هواپیماسازی در نصف‌جهان

  فرزاد سپهر
 
همزمان با نیمه بهمن 1374خبر ساخت کارخانه هواپیماسازی در اصفهان با مشارکت جمهوری اوکراین منتشر شد. به گفته این خبر، طبق قرارداد جمهوری اوکراین در تولید هواپیمای مسافری «ام، تی، 140» با جمهوری اسلامی ایران همکاری می‌کند. کارشناسان غربی ارزش احداث طرح کارخانه هواپیماسازی ایران را حداقل 4میلیارد دلار برآورد کردند. اوکراین این قرارداد همکاری را با مسئولان ایرانی پس از شرکت و برنده شدن در مناقصه بین‌المللی تولید هواپیمای مسافری در اصفهان امضا کرد.
بازتاب خبر احداث کارخانه هواپیماسازی در رسانه‌های خارجی نیز حکایت از توجه آنها به اهمیت خبر بود. رادیو آلمان پس از انتشار این خبر جزئیاتی از مناقصه بین‌المللی ساخت هواپیما را در ایران منتشر کرد. در این مناقصه شرکت‌هایی از آمریکا، روسیه، انگلستان، فرانسه و چند کشور دیگر صنعتی که نامشان برده نشد، حضور داشتند. پس از حضور شرکت هواپیماسازی اوکراینی برای راه‌اندازی خط تولید هواپیما، قرار‌شد فاز اول قرارداد به بهره‌برداری برسد. «هسا» مخفف نام شرکت صنایع هواپیماسازی ایران یا شرکت هواپیمایی سپاهان است که در سال1355 برای ساخت بالگرد افتتاح شده بود. این شرکت در سال1374 همکاری با شرکت آنتونوف اوکراین را آغاز کرد. همکاری شرکت هواپیمایی هسا با شرکت هواپیمایی اوکراینی در نهایت به ساخت هواپیمای آنتونوف با نام ایران-140منجر شد. متأسفانه استفاده از این نوع هواپیما در صنعت هواپیمایی ایران با حوادث تلخ و دلخراشی همراه‌بود. 44نفر مسافر هواپیمای ایران-140که در دی‌ماه 1381برای افتتاح یکی از خط‌های تولید هواپیما به اصفهان می‌رفتند، بر اثر سقوط هواپیما جان خود را از دست دادند. در سال1384 هواپیمای ایران-140 از باند فرودگاه اراک بدون تلفات جانی خارج شد. در بهمن‌ماه 1387 این هواپیما در فرودگاه شهر اصفهان با 5سرنشین شامل یک استاد خلبانی و 4خلبان در حال آموزش سقوط کرد و همه سرنشینان جان‌باختند. آخرین حادثه در مردادماه 1393 اتفاق‌افتاد. این هواپیما پس از بلندشدن از باند فرودگاه مهرآباد در انتهای باند با نقص فنی مواجه شده و با 48مسافر در شهرک آزادی تهران سقوط کرد که تنها 8نفر از مسافران نجات یافتند. پس از این حادثه دستور توقف تولید و عدم‌استفاده از هواپیمای ایران-140توسط رئیس‌جمهور صادر شد.