گزارش
رد زباله‌های اروپا در طبیعت ترکیه
بخش زیادی از زباله‌های پلاستیکی منتقل شده از اروپا به ترکیه، به‌جای بازیافت، در طبیعت رها یا به‌صورت غیرقانونی امحا می‌شوند
بخش زیادی از زباله‌هایی که کشورهای اروپایی با هدف بازیافت به ترکیه صادر می‌کنند، به جای کارخانه‌ها سر از طبیعت و دریا درمی‌آورند. پلاستیک‌هایی که قرار بود پردازش شوند، به‌صورت غیرقانونی در جنوب ترکیه، رها، سوزانده یا دفن می‌شوند. این سرنوشت زباله‌هایی است که مردم کشورهای اروپایی خوشحال از خدمتی که به محیط‌زیست می‌کنند، با وسواس زیاد از مبدأ تفکیک می‌کنند. بعد از اینکه چین از زمستان2018 واردات زباله را ممنوع کرد، ترکیه به مقصد محبوب کشورهای اروپایی برای صادرات زباله‌های پلاستیکی تبدیل شد. براساس اطلاعات مرکز آمار اتحادیه اروپا، یک‌چهارم صادرات سال گذشته پسماند اروپا به ترکیه بوده و در این میان بیشترین سهم یعنی بیش از یک‌چهارم زباله‌ها متعلق به کشور انگلیس است. واردات ماهانه زباله‌های پلاستیکی اروپا به ترکیه از 2016 تا 2019 بیش از 10برابر شده است. سال2016 آمار پلاستیک‌هایی که به‌صورت ماهانه از این قاره وارد ترکیه می‌شد 4هزار تن بود، اما این میزان در سال‌های 2018 و 2019 به‌ترتیب به 33هزار تن و 48هزارو500تن افزایش پیدا کرد. مشخص نیست چه درصدی از زباله‌های وارداتی بازیافت و چه میزان به‌صورت غیرقانونی امحا می‌شوند، اما با توجه به هزینه بالای فرایند بازیافت، به‌نظر می‌رسد رها کردن، سوزاندن یا دفن زباله‌ها کنار جاده‌ها یا نهرها گزینه به‌صرفه‌تری باشد. از آنجا که اروپا برای این زباله‌ها پول خوبی پرداخت می‌کند، همیشه این وسوسه مالی برای شرکت‌های ترکیه وجود دارد که طلای کثیف را وارد کنند، اما فقط بخشی از آن را بازیافت می‌کنند و بقیه به‌صورت غیرقانونی امحا می‌شود. به‌گزارش خبرگزاری فرانس‌پرس، دست‌کم 10محل شناخته شده ازجمله در استان آدانای ترکیه وجود دارد که زباله‌های وارداتی از انگلیس، ایتالیا، بلژیک، آلمان، فرانسه و هلند در آنجا رها می‌شوند. سدت گوندادو، استاد دانشگاه چوکوروا در آدانا می‌گوید: «مردم اروپا باید بدانند سرنوشت زباله‌هایی که با دقت تفکیک می‌کنند، در آخرین مرحله، بازیافت نیست. بیشتر آنها تبدیل به کوهی از زباله و به‌صورت غیرقانونی امحا می‌شوند.» اروپا با وجود اهداف زیست‌محیطی بلندپروازانه‌ای که دارد، هنوز فقط کمتر از یک‌سوم پلاستیک‌هایش را بازیافت می‌کند؛ بقیه سوزانده یا دفن می‌شوند. از بین بازیافتی‌ها نیز فقط نیمی از آنها در داخل این قاره پردازش می‌شوند و بقیه راه کشورهای خارجی را در پیش می‌گیرند.
توقف واردات زباله
فعالان محیط‌زیست در باره مشکلات زیست‌محیطی ناشی از امحای غیرقانونی و سوزاندن زباله‌های پلاستیکی هشدار می‌دهند و معتقدند که فرایند صادرات و واردات زباله باید متوقف شود؛ زیرا نه‌تنها آورده‌ای برای محیط‌زیست ندارد، بلکه به یک تجارت غیرقانونی نیز دامن زده است. پلیس اینترپل تابستان امسال نسبت به افزایش مشارکت باندهای جنایی در تجارت جهانی امحای غیرقانونی زباله پلاستیکی هشدار داده است. مقامات کشورهای اروپایی تاکنون واکنشی به این موضوع نشان نداده‌اند یا دست‌کم دولت ترکیه را وادار به پاسخگویی نکرده‌اند.
