مجسمه‌ها یادبودهایی هستند که برای یادآوری یا بزرگداشت در مناطق مختلف و غالباً مرتبط ساخته می‌شوند. نکته مهم این است که یک مجسمه، صرفاً به‌معنای تأیید موضوع مجسمه نیست. مثلاً اگر مجسمه‌ای از فلان شاه ساخته می‌شود، به‌معنای تأیید آن شاه نیست؛ بلکه غالباً جنبه تذکر و یادآوری و هنری دارد؛ نکته‌ای که بعضی از افراد متوجه آن نیستند. به همین واسطه نیز مجسمه‌های تاریخی مختلفی در ایران وجود دارند که شهروندان را، متوجه نکته‌ای یا بزرگداشتی می‌کند. حالا که درباره یعقوب لیث صفاری صحبت کرده‌ایم و مجسمه‌اش در ورودی زابل چشم‌نوازی می‌کند، بی‌بهانه ندیدیم که سراغ مجمسه‌هایی از شخصیت‌های تاریخی ایرانیان برویم و آنها معرفی کنیم.
پوتین‌های رضاشاه
عبرت پوتین‌ها
انقلاب که پیروز شد، دوره پهلوی و شاه‌بازی هم برای همیشه تمام شد. به همین دلیل بود که برخی از انقلابیون، نمادهای مربوط به دوره قبلی را از جلوی چشم برداشتند. یکی از این نمادها، مجسمه رضاشاه بود که تا پیش از انقلاب، در مجموعه کاخ‌های سعدآباد حضور داشت. جالب اینکه در کنار این مجسمه، پیکری هم از آرش کمانگیر، از شخصیت‌های افسانه‌ای ایران و شاهنامه خودنمایی می‌کرد. اما با سرنگونی محمدرضاشاه، از مجسمه پدرش تنها دو پوتین باقی ماند که خودش تذکری بود برای گذرا بودن دوره هر حکومتی. حالا کسانی که به سعدآباد می‌روند، می‌توانند این پوتین‌ها را مشاهده کنند؛ پوتین‌های یک نظامی.
مجسمه رادمان پورماهک
دو مجسمه از یک شاه
همانطوری که در مطلب اصلی این صفحه تاریخی مطالعه کردید، یعقوب لیث صفاری یا همان رادمان پورماهک، نخستین پادشاه درست و حسابی بعد از اسلام، در زابل به دنیا آمد. به همین دلیل است که مجسمه‌اش را در این شهر ساخته‌اند که یادکردی از این شخصیت تاریخی هم باشد. این مجسمه نیز توسط ابوالحسن صدیقی، از بزرگان هنر مجسمه‌سازی و پیکرتراشی ایران ساخته شده و می‌گویند که دو کپی یکسان از آن با امضای این هنرمند در ایتالیا طراحی و ریخته‌گری شده است. یکی از این مجسمه‌ها در زابل و دیگری هم که در دزفول کار گذاشته شده است. دزفول را، محل دفن این پادشاه می‌دانند.
مجسمه نادرشاه
شاهکار مجسمه‌سازی
کسانی که به مشهد رفته باشند، حتماً سری هم به مجموعه باغ‌موزه نادری زده‌اند و در آنجا مجسمه بزرگ نادرشاه افشار را هم دیده‌اند. می‌گویند که این آرامگاه نادرشاه، در دهه 40توسط هوشنگ سیحون طراحی و مجسمه‌اش توسط ابوالحسن صدیقی ساخته شده است. اینجا آرامگاه نادر است که حالا تبدیل به موزه هم شده است. یکی، دو سال پیش هم یکی از پژوهشگران تاریخی جمله‌ای درباره این مجسمه گفت و اینکه باید تخریب شود، مگر نادرشاه چه‌کسی بوده که دوباره جنجال‌ساز شد. اخباری درباره ایجاد ترک در ناحیه سر این مجسمه هم مدتی آن را سرخط خبرها آورد؛ مجسمه فردی که آخرین جهانگشای شرق بود.
شاپور اول
غارشاه
این مجسمه البته در دل شهر واقع نشده و در دل یک غار قرار گرفته است. سازنده‌اش هم ناشناس است. شاپور اول از شاهان بزرگ دوره ساسانی و ایران باستان بوده که توانست سه امپراتور رومی را شکست داده یا اسیر کند. حالا یک بنده خدایی در غار شاپور واقع در اطراف کازرون، پیکره‌ای از این شاه بزرگ ساسانی را ساخته است. این مجسمه از تراشیدن سنگ آستالاگمیت به‌وجود آمده. البته بعدها به واسطه زلزله نقش زمین شد ولی برایش پایه‌ای بتنی و محکم ساختند تا به‌عنوان جاذبه‌ای گردشگری، خودنمایی کند و ثبت ملی هم شده است.
