معرفی کتاب «غذا در آیینه فرهنگ»
ادبیات مردم‌شناختی و مطالعات میان‌رشته‌ای نزدیک به آن، ارزش و اهمیت غذا را در درک انسان و فرهنگ به‌خوبی نشان داده است. استروس در سه‌گانه مردم‌شناختی خویش «از عسل تا خاکستر»، «خام و پخته» و «آداب تناول» موقعیت دوگانه طبیعی و فرهنگی را توصیف می‌کند و ورود به مرحله فرهنگ را با تولید غذا یا به‌عبارتی «غذای فرهنگی» مقارن می‌داند.
ارتباط خوراک با مضامین مهم زندگی مانند هویت، تداخل فرهنگی، جنسیت، طبقه، دین، قومیت، سن، تابو، نماد و آیین، اسطوره و افسانه، جهانگردی و جهانگرایی، بازارهای محلی، مادرانگی، نسبیت و تنوع فرهنگی و... نقش گسترده و متعددی به این موضوع در مطالعات مردم‌شناختی و ادبیات تحلیلی و تحقیقی آن داده است. در منابع فارسی و ایرانی می‌توان از آثار متقدمی سخن گفت که از غذا و خوراک‌های ایرانی حکایت می‌کنند. رساله «خسرو و ریدک» نمونه‌ای از این متون کهن است. می‌توان از «کتاب مستطاب آشپزی» به قلم نجف دریابندری هم یاد کرد؛ به‌عنوان نخستین کتابی که از دریچه پژوهش به شکلی کاربردی به غذا نگاه می‌کند.
اما گذشته از این دو پژوهش ،در سال‌های اخیر کتاب «غذا در آیینه فرهنگ»، نمونه بسیار دقیق و خوبی از تأملات مردم‌شناسانه در خوراک و غذای ایرانی‌ها از دریچه فرهنگ است که مروری بر آن برای علاقه‌مندان این حوزه، خالی از لطف نخواهد بود.
کتاب غذا در آیینه فرهنگ به کوشش علیرضا حسن‌زاده و با همکاری مینو سلیمی و مریم پهلوان‌شریف منتشر شده و توسط انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به چاپ رسیده است.
در این کتاب به‌خوبی توضیح داده می‌شود که یکی از رمزهای درک فرهنگ که می‌توان به کمک آن، به گنجینه بزرگی از معانی و مفاهیم دست یافت، غذا و تنوع موجود در آن است. به‌واقع تاریخ تکامل و تحول فرهنگ با تاریخ تحول و تکامل غذا در هم تنیده است. غذا، جهان‌بینی، باورها، ارزش‌ها، هنجارها و آموزه‌های فرهنگی و تمدنی یک جامعه را انعکاس می‌دهد. در ایران نیز غذا تاریخی به قدمت فرهنگ و تمدن ایرانی دارد. بخش مهمی از فرهنگ نانوشته در ایران که در سیمای آیین‌ها و داستان‌های شفاهی رخ بر می‌کند، با غذا پیوند خورده است. تنوع قومی و اقلیمی در ایران، چشم‌اندازی دیگر از تنوع فرهنگی را در رخساره‌های رنگارنگ غذاها و خوراکی‌ها مجسم می‌کند.
در این کتاب آثاری از مردم‌شناسان متخصص مناطق مختلف ایران با عنوان‌های «سفره ایرانی؛ وجهی از رؤیای فرهنگی» (سیدمحمد بهشتی)، «سفره ایرانی؛ تبلور فرهنگ ایرانی» (سیداحمد محیط‌طباطبایی)، «غذا و خوراک‌های رایج در لارستان با تأکید بر مطالعه انسان‌شناختی در فرهنگ عامه» (مریم عباسی) و «بررسی مردم‌شناختی شیوه‌های نگهداری خوراک در روستای هزاوه» (پرویز فیضی) چاپ شده است. «نان بقسمات؛ سوغات فراموش‌شده شهر سمنان» (حمیدرضا حسنی و فاطمه قلی‌پور)، «شیوه تهیه شیره انگور و کف در شهرستان گناباد» (محمد مکاری)، «یارگیری زنانه در تهیه خوراک ترخینه در کرمانشاه» (مینو سلیمی)، «نقش آیینی، اجتماعی و فرهنگی خوراک‌های شب چله در همدان» (بهمن رحیمی و مریم محمدکریمی) بخش دیگری از مقالاتی‌است که در این مجموعه گردآوری شده است.
در همینه زمینه :
