شهر کهن‌ترین آسیاب‌های آبی
قدم زدن در پس کوچه‌های تاریخ
علی خوشتراش | همشهری استان‌ها :
در این هوای دلپذیر بهاری، پیشنهاد ما این است که عزم خود را جزم کنید و با ما همسفر شوید تا به شوشتر، شهر کهن‌ترین آسیاب‌های آبی جهان برویم. درواقع شهر زیبا و باستانی شوشتر، با قرارگیری در دامنه کوه‌های سربه‌فلک کشیده زاگرس، با آب و هوایی مطلوب همچون پاییز و زمستان‌هایی مدیترانه‌ای در کنار آثار باستانی و تاریخی، زیبایی‌های طبیعی و جاذبه‌های گردشگری متعدد، از مقاصد اصلی گردشگری در ایام مختلف سال، مخصوصاً روزهای زیبای بهار است.
به دلیل موقعیت جغرافیایی این شهرستان و عبور پرآب‌ترین رودخانه کشور از این شهرستان از گذشته زمینه تشکیل یک تمدن در این منطقه فراهم بود. به همین دلیل هم شگفت‌انگیز‌ترین سازه آبی جهان در این شهر ساخته شده است که امروزه همه شهرت جهانی شوشتر به دلیل وجود همین سازه‌هاست.علاوه براین مورد در این شهر آثار تاریخی و باستانی فراوان دیگری به چشم می‌خورد که هریک از این آثار می‌تواند برای هر شهری ظرفیتی ویژه به شمار آید. با ما همراه شوید تا در کوچه پس کوچه‌های تاریخ معماری ایران بگردیم و بهترین خاطره‌ها را رقم بزنیم.
پیشنهاد
پل شاه علی
پل بند شاه علی روی نهرداریون در جنوب شوشتر و غرب امام زاده عبدالله واقع شده است.پل شاه علی از بناهای ساسانی است که بر روی نهر داریون ساخته شده است و به همراه پل بند لشکر در خارج از دروازه لشکر به سمت اهواز قرار داشت. این پل توسط صخره سنگی بزرگی که در ضلع شمالی پل قرار داشت به پل بند لشکر متصل بوده و بین دو حصار قدیمی شهر و و حصار باغ شاه قرار گرفته بود.
کاروانسرا و سرای افضل شوشتر
محلی بسیار دیدنی و زیبا با آثار باستانی بسیار چشم نواز و محل تولید و عرضه صنایع دستی گوناگون این کاروانسرا در دوره قاجاریه ساخته شده است و به سبک معماری سنتی به صورت دوره ساز بنا شده و شامل یک طبقه یا شبستان (زیر زمین) است. مساحت کل بنا 1000 متر مربع و بخش آجری نوساز در ضلع جنوبی 350 متر است.
روستای کوه‌زر
در ۱۵ کیلومتری شرق شوشتر و در مسیر شوشتر به عقیلی، یکی از زیباترین روستاهای استان خوزستان قرار دارد که به «روستای کوه‌زر» شناخته می‌شود. در اطراف این منطقه از کشور می‌توان طبیعتی زیبا و چشم‌نواز را در کنار جاذبه‌های ارزشمند تاریخی مشاهده کرد که «بند چرخاب گرد»، «چشمه یوز» «اشکفت اناری» و «گوردخمه‌های دارچیتی» از جمله آن‌ها است. از نکات قابل توجه در مورد این روستا، معماری خانه‌های آن است که شباهت بسیاری به بناهای ساخته شده در دوران قدیم این شهرستان دارد.
چطور برویم؟
شما برای رفتن به شوشتر می‌توانید از 3 گزینه جاده، ریل و هواپیما استفاده کنید.
سفر هوایی
شهر شوشتر هیچ فرودگاهی ندارد و برای دسترسی به شوشتر باید اول با هواپیما به اهواز یا دزفول رفت و از آنجا با تاکسی یا اتوبوس به شوشتر رسید. قیمت بلیت تهران- اهواز و تهران دزفول هم 150 هزار تومان است
سفر با خودروی شخصی
اگر با خودروی شخصی خودتان سفر می‌کنید از اهواز، دزفول، شوش، هفت‌تپه، چغازنبیل و مسجد سلیمان راه دسترسی به شوشتر دارید.
سفر با اتوبوس
یکی از راه‌های دسترسی به این شهر، استفاده از اتوبوس بین شهری است که برای فاصله‌های نزدیک‌تر مناسب‌تر است. به‌عنوان مثال مسیر خرم‌آباد به خوزستان نزدیک‌تر از تهران به خوزستان است.
