گردشگری با بازی جدی

 مفهوم بازی جدی دقیقا از زمانی که بازی‌های ویدئویی پا به عرصه گذاشته اند، همگام با مفهوم سرگرمی در بازی‌ها شکل گرفت. یک بازی جدی (serious game) نوعی بازی است که هدف اصلی از طراحی آن، چیزی فراتر از صرفاً سرگرمی است. امسال حالا یک بازی که با استفاده از واقعیت افزوده علاوه بر سرگرمی، کاربران را به مکان‌های تاریخی می‌برد مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.
تیم آزمایشگاه واقعیت افزوده شناختی (کارلَب) دانشگاه هنر اسلامی تبریز آن روز که با هدف ترویج گردشگری ایده طراحی نرم افزاری برای بازدید از خانه ستارخان، سردار ملی در تبریز را دستاویز خلق بازی‌ای کرد تا آن را راهی شرکت در چهارمین جایزه بازی جدی سال 1399بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در تهران کند، تقریبا مطمئن بودند که این ایده خلاقانه‌شان می‌تواند برای داوران بخش جشنواره بازی جدی سال 1399نیز جذاب باشد. آنقدر جذاب که در نهایت «سردار» رتبه اول بخش جشنواره بازی جدی سال 1399بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را از آن خود کند و با انتخابش به‌عنوان «بازی جدی سال 1399»، جایزه 20میلیون تومانی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در این بخش را به‌دست آورد. این تجربه‌ متفاوت از بازدید خانه ستارخان در تبریز که به کمک فناوری واقعیت افزوده به بازی‌ای خلاقانه تبدیل شد از نگاه داوران به‌خاطر داشتن زیرساخت فنی مناسب، خلاقیت در ارائه خدمات به حوزه گردشگری و ساختار تجاری قابل‌قبول به‌عنوان بازی جدی سال1399انتخاب شد.

تجربه‌ای متفاوت از بازدید مکان‌های تاریخی
نسرین شهابی که دانشجوی کارشناسی هنرهای رایانه‌ای دانشکده چند رسانه‌ای دانشگاه هنر اسلامی تبریز است، به نمایندگی از تیم سازنده این بازی از ایده ساخت بازی سردار و اینکه چرا سراغ چنین موضوعی رفتند در گفت‌وگو با همشهری، توضیحاتی را ارائه داده است. این تیم اعتقاد داشت ایران با پتانسیل گردشگری خوبی که دارد، می‌تواند تجربه خوبی از بازدید موزه‌ها در اختیار گردشگران بگذارد. گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع توسعه‌دهنده اقتصاد داخلی محسوب می‌شود و کشف جاذبه‌های گردشگری با واقعیت افزوده می‌تواند روند گردشگری را متحول کند. کشور ما به‌دلیل داشتن قابلیت‌های فرهنگی و گردشگری زیاد پتانسیل خوبی در زمینه جذب گردشگری دارد که می‌توان با استفاده از اینگونه بازی‌ها تجربه خوبی در زمینه بازدید گردشگران از مکان‌های تاریخی ایجاد کرد.اینکه تیم سازنده «سردار» چه رویکرد و هدفی در طراحی و ساخت این بازی درنظر گرفته است، سؤالی است که شهابی درباره آن می‌گوید: بازی وارسازی یک موضوع جدید و رو به رشد است که با ایجاد ویژگی‌ها و خصوصیات یک بازی در زمینه‌هایی که فاقد ماهیت یک بازی هستند، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. یکی از موارد استفاده از بازی وارسازی، استفاده از آن در زمینه‌های آموزشی و گردشگری است. مطالعات مختلف نشان داده است که این فناوری در بحث آموزشی باعث افزایش سطح یادگیری و در بحث گردشگری باعث رونق اقتصادی و افزایش تعداد گردشگران می‌شود. به همین دلیل، بازی سردار با هدف آشنایی و آگاه‌سازی با وقایع و شخصیت‌های مطرح تاریخی در دوره قاجار با استفاده از فناوری واقعیت افزوده برای تلفن‌های همراه هوشمند طراحی و پیاده‌سازی‌ شده است.
بازی سردار برای تلفن‌های همراه هوشمند طراحی شده است و بازیکنان با وقایع اتفاق افتاده در یک مکان تاریخی در قالب بازی و انیمیشن آشنا می‌شوند و می‌توانند با شخصیت‌های موجود در آن دوره تاریخی از طریق فناوری واقعیت افزوده مبتنی بر مکان ارتباط پیدا کنند. شهابی درباره گیم‌پلی بازی می‌گوید: بازی سردار مبتنی بر واقعیت افزوده برای افزایش کیفیت تجربه گردشگران در بازدید از یک مکان تاریخی است و با هدف سرگرمی، آموزش، آگاه‌سازی‌ و جذب گردشگران با استفاده از بازی وار‌سازی‌ آثار و شخصیت‌های تاریخی پیاده‌سازی‌ شده است. مخاطبان این بازی گردشگرانی‌اند که علاقه‌مند به استفاده از تکنولوژی‌های جدید و کسب تجربه‌های نو در بازدید از مکان‌های تاریخی هستند.

