گزارش ویژه
کار مردم، به مردم واگذار شد
نخستین انتخابات سراسری شوراهای شهر و روستا
پس از تجربه ناموفق سال1358 در برگزاری انتخابات شوراهای شهر، سال1361 بود که در روستاهای ایران، شوراهای روستایی تشکیل شد. هیأت وزیران و مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد و جهادسازندگی، تحتنظر وزارت کشور این کار را عملی کرد. این مسیر تا سال1365 ادامه داشت و پیشرفتهای قابلتوجهی حاصل شد. در آن دوره مشارکت مردم در بهسرانجام رساندن کارهای عمرانی بسیار مؤثر بود.
در دهه پیش کشور درگیر جنگ بود و بحرانهای حاصل از آن به چنین حرکتهایی اجازه تداوم نمیداد. پس از تلاشهای ناموفق، قانون انتخابات شوراها، سرانجام در اول خردادماه 1375 تصویب شد. این قانون در جهت پیشبرد برنامههای اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم و با نظارت شوراهایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان انجام میشد. سرانجام نخستین انتخابات شوراهای شهر و روستا برگزار شد. 39میلیون ایرانی در این انتخابات واجد شرایط رأی دادن بودند.
روزنامه ایران در روز شنبه 8 اسفندماه 1377چنین گزارش داد: «مردم ایران در روز جمعه 7 اسفندماه 1377، برای نخستینبار نزدیک به 200هزار نماینده را با رأی خود برگزیدند. برای نخستین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران 334هزار و 141نفر نامزد شدهاند و انتخابات در 70شهر، شهرک و روستا و بخش که طبق قانون میتوانند شورا داشته باشند، برگزار شد. حدود 53هزار شعبه اخذ رأی در سراسر ایران، کار اخذ رأی برای نخستین انتخابات شوراهای اسلامی را برعهده داشتند. همچنین تعداد حوزههای انتخابیه در شهر، شهرک، روستا و بخش 34هزار و 72حوزه، تعداد هیأتهای اجرایی در شهرستانها 282 و در بخشها 737 هیأت اعلام شد. مردم تهران نیز همزمان با سراسر کشور برای انتخاب 15عضو شورای شهر به پای 2هزار و 680شعبه اخذ رأی رفتند».
حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی رئیسجمهوری اسلامی ایران (به نقل از خبرگزاری ایرنا) گفت: «از اینکه در مدت کمتر از 2سال از عمر دولت، موفق به اجرای یکی از مهمترین وعدههای خود به مردم شدم، خرسندم». رئیسجمهوری روز جمعه هنگام ریختن رأی خود به صندوق اخذ رای، انجام انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را مظهر مشارکت مردم در امور مربوط بهخود دانست؛ « مسئله حاکمیت مردم بر سرنوشت خود، تحقق یکی از اهداف بزرگ انقلاب اسلامی است. جمهوری اسلامی در تمامی عرصهها با اتکا به رأی مردم کار خود را پیش برده است ولی گستردگی انتخابات شوراها که از دورترین روستاها تا قلب شهرهای بزرگ را در برمیگیرد، این انتخابات را متمایز کرده است. با انتخابات شوراها اداره شهرها و روستاها مستقیما بهدست مردم سپرده می‌شود و دولت با افتخار بخشی از امکانات و اختیارات خود را به نفع مردم از دست میدهد. ما نماینده مردم هستیم و هرچه مردم در عرصه حضور داشته باشند نظام ما قویتر و پویایی جامعه ما بیشتر خواهد شد».
بارها تمدید زمان رایگیری و مشارکت بالای اقلیتهای مختلف مذهبی، دو نکته بسیار مهم در این انتخابات بود. این انتخابات در دورههای بعد نیز تکرار شد و نقش مؤثری در 2دهه اخیر کشور ایران داشته است و اکنون شاهد فعالیتهای گسترده این نهاد مردمی در کل کشور هستیم.
در ادامه مرور نظر برخی از مقامات و مراجع؛ درباره این انتخابات، خالی از لطف نیست. این بخش از آرشیو خبرگزاری ایرنا نقل می‌شود.