سفر با قطار
شما در انتخاب استفاده از خط آهن باید بلیت قطار تهران – اهواز را تهیه کنید که قیمت بلیت این قطار 75 هزار تومان است. گفتنی است که قطار
تهران– اهواز همه روزه برقرار است.
کجا بمانیم؟
.jpg)
هتل سنتی شوشتر (خانه سرابی)
هتل سنتی شوشتر نزدیک به دو قرن پیش در دوران قاجار به عنوان خانه سرابی در خیابان «عبدالله بانو» ساخته شده است. این خانه تاریخی پس از مرمت و مجهز شدن به امکانات رفاهی مدرن در اوایل سال ۱۳۹۲ تبدیل به هتلی3 ستاره شد و عنوان اولین هتل سنتی استان خوزستان را از آن خود کرد.
این هتل سنتی دارای ۱۱ اتاق با خدمات اقامتی مطلوب و با ظرفیت ۳۰ نفر است.این هتل فاصله نزدیکی به موزه رستوران معروف مستوفی دارد و در فاصله نزدیکی به آبشارهای شوشتر، کاروانسرای افضل، مسجد جامع شوشتر، قلعه سلاسل، پل بند میزان، پل بند شادوروان، برج کلاه فرنگی و ایستگاه راه‌آهن قرار گرفته است.
نشانی: شوشتر، خیابان عبدالله بانو، هتل سنتی شوشتر (خانه سرابی)
هتل عمارت افضل
عمارت افضل یادگاری تاریخی از دوران قاجار در شوشتر است. خاندان افضل از تجار سرشناس آن زمان بودند که در بیشتر شهرهای خوزستان نظیر شوشتر و بوشهر خانه‌ای برای تجارت داشتند.
عمارت افضل واقع در شوشتر متعلق به مرحوم «رجبعلی افضل» است و معماری این بنا را «حاج حسین فردی نژاد» و «حاج حسین معماریان» بر عهده داشتند.
این عمارت در سال ۱۳۹۳ مرمت و به‌عنوان اقامتگاه سنتی یک ستاره شروع به کار کرده است. اقامتگاه سنتی افضل دارای ۸ باب اتاق مجهز به امکانات رفاهی مناسب است. طبقه همکف بنا از ۳ باب اتاق تشکیل شده که میهمانان از این اتاق‌ها با سه پله کوتاه به‌راحتی می‌توانند به تراس عمارت بروند.
نشانی: شوشتر، چهار راه امام خمینی، خیابان سنگ‌فرش، عمارت افضل
هتل سنتی خانه تاریخی طبیب شوشتری
طبیب خانه شوشتری خانه‌ای منحصر به فرد و ارزشمند از دوران قاجار است که در مرکز بافت تاریخی شوشتر در قلب محله تاریخی «دلدل» و در مجاورت خیابان «سپه» قرار گرفته است.
طبیب خانه شوشتری در سال ۱۳۹۵ مرمت و به هتلی 3 ستاره تبدیل شده است. طبیب خانه شوشتری با چهار طبقه دارای ۹ اتاق است که دورتا دور حیاط خانه را احاطه کرده‌اند و با امکانات رفاهی مطلوب در فضایی آرامش‌بخش در اختیار گردشگران قرار گرفته‌اند. قرارگیری این هتل سنتی در فاصله نزدیک به مجموعه آبشارها و آسیاب‌های شوشتر از امتیازات ویژه این هتل به شمار می‌رود.
نشانی: چهار راه امام خمینی، خ سنگ فرش ، خانه تاریخی طبیب
کجا برویم؟
تاریخی
بند میزان
بند میزان روبه روی کلاه‌فرنگی و در دیدرس آن واقع شده است. همان‌گونه که گفته شد، بندمیزان در ابتدای رودخانه گرگر قرار گرفته است. این بند، از دو ضلع مورب تشکیل شده که هر کدام به نیم‌دایره‌ای می‌رسند.
قلعه سلاسل شوشتر
در شمال شوشتر و روی صخره بسیار بزرگ، یکی دیگر از آثار تاریخی این شهرستان قرار دارد که از آن به «قلعه سلاسل»، یاد می‌شود. برخی از کارشناسان ساخت این دژ مستحکم و تاریخی را در دوران حکومت ساسانیان عنوان کرده‌اند و براین باور هستند که احتمالاً همزمان با سال «پل بند شادروان»، احداث شده است. قلعه سلاسل در دوران مختلف بارها مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است. گفته می‌شود که در گرداگرد آن و از شرق تا غرب، خندقی جهت جلوگیری از نفوذ دشمن و نیز تأمین آب مورد نیاز قلعه، کنده شده بود.
