شارستان وارد می‌شود

 سعید برآبادی   

در بحبوحه روزهای پس از جنگ، ساخت ساختمانی در تهران آغاز شد که نه‎‌‎تنها خود به یکی از ماندگاران حیات پایتخت بدل شد بلکه نام شارستان و بهروز احمدی را سر زبان‎‌‎ها انداخت، آن هم 24سال پس از تاسیس دفتر معماری شارستان. شارستان در میان معماران معاصر، یک دفتر تثبیت شده است. راز این تثبیت نه فقط قدمت و تیم سرشناس معماری آن، بلکه در روحیه کار گروهی آنها و توجه به موضوع داکیومنتینگ و مستندسازی است. این شرکت مهندسان مشاور از 1346 که کار خود را با ایرج طبیب‎‌‎نیا، آرپیار پطروسیان، ایرج کلانتری، علی بالا‌افخمی، خسرو خزایی و فائزه صدیق آغاز کرد تا امروز، هرجا بنایی ساخته یا طراحی کرده با جزئیات بسیار دقیق به ثبت رسانده تا جایی که امروز، حتی همین یادداشت هم برگرفته از منابع این دفتر است. پس از انقلاب، شارستان با تغییرات فراوانی همراه شد و بهروز احمدی به آنها پیوست. امروز نقش او در معماری ایران بر کسی پوشیده نیست. مرحوم احمدی آثار متفاوت و البته مهمی را در کارنامه معماری معاصر به ثبت رسانده. اما اگر او را سازنده برندِ شارستانِ پس از انقلاب بدانیم حالا باید اعتراف کنیم که برند او از خودش نیز مشهورتر است. سال1370 وقتی که بصیری به‎‌‎عنوان کارفرما به دفتر شارستان پیشنهاد ساخت یک ساختمان 19طبقه در یکی از گران‎‌‎ترین خیابان‎‌‎های تهران را می‎‌‎داد، فکرش را نمی‎‌‎کرد که این اثر در تمام تصاویری که در دودهه آینده از تهران به ثبت رسیده، ایستاده و خوش‌فرم و سر به آسمان باشد. ویژگی آثار دفتر شارستان اما دقیقا همین است؛ آنها نه‎‌‎تنها به زمینه خلق اثر توجه می‎‌‎کنند، بلکه بدشان نمی‎‌‎آید، زمینه هم در کنار عابران، چشمش به دیدن ساختمان آنها عادت کند. حالا هر روز، مردمی که از خیابان بخارست تهران می‎‌‎گذرند این برج را که به برج آرمیتا معروف است می‎‌‎بینند و شرکت‎‌‎هایی که مایل به خرید یا اجاره یکی از واحدهای آن هستند، این خاصه خرجی را به‎‌‎خاطر پرستیژ این برج می‎‌‎پذیرند. مقطع پلان آنقدر ساده است که ریشه در فرهنگ اسطوره‎‌‎ای ایران دارد؛ گل هشت‌پر یا همان نیلوفر آبی که با اشاره‎‌‎ای به افسانه میترا، از سوی ساسانیان به گفتمان فرهنگ ایران وارد شد و هنوز هم یکی از پرطرفدارترین نقشمایه‎‌‎های ایرانی است. ابتکار احمدی ساخت این مقطع هشت‌گوشه به‌وسیله 2مربع روی هم قرار گرفته است؛ یک مربع از جنس بتن با نمای سنگی و مربع دیگر از جنس شیشه که هم شفافیت بنا را افزایش داده، هم گوشه‌چشمی به ورود نور از 4ضلع دارد و هم تأکیدی بر مدرن بودن بنا. این چنین بود که ایده اصلی ساختمان بخارست شکل گرفت، اما از آنجا که کارفرما یک ساختمان اداری می‎‌‎خواست، تیم طراحی و محاسبات دست به‎‌‎کار شدند و هر طبقه را به 4 زون مجزا تقسیم کردند تا هر واحد اداری بتواند مجزا از دیگران، نور، تهویه، انرژی و دسترسی مستقل خود را داشته باشد. بر فراز این ساختمان که 4نمای یک شکل دارد، نمای پنجمی هم اضافه شد که این دیگر از قریحه احمدی آمده بود؛ یک گنبد مسی که کاربردش پوشاندن حجم بالای تاسیسات در پشت‌بام بود، اما از آنجا که طراحی‎‌‎اش از روی کلاه فرنگی سقف ساختمان پست و تلگراف در میدان توپخانه سابق برداشته شده بود، آرمیتا را نوستالژیک می‎‌‎کرد.