حضرت آیتالله خامنهای (رهبر معظم انقلاب اسلامی) صبح امروز پس از انداختن رأی خود در صندوق سیار اخذ رای، ضمن سخنانی از مردم ایران خواستند تا بدون فوت وقت، با حضور در شعب اخذ رای، آرای خود را در مورد نامزدهای انتخابات شوراهای اسلامی به صندوق بریزند. مقام معظم رهبری با تأکید بر اهمیت انتخابات شوراهای اسلامی فرمودند: با استقبالی که نامزدهای انتخابات شوراها به عمل آوردهاند، خوشبختانه جایگاه این انتخابات تا حدود زیادی در میان مردم روشن است و مردم نیز باید بهعنوان یک وظیفه، شرکت در انتخابات را جدی بگیرند.
آیتالله ابراهیم امینی: «اجرای انتخابات شوراها، فرصت مناسبی است تا مردم شریف ایران عملا در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود ایفای نقش کنند». وی، روز جمعه هنگام دادن رأی گفت:« برای ملت ایران جای بسی خوشوقتی است که شاهد اجرای یکی از اصول مهم و بسیار سرنوشتساز قانون اساسی بههمت ریاستجمهوری هستند».
آیتالله یوسف صانعی گفت: «این انتخابات زمینه مناسب برای شورایی شدن امور مردم است و حضور چشمگیر، پشتیبانی و اعلام به رأی همه گروهها و احزاب در داخل و خارج کشور، نعمت بزرگی از سوی خداوند به ملت ایران است». صانعی، روز جمعه هنگام انداختن رأی خود در صندوق گفت: «حضور چشمگیر مردم در پای صندوقهای رأی یادآور روزهای با برکت نهضت مانند 15خرداد 1342و دوم خرداد 1376 است».
آیتالله علی مشکینی (رئیس مجلس خبرگان)، هنگام شرکت در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، گفت: «خداوند توفیق بزرگی را به ملت و دولت ایران داد که یکی از اصول قانون اساسی اجرا شود. از خداوند میخواهم که همه احکام و قوانینی که تاکنون در جامعه ما عمل نشده، انجام شود».
آیتالله عبدالله جوادی آملی، هنگام انداختن رأی خود در صندوق اخذ رأی انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا گفت:«مصوبات شوراهای اسلامی شهر و روستا باید براساس قوانین شرع مقدس اسلام باشد. جوادی آملی، اجرای یکی از اصول قانون اساسی مبنی بر انتخابات شوراها را فرصت مناسب برای ادامه حضور فعال مردم ایران در صحنههای مختلف بهویژه در تعیین حق سرنوشت خود ذکر کرد». انتخابات شوراهای شهر و روستا که هدف آن واگذاری بخشی از مسئولیت دولت به مردم است، برای نخستینبار در ایران برگزار می‌شود.
آیتالله محمد یزدی (رئیس قوه‌قضاییه) روز جمعه، هنگام انداختن رأی خود به صندوق اخذ رأی گفت: «امیدواریم کسانی که در انتخابات پیروز میشوند، از بهترینها باشند و بتوانند خالصانه مشکلات شهرهای خود را حل و فصل نمایند». وی گفت:« شوراهای شهر و روستا میتوانند، با بهرهگیری از دیدگاهها و پیشنهادهای مردم، زمینه را برای فعالیتهای دولت و مجلس شورای اسلامی و در راستای خدمت به مردم فراهم کنند».
آیتالله محمدامامی کاشانی (امام جمعه موقت تهران)، روز جمعه از تبلیغات اسرافآمیز و همراه با تبذیر برخی از داوطلبان شوراها انتقاد و بر انتخاب افراد اصلح، امین و مناسب برای شوراهای شهر و روستا تأکید کرد. او در خطبههای این هفته نمازجمعه، افزود:«مردم باید راستگوترین، امینترین و پاکترین افراد را برای شوراهای شهر و روستا انتخاب کنند و افرادی را برگزینند که به فکر مردم و نه به فکر پیداکردن مقام و پیاده کردن خط و خطوط سیاسی باشند».
