پیچ تاریخی یک تصمیم کرونایی

حمیدرضا بوجاریان- خبرنگار

آمار تعداد مبتلایان و جان‌باختگان ویروس کرونا رو به کاهش است؛ آمارهایی که تا 2‌ماه قبل به نزدیک 500جان باخته در روز رسیده بود، حالا، 2رقمی شده است و خیلی‌ها را امیدوار به فروکش حداکثری شیوع ویروس در کشور کرده است. اعمال سیاست‌های سختگیرانه از ترددهای بین شهری گرفته تا تعطیلی‌های اجباری مؤثرترین راه برای فرونشاندن توفان کرونا در 60روز گذشته بوده است، اما همزمان با کاهش آمارها، تصمیم مدیران برای ادامه اجرای محدودیت‌ها و سختگیری‌ها متزلزل شده است. از روز گذشته، حجم ترددهای بین شهری به212شهر زرد رو به افزایش گذاشته و خیلی‌ها را نگران از آغاز دوباره چرخش کرونا در کشور کرده است؛ چرخشی که همزمانی آن با ورود کرونای انگلیسی و ابتلای چند نفر به این بیماری بر دامنه نگرانی‌ها افزوده است.
در حدود یک سال گذشته تصمیم‌های ناگهانی و بازگشایی‌های یکباره عمدتا به نتایج نامطلوبی منتهی شده است. تنها 3 هفته پس از بازگشایی‌های اردیبهشت که در آن زمان پلکانی هم انجام شد، پیک جدیدی از کرونا را در کشور به راه انداخت؛ پیکی که تا همین 2‌ماه پیش فروکش نکرد و به‌طور فزاینده افزایش می‌یافت. کارشناسان و از آن جمله اپیدمیولوژیست‌ها پیش از این گفته‌اند: بهترین روش برای مهار همه‌گیری، کاهش تدریجی محدودیت‌هاست. حالا و در شرایطی که آمار ابتلا و فوتی‌های کرونا در وضعیت تقریبا با ثباتی است به‌نظر می‌رسد ستاد ملی مقابله با کرونا تصمیم به کاهش محدودیت‌ها گرفته است. این کاهش شامل بازگشایی مدارس، تردد جاده‌ای و نیز بازگشایی بخشی از مشاغلی است که ماه‌هاست در وضعیت نیمه تعطیل یا کاملا تعطیل قراردارند؛ مثلا سینماها. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که مخاطره گونه جدید ویروس کرونا با قدرت سرایت پذیری بالا بیخ گوش ماست. دیروز وزیر بهداشت از شناسایی 4فرد مبتلا به ویروس انگلیسی کرونا خبر داده است. اما در چنین شرایطی چه باید کرد و آیا تصمیم بازگشایی پرمخاطره است و ما را در معرض پیک جدیدی قرار می‌دهد؟

بازگشایی ناگهانی پرمخاطره است
اپیدمیولوژیست‌هایی مانند حمید سوری که چند روزی است به‌عنوان عضو شورای مشورتی علمی و رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا منصوب شده به همشهری می‌گوید: تصمیم به کاهش محدودیت‌ها خطرناک، با عجله و دارای تبعاتی است که اتخاذ‌کنندگان آن باید در آینده درباره پیامدهای آن پاسخگو باشند.
به‌گفته او مدیریت اپیدمی و کنترل آن شرایط خاص خود را می‌طلبد و نباید بدون درنظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های بیماری، در اتخاذ سیاست‌های مقابله‌ای ساده‌انگاری کرد: اگر زمانبندی مداخلات یا زمانبندی رفع برخی مقررات درست نباشد هر آن امکان بازگشت دوباره قله‌های جدید اپیدمی وجود دارد.
حمید سوری ادامه می‌دهد: در شرایط کنونی روند کاهش را در پیک سوم اپیدمی از اواسط آذر شروع کردیم و این روند تاکنون بسیار خوب و امیدوار‌کننده پیش رفته است، اما همچنان در وضعیتی شکننده قرار داریم که هر تصمیم نادرست و ساده انگارانه‌ای می‌تواند به ایجاد موج جدیدی از بیماری و وارد کردن کشور به موج چهارم اپیدمی منجر شود. او با اشاره به اینکه در اصول کنترل اپیدمی باید مداخلات به شکل سنجیده‌ای پیگیری شود، ادامه می‌دهد: در یک سال گذشته هرگز به مرحله کنترل اپیدمی در کشور نرسیده‌ایم و از این رو، قطعا باید مداخلات خود را برای کنترل بیماری به شکل سنجیده ادامه دهیم. هرگونه کاهش محدودیت‌های سختگیرانه و گشایشی باید با ظرافت و مستندات کافی انجام شود چرا که اپیدمی به راحتی می‌تواند از هر کانون آلوده منتشر شود و زحمات کشیده شده یک سال اخیر را برای کاستن از شیوع ویروس در کشور از بین ببرد.

