سال شهریار

محمد مقدسی   

سال بعد از دوم خرداد بود و فضای فرهنگی بعد از سال‎‌‎های انتهایی دولت سازندگی بازتر شده بود. روزنامه‎‌‎های متعددی چاپ می‎‌‎شدند که هر کدام صفحات ادبی پرخواننده‎‌‎ای داشتند و معرفی نویسندگان و نقد کتاب‎‌‎های داستانی رونق گرفته بود. نسل جدید نویسندگان ادبیات داستانی در این سال‎‌‎ها نخستین کتاب‎‌‎های خود را منتشر کردند. محمدحسن شهسواری یکی از این نویسندگان بود که مجموعه‎‌‎ داستان «کلمه‌‌‎ها و ترکیب‎‌‎های کهنه» را در این سال منتشر کرد؛ کتابی شامل 8 داستان کوتاه که شهسواری در هر کدام کوشیده بود فرم روایی جدیدی را امتحان کند و رابطه پدران و پسران، عنصر تکرار شونده در داستان‎‌‎هایش بود. این کتاب آغاز راه شهسواری‎‌‎ای بود که بعدها در دهه‎‌‎های 1380 و 1390نقشی اساسی در گسترش رمان‎‌‎نویسی در ادبیات داستانی ایران ایفا می‎‌‎کرد. از دیگر نویسندگان این نسل که در این سال نخستین آثار خود را چاپ کردند می‎‌‎توان به احمد غلامی با مجموعه‎‌‎داستان «همه زندگی»، رضا زنگی‎‌‎آبادی با مجموعه داستان «سفر به سمتی دیگر»، فرشته توانگر با مجموعه‎‌‎ داستان «همین‎جا، روی زمین» و حسن محمودی با مجموعه داستان «وقتی آهسته حرف می‎‌‎زنیم، المیرا خواب است» اشاره کرد. همه این نام‎‌‎ها نسل بعد داستان‎‌‎نویسان ایرانی را ساختند و در دهه‎‌‎ بعد به پختگی رسیدند. شهریار مندنی‎‌‎پور، مشهورترین شاگرد هوشنگ گلشیری بود. او که بعد از زلزله رودبار، برای کمک به شمال رفته بود، چند سالی آنجا ماند و حاصل آن سال‎‌‎هایش رمان دوجلدی «دل دلدادگی» بود؛ رمانی که به زندگی زنی به نام روجا می‎‌‎پرداخت که دخترش گلنار را در زلزله رودبار از دست داده‎‌‎ بود. رمان شرح پریشانی و سرگردانی او میان انتخاب‎‌‎های عاشقانه‎‌‎اش بود. نثر مندنی‎‌‎پور سخت‎‌‎خوان و شاعرانه بود که خواندن این رمان 900صفحه‎‌‎ای را دشوار می‎‌‎کرد. نادر ابراهیمی، نویسنده‎‌‎ای که در این سال در ابتدای کهنسالی بود،2 اثر منتشر کرد. یکی شرح دیدارش با امام خمینی(ره) بود و در دوجلد با عنوانی «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‎‌‎آید» و دیگری داستانی بلند با نام «سفر بر جاده‎‌‎های آبی سرخ» بود. این کتاب روایتگر رشادت‎‌‎ها و دلاوری‎‌‎های جوانی به نام «میرمهنای دوغابی» بر ضد‎‌‎استعمار هلندی‎‌‎ها، انگلیسی‎‌‎ها، پرتغالی‎‌‎ها و عثمانی‎‌‎ها در خلیج‎‌‎فارس بود. ابراهیمی برای نوشتن این اثر 15سال تحقیق کرده بود. مجید قیصری، رزمنده سابق و نویسنده پرتلاش آن سال‎‌‎ها، در این سال مجموعه‎‌‎داستان «بوی باروت» را منتشر کرد. قیصری که خود را نویسنده حرفه‎‌‎ای نمی‎‌‎دانست، در این مجموعه داستان تلاش می‎‌‎کرد از فضای شعاری سال‎‌‎های دفاع‎‌‎مقدس فاصله بگیرد و از رزمندگان ایرانی تصویری انسانی‎‌‎تر در داستان‎‌‎هایش روایت کند.