مجسمه شاه‌اسماعیل
آرمیده در کوهستان‌ها
این روزها که تنش‌هایی بین ایران و ترکیه ایجاد شده، بعضی از رسانه‌ها یاد جنگ چالدران افتاده‌اند. جنگ چالدران مواجهه جانانه ایرانی‌ها و عثمانی‌ها در ناحیه چالدران ایران بوده است که البته صفوی‌ها شکست خوردند، ولی قهرمانانه جنگیدند و دلیل شکست‌شان ضعف تسلیحاتی بود. حالا در یکی از روستاهای منطقه کوهستانی چالدران آرامگاه سیدصدرالدین صفوی قرار دارد؛ از فرماندهان شجاع این نبرد. در اینجا این فرمانده و 27هزار سربازش جان باخته‌اند. مقابل این آرامگاه هم مجسمه‌ای وجود دارد که می‌گویند مجسمه شاه‌اسماعیل صفوی است؛ بنیانگذار سلسله صفویه. این مجسمه در جاده روستایی گل‌اشاقی به سعدل در این منطقه واقع شده و گردشگران مدام به آن سر می‌زنند.
مجسمه هرکول
سلام هرکول
می‌گویند که هرکول بزرگ بعد از مرگ اسکندر، مدتی حاکم آسیای غربی بوده است. مجسمه‌های زیادی هم از این شخصیت در همه‌جای دنیا وجود دارد. اما در ایران هم مجسمه‌ای از او وجود دارد، چرا که می‌گویند سال‌ها بر بخش‌هایی از غرب ایران حکومت کرده است. حالا این مجسمه و سنگ‌تراشه در استان کرمانشاه وجود دارد که به‌صورت برجسته تراشیده شده. برای تماشای آن باید 20کیلومتری از کرمانشاه دورتر بروید. جالب اینکه سر این مجسمه، 2 بار سرقت شده و سر باز پس گرفته شده برای امنیت بیشتر، در میراث فرهنگی نگهداری می‌شود. هنرمندان ایرانی هم سری آهکی برایش بازطراحی و بازسازی کرده‌اند که مراجعان ببینند.
مجسمه امیرکبیر
پیکره کبیر امیر
این مجسمه هم توسط استاد صدیقی بزرگ ساخته شده است. این پیکره در دهه 50 شمسی و توسط انجمن مفاخر ایران سفارش داده شد. کارهای طراحی و ساختش هم که طبق روال در ایتالیا صورت گرفت. اما در ادامه جریانات انقلاب پیش آمد و انتقال آن به ایران با تأخیر روبه‌رو شد. سرانجام بعد از 3دهه، آن را به ایران آورده و تصمیم بر آن شد که در پارک ملت تهران نصب شود. سرانجام هم در همین پارک نصب شد. ارتفاع این مجسمه 3متر و وزنش هم نزدیک نیم تن است. احتمالا خیلی از پایتخت‌نشین‌ها با این مجسمه عکس یادگاری گرفته باشند.
مجسمه فردوسی
خالق داستان‌های پهلوانی
بیشتر شخصیت‌های تاریخی ایران باستان را غالباً از دریچه نگاه فردوسی بزرگ به یاد می‌آوریم. به همین دلیل است که آفریننده شاهنامه، خود نیز از شخصیت‌های بزرگ تاریخی و ادبی ما محسوب می‌شود. مجسمه‌های مختلفی از این شخصیت در ایران وجود دارد، ولی چشم‌نوازترین آنها در میدان فردوسی تهران جاخوش کرده است. این اثر را هم ابوالحسن صدیقی، چهره ماندگار مجسمه‌سازی ایران ساخته است. نمونه‌های دیگر این مجسمه را می‌شود در تبریز و برج میلاد و لرستان مشاهده کرد. مجسمه فردوسی به واسطه اینکه همیشه جلوی چشم شهروندان تهرانی و مسافران پایتخت ایران است، جزو معروف‌ترین پیکره‌ها هم لقب گرفته است.
مجسمه شاه‌عباس
دقیقا کجایی؟
اما بشنوید از یکی از مجسمه‌هایی که سرنوشتی عجیب داشته است؛ در میدان آزادی یا میدان دروازه شیراز شهر اصفهان. در اینجا مجسمه‌ای وجود داشت از شاه‌عباس صفوی. می‌گویند که بزرگ‌ترین مجسمه برنزی قبل از انقلاب هم بوده و توسط ایرج محمدی ساخته شده است که تصویر شاه معروف صفوی سوار بر یک اسب را نشان می‌دهد. اما این مجسمه بعد از انقلاب راهی انبار یک پادگان شد تا نگهداری شود. می‌گویند که کار معاون وقت عمرانی شهرداری اصفهان بوده تا گزندی به آن نرسد. وقتی در سال1379 از سازنده می‌خواهند شبیه آن را بسازد، متوجه قصه شده و دنبال مجسمه می‌روند؛ ولی آن معاون اسبق مرحوم شده و محل اختفای مجسمه هم ناشناس مانده؛ والله اعلم.
در ایران پیکره‌های زیادی از شخصیت‌های تاریخی نام‌آشنا ساخته شده است
تاریخ به روایت مجسمه‌ها
در همینه زمینه :
کوتاه‌تر از گزارش
زندگی پدیا