پل بند شادروان
در شمال غربی شوشتر و روی رودخانه «کارون» یکی از دیدنی‌های تاریخی خوزستان قرار گرفته است که مردم آن را به نام «پل بند شادروان»، می‌شناسند. این اثر تاریخی که به ثبت ملی نیز رسیده است، از دید برخی از کارشناسان لقب کهن‌ترین پل ایران را نیز به خود اختصاص داده است و قدمت آن به دوران حکومت ساسانیان و سلطنت شاپور ساسانی، بازمی‌گردد.
خانه معین التجار شوشتر
از دیگر جاذبه‌های گردشگری در شوشتر، منزلی است قدیمی که قدمت ساخت آن به دوران حکومت قاجاریان بازمی‌گردد. این عمارت کهن که یکی از ارزشمندترین بناهای ساخته شده در شوشتر است و در بخش انتهایی خیابان امام در محله درب عباس این منطقه قرار دارد، به نام «منزل معین‌التجار»، شناخته می‌شود. سازندگان این منزل تاریخی، آن را به صورت تک ایوانی و در دو طبقه احداث کرده‌اند.
باغ خان شوشتر
«باغ خان»، مجموعه‌ای است تاریخی و متعلق به دوران حکومت قاجاریان که در فاصله‌ای کمتر از یک کیلومتر از محوطه تاریخی «آبشارهای شوشتر»، در بخش غربی «رود گرگر» و در نزدیکی بافت قدیمی شهر تاریخی شوشتر، قرار دارد. محوطه باغ بالغ بر ۱۶۰۰ متر مربع وسعت دارد که با قرارگیری درختان به صورت منظم و با قاعده و نظمی خاص، گذرگاه‌هایی برای تردد و عبور ایجاد شده که خود به زیبایی و جمال باغ افزوده است.
خانه گازر شوشتر
یکی دیگر از دیدنی‌های شوشتر، عمارتی است تاریخی به نام «خانه گازر»، که زمان ساخت آن به دوران حکومت قاجاریان بازمی‌گردد. کارشناسان این بنای کهن را دومین خانه از لحاظ اهمیت و ارزش در بین عمارات تاریخی شوشتر معرفی کرده‌اند که در گذشته به عنوان منزلی مسکونی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
برج کلاه‌فرنگی شوشتر
عمارتی متعلق به دوران حکومت قاجار، در مرکز شهرستان شوشتر و در کنار رود کارون و نزدیک به بند میزان این شهرستان قرار گرفته است که به «برج کلاه‌فرنگی شوشتر» شناخته می‌شود. این برج، زمانی به عنوان مکان دیده‌بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی بوده است که امر نظارت بر امور و فعالیت کارگران که در بند میزان مشغول به کار بوده‌اند، صورت می‌گرفت.
چهارطاقی شوشتر
در شوشتر و در مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای آن می‌توان بنایی کهن و تاریخی را با سقفی گنبدی مشاهده کرد که گنبد آن را روی چهارپایه بنا، احداث کرده‌اند. این اثر تاریخی که به «چهارطاقی شوشتر» شهرت دارد در زمان حکومت قاجاری و به عنوان مسجد و نمازخانه برای عبادت آسیابانان آن دوران، ساخته شده است.
سازه‌های آبی شوشتر
سازه‌های آبی شوشتر معروف‌ترین سازه‌های آبی جهان و نماد تاریخی این شهرستان هستند. این سازه‌ها متعلق به دوران هخامنشیان است، ولی نمی‌توان از اقدامات مفید و نوسازی بسیاری که در قرن سوم میلادی و در زمان حکومت ساسانیان صورت گرفته است، چشم‌پوشی کرد. دیدنی‌ترین قسمت سازه‌های آبی شوشتر جاری شدن آب از روی صخره‌ها به آبگیر پایین‌دست است که بسیار تماشایی و جذاب به نظر می‌رسد.
مذهبی
مسجد جامع شوشتر
«مسجد جامع شوشتر»، از جاذبه‌های گردشگری و از مکان‌های مذهبی این شهرستان است که باستان‌شناسان با توجه به وجود کتیبه‌ای کهن، دوران ساخت آن را به زمان ولایت امام حسن عسگری (ع)، نسبت می‌دهند. این بنای تاریخی با معماری بسیار زیبا و تحسین‌برانگیز که تزئینات انجام شده در آن فوق‌العاده و چشم‌نواز است، ساخته شده و از مکان‌های ارزشمند تاریخی و مذهبی شوشتر، محسوب می‌شود.
بقعه براءبن مالک
یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان تاریخی شوشتر، آرامگاهی است متعلق به براءبن مالک، از اصحاب پیامبر (ص) که در جنگ شوشتر، به شهادت رسید. این آرامگاه که به «بقعه براءبن مالک» شهرت دارد، در شمال این شهرستان قرار گرفته است.
امