ترین دلیل بروز اتفاقات اخیر در بورس تهران، رشد بسیار پرشتاب و بی‌قاعده‌ای بود که در چند‌ماه اول سال۹۹ شاهد بودیم. در مقابل اما برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که ریشه نزول بورس، گسترش بی‌اعتمادی در بین سهامداران است. 
دیدگاه دوم اکنون طرفداران بیشتری دارد. به‌زعم آنها سیاستگذاران در ابتدای سال برای جبران کسری بودجه، مردم را به سرمایه‌گذاری در بورس تشویق کردند اما بعد از آنکه 100هزار میلیارد تومان از نقدینگی مورد نیاز از بازار تامین شد، بازار سهام عملا از اولویت سیاستگذاران خارج و این موضوع به سلب اعتماد سرمایه‌گذاران منجر شد. نیما آزادی، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره نوشت: برای ریشه‌یابی مشکلات این روزهای بازار باید دید قیمت سهام ایران‌خودرو با چراغ سبز چه افرادی در بهار امسال 300درصد رشد کرد. اگر این موضوع بررسی شود پاسخ همه سؤالات پیدا می‌شود.
محسن عباسی، دیگر کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه وعده‌های حمایت از بورس پوچ بوده است، می‌گوید: بازگشت اعتماد به بورس نیازمند تزریق دست‌کم ۳۰ تا ۴۰هزار میلیارد تومان منابع مالی است و این رقم کمتر از یک‌هشتم آن چیزی است که دولت و شبه‌دولت از بورس درآمد داشته است. او تأکید می‌کند: دولت و شرکت‌های شبه‌دولتی به ‌بهانه تأمین مالی در اوج قیمت‌ها سهام خود را فروختند. او می‌افزاید: در زمان حاضر وضع بنیادین شرکت‌ها و عملکردشان به‌مراتب بهتر از ابتدای سال است، اما ترسی که عملکرد سیاستگذاران به جان سهامداران انداخته، آنها را سراسیمه از این بازار خارج می‌کند. 
به‌گفته او وعده‌های حمایت از بورس علاوه بر غیرحرفه‌ای‌ها، کارشناسان و تحلیلگران را نیز گمراه کرد. عباسی ادامه می‌دهد: این کار باعث ازبین‌رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران عادی و حتی سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به متولیان و سیاستگذاران شده است.

 مکث
شکست در عرضه‌های دولتی و شبه‌دولتی

صرف‌نظر از نزول 43درصدی بورس در 160روز گذشته، به‌نظر می‌رسد شکست در عرضه اولیه صندوق دولتی پالایش یکم و شستا دلیل عمده گسترش بی‌اعتمادی در مجموعه بازار سرمایه بوده است. آمار‌ها نشان می‌دهد قیمت واحدهای پالایش یکم تاکنون 58درصد کاهش یافته و از 13هزار و 100تومان به 5570تومان رسیده است. سهامداران در این مدت با زیان‌های سنگینی مواجه شده‌اند. در زمان عرضه واحدهای این صندوق، سیاستگذاران بارها به‌صورت رسمی از مردم دعوت کردند تا در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند. ارزش سهام شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) هم سرنوشت مشابهی داشت. مطابق آمارهای موجود ارزش سهام این شرکت نیز تاکنون 70درصد افت کرده و از 6500تومان به 1950تومان رسیده است. این نزول‌های مداوم به اعتراض گسترده سهامداران ازجمله تازه‌واردها منجر شده است، زیرا بخش عمده سهامداران با خرید سهام این نوع شرکت‌ها در جریان عرضه‌های اولیه برای نخستین‌بار وارد بورس شده‌اند. به‌زعم تحلیلگران نزول سنگین سهام شستا و پالایش یکم خود به عاملی پرقدرت برای ازدست‌رفتن اعتماد در بازار سرمایه تبدیل شده است. روز شنبه به‌دنبال نزول دوباره ارزش واحد‌های صندوق پالایش یکم، محسن زنگنه، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه ارزش صندوق پالایش نصف قیمت شده است، با حالت اعتراض نوشت: «ارزش صندوق پالایش یکم با افت ۵۰درصدی به ۵۵۰۰تومان رسید. وعده دلار ۱۵هزار تومانی رئیس‌جمهور هم بر تراکم صف‌های فروش بورس اضافه کرد.» نیما آزادی، کارشناس بازار سرمایه هم با بیان اینکه عرضه صندوق سرمایه‌گذاری پالایش یکم به اعتماد سرمایه‌گذاران ضربه بزرگی زده، در این‌باره در کانال شخصی‌اش نوشت: «این نزول قیمت با ذات بازار ارتباطی ندارد و تخلف است. با اعتماد سرمایه‌گذاران چه کرده‌اند؟»