از تجاری‌سازی تا تلاش برای موفقیت‌های جهانی

نسرین شهابی و تیم همراهش که از همان ابتدا موفقیت سردار در انتخابش به‌عنوان بازی جدی سال 1399برایشان قابل انتظار بود، حالا به فکر توسعه و تجاری‌سازی این بازی هستند: ماهیت این بازی به‌صورتی است که باید متولیان گردشگری، موزه‌ها، خانه‌های تاریخی و یا به‌صورت کلی سازمان‌های میراث فرهنگی در جهت اشاعه فرهنگ گردشگری، نقش اسپانسری تولید محصول را بر عهده بگیرند. از این‌رو صحبت‌هایی برای پیگیری روند تجاری‌ساز بازی انجام شده است و قرار است این موضوع دنبال شود.بازی‌های «تیزران» و «کیپ استپ» از بازی‌های ساخته شده در دانشکده چند رسانه‌ای دانشگاه هنر اسلامی تبریز هستند که سال گذشته در سومین جایزه بازی‌های جدی 1399خوش درخشیدند و رتبه‌های نخست و سوم را از آن خود کردند. این 2بازی همین چند هفته پیش با شرکت در بخش آکادمیک جشنواره گالا در فرانسه هم نظر داوران را به‌خود جلب و در نهایت کیپ استپ مقام نخست را از آن خود کرده اند. مرور این موفقیت این سؤال مهم را به ذهن می‌آورد که پیش‌بینی تیم سازنده بازی سردار از آینده پیش روی «سردار» چیست. سؤالی که شهابی  درباره‌اش می‌گوید: موفقیت بازی‌های کیپ استپ و تیزران در جشنواره گالا نشان داد که بازی‌های ایرانی توان رقابت با بازی‌های خارجی را دارند. بنابراین ما هم تلاش می‌کنیم با حضور در جشنواره‌های خارجی نقش پررنگی در رشد صنعت بازی‌سازی‌ کشورمان داشته باشیم.

قطب مهم ساخت بازی‌های جدی

دانشــکده چند رسـانه‌ای دانشگاه هنر اســلامی را انگار باید قطب مهم ساخت بازی‌های جدی در کشور بدانیم. سال گذشته تیزران از این دانشگاه بازی جدی سال 98شد و امسال سردار. اینکه دلایل توجه و گرایش دانشجویان این دانشکده به حوزه بازی‌های جدی چیست، موضوعی است که یونس سخاوت به‌عنوان سرپرست این دانشکده و از اعضای هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، پاسخ‌های روشنی برای آن دارد. یونس سخاوت که همراه صمد روحی و باقر بهرام جزو تیم سازنده بازی «سردار» نیز هستند، درباره رویکرد دانشکده چند رسانه‌ای دانشگاه هنر اسلامی تبریز در پژوهش‌های مبتنی بر تولید محتوا براساس هنرهای رایانه‌ای و به‌طور خاص بازی‌های جدی می‌گوید: اکثر بازی‌های تولید شده توسط دانشکده چندرسانه‌ای با برنامه‌ریزی برای پایان‌نامه‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد صورت می‌گیرد. لذا ایده پردازی برای طراحی و تولید بازی ها مبتنی بر فعالیت‌های پژوهشی است. معمولا سعی می‌شود که ترکیبی از تخصص‌های فنی و هنری در پروژه‌ها مورد استفاده قرار گیرند. به اعتقاد من یکی از دلایل موفقیت بازی‌های ساخته شده، ارتباط تنگاتنگ دانشجویان با استادان برای طراحی و تحقیق است.
تجاری‌سازی‌ بازی سردار موضوعی است که سخاوت طی هفته‌های اخیر در جلساتی که با مدیران فناوری اطلاعات استان جهت نمایش قابلیت‌های این بازی صورت گرفته، پیگیری کرده است: در این جلسات پیشنهادهایی درخصوص برگزاری جلسات و مذاکره با متولیان میراث فرهنگی در استان انجام شده است. با این حال از بنیاد ملی  بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان تنها متولی دولتی حوزه بازی‌های رایانه‌ای در کشور درخواست داریم تا شرایط برگزاری جلسات و ارتباطات با رده‌هایی که امکان تصمیم‌گیری درخصوص انجام پروژه‌های گردشگری دارند را فراهم کنند.