کاهش محدودیت‌ها عجله‌ای بود
عضو شورای مشورتی علمی و رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا، با تأکید بر اینکه رنگ‌بندی شهرها در شیوع اپیدمی توانست تا حدودی وضعیت هر شهر را از نظر شیوع ویروس نشان دهد، اما تغییرات اخیر در رنگ بندی شهرها نباید منجر به فریب مردم در عادی‌انگاری وضعیت شود، به همشهری می‌گوید: ممکن است برخی شهرها در تقسیم بندی رنگ‌ها در وضعیت زرد قرار گرفته باشند و بتوانیم بر این اساس، گشایش‌هایی را در برخی فعالیت‌ها  و رفتارهای معمول اجتماعی برای مردم ایجاد کنیم، اما هنگامی که کنترل‌ها و نظارت‌ها بر روند فعالیت‌های گشایش یافته کافی نباشد، چنین اتفاقی می‌تواند خطرناک باشد و هزینه‌های سنگینی بر جای بگذارد. سوری تأکید می‌کند، گشایش‌هایی که اخیرا در حال انجام است با عجله رخ داده و نباید با این سرعت اجرا می‌شد: تأکید می‌کنم کاهش محدودیت‌ها و اعمال گشایش‌های تازه در فعالیت‌های اجتماعی با عجله رخ داده است چراکه هنوز به مرحله تثبیت کنترل اپیدمی نرسیده‌ایم و همچنان شاهد نوسان زیاد در آمار جان‌باختگان و شناسایی موارد ابتلای جدید هستیم. این اپیدمیولوژیست می‌گوید که بهتر بود تصمیم‌گیرندگان با وسواس بیشتری درباره کاهش محدودیت‌ها تصمیم‌گیری می‌کردند: شاید بهتر بود محدودیت‌ها و سختگیری‌ها به شکل مرحله به مرحله و با کندی بیشتر در اجرا همراه می‌شد و محدودیت‌ها و پایه اصلی آن تا دست‌کم 2‌ماه دیگر ادامه پیدا می‌کرد تا بتوانیم اپیدمی را مهار کنیم.

استراتژی کنونی مقابله با کرونا هزینه زاست
او به تجربه کشورهای دیگر در اعمال قوانین و مقررات سختگیرانه و استمرار محدودیت‌ها برای مهار اپیدمی اشاره می‌کند و با تأکید دوباره بر اینکه کشور هنوز موفق به مهار کامل اپیدمی نشده است، به همشهری می‌گوید: باید سختگیری‌ها را 2‌ماه دیگر تحمل می‌کردیم. این نگرانی را داریم که با کاهش سختگیری‌ها و محدودیت‌ها وارد قله چهارم اپیدمی و فوران آن در کشور در مدت کوتاهی شویم. باید همان کاری که در کشورهایی مانند نیوزیلند، استرالیا و کره‌جنوبی انجام شد، درایران نیز اجرا می‌شد. متأسفانه با بازگشایی‌ها و کاهش محدودیت‌ها نگرانی‌های جدی برای شیوع گسترده بیماری در کشور داریم. سوری دلیل نگرانی خود از شیوع دوباره اپیدمی را بررسی سابقه و الگوی شیوع ویروس در کشور می‌داند و می‌گوید: الگوی اپیدمی هم‌اکنون نشان می‌دهد، چرخه انتقال ویروس مهیا شده است. ویروس هم‌اکنون واکسن و درمان قطعی ندارد و قدرت سرایتش نیز افزایش بیشتری یافته است. قطعا اگر محدودیت‌ها کاهش یابد، در آینده شاهد افزایش تعداد مبتلایان خواهیم بود.

جهش اخیر زنگ خطر را به صدا درآورده است
سوری در ادامه با بیان اینکه کشور همچنان در فاز اول اپیدمی و در قله سوم شیوع این ویروس قرار دارد و بیم آن می‌رود با سیاست‌های جدید، شاهد افزایش شیوع بیماری در روزهای آینده باشیم، به موضوع جهش ویروس و افزایش قدرت سرایت آن در مقایسه با مدل قبلی ویروس اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به جهش‌های نگران‌کننده ویروس و افزایش سرعت انتشار بیماری، نیازمند این هستیم که احتیاط‌های بیشتری در مداخلات و گشایش‌هایی که پیش‌بینی شده است داشته باشیم. تجربه نشان می‌دهد ویروس مرتبا در حال جهش است. ازاین رو، ضرورت دارد سلسله اقدامات حفاظتی و سختگیرانه با رویکرد پیشگیری از بیماری مانند آنچه تاکنون انجام شده است در دستورکار قرار بگیرد و نباید به‌گونه‌ای تصمیم‌گیری کرد که جهش همزمان با کاهش اقدامات سختگیرانه منجر به افزایش تعداد بیماران شود. عضو شورای مشورتی علمی و رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا ادامه داد: مسئولان باید آینده نگری بیشتری کرده و با افزایش سختگیری‌ها، افرادی که مشکوک به آلودگی هستند یا سابقه تماس با افراد مشکوک به ابتلا به نوع جهش یافته ویروس را دارند تحت نظر شدید قرار دهند و همه تماس‌های نزدیک این افراد را کنترل کنند. افرادی نیز که سابقه تماس با ناقلان ویروس از کشورهای اروپایی هستند هم باید برای 2هفته خود را قرنطینه کنند تا بتوان جلوی کانون‌های شیوع ویروس جهش یافته را گرفت.