برخی از زباله‌هایی که غیرقانونی امحا می‌شوند سر از رودخانه‌های منتهی به دریای مدیترانه در می‌آورند. حجم بالای این زباله‌ها، آب، خاک و هوا را در معرض آلودگی قرار داده است. به گزارش الجزیره، بیشترین آلودگی دریای مدیترانه مربوط به ساحل جنوبی ترکیه است که سه برابر آلوده‌تر از دیگر نقاط این دریاست. این کشور مسئول تولید حدود یک پنجم پلاستیک‌هایی است که به دریا ریخته می‌شود. این موضوع، آسیب جدی به زندگی جانوری دریای مدیترانه وارد کرده، به‌طوری که تحقیقات نشان می‌دهد تقریبا نیمی از ماهی‌ها آلوده به میکروپلاستیک‌ها هستند.
براساس آمار صندوق جهانی طبیعت (WWF)، حدود 247میلیارد قطعه پلاستیک در دریای مدیترانه شناور است و هر دقیقه 33هزارو800بطری پلاستیکی به آن اضافه می‌شود. تخمین زده می‌شود رها شدن زباله‌های پلاستیکی در دریا سالانه 93میلیون دلار به اقتصاد ترکیه به‌ویژه در بخش گردشگری آسیب بزند. هرچند وزارت محیط‌زیست ترکیه همه آمارهای گزارش صندوق جهانی طبیعت درباره این کشور را تأیید نکرده است، اما تا زمانی که بخواهد از زباله سایر کشورها درآمدزایی کند، باید عواقب آن را هم بپذیرد.
بازیافت زباله‌های داخلی
گروههای مردم‌نهاد از دولت ترکیه می‌خواهند که به جای واردات پلاستیک، زباله‌های داخلی خودش را بازیافت کند. هم‌اکنون فقط 10درصد زباله‌های این کشور دوباره به چرخه برمی‌گردد که دلیل آن تفکیک نکردن زباله‌ها از مبدأ و نبود سیستم مکانیزه جمع‌آوری زباله در شهرهاست. وزیر محیط‌زیست ترکیه، 3ماه پیش از شرکت‌های بازیافت خواست که فقط تا 50درصد نیاز خود را وارد و بقیه را از منابع داخلی تامین کنند. فعالان محیط‌زیست اما معتقدند که دولت ترکیه در مورد آمار و اطلاعات در زمینه مدیریت پسماند شفافیت لازم را ندارد؛ موضوعی که به ادامه روند کنونی دامن زده است.
از پلاستیک تا پوشاک
همه پلاستیک‌های وارداتی از اروپا در طبیعت ترکیه رها نمی‌شوند؛ در استان غازی عینتاب، بطری‌های پلاستیکی وارداتی از اروپا و آمریکا، پاکسازی، آسیاب و ذوب می‌شوند تا تبدیل به نخ شوند و در صنایع پوشاک مورد استفاده قرار بگیرند. تنها در یکی از این کارخانه‌ها، ماهانه 1500تن نخ تولید و به 30کشور برای استفاده در برندهای بزرگ پوشاک صادر می‌شود. کارخانه‌های بازیافت زباله در ترکیه موافق افزایش واردات هستند، زیرا معتقدند که زباله‌های پلاستیکی برای صنعت رو به رشد این کشور حیاتی است. ظفر کاپلان، مدیرعامل یکی از این کارخانه‌ها اگرچه تأیید می‌کند که سیستم جمع‌آوری زباله‌های شهری در ترکیه باید ارتقا پیدا کند، اما معتقد است: «حتی اگر ما همه زباله‌های خودمان را جمع‌آوری کنیم، برای تامین نیازهای صنعت بازیافت کافی نیست. مواداولیه‌ای که برای تامین کالاهای بازیافتی مورد نیاز بازارهای اروپا و خاورمیانه لازم است، بسیار فراتر از زباله‌های داخلی است.»
سهم کشورهای اروپایی از صادرات زباله
طبق این نمودار که میزان صادرات زباله‌های پلاستیکی در اروپا را در سال2019 نشان می‌دهد، انگلیس با صادرات بیش از 154هزار تن پسماند، رتبه نخست را در بین کشورهای اروپایی دارد. ایتالیا، بلژیک و آلمان به‌ترتیب با صادرات بیش از 89هزار تن، 86هزار تن و 67هزار تن در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. طبق این نمودار، رومانی کمترین سهم را در بین کشورهای اروپایی دارد و فقط 7300تن زباله پلاستیکی صادر می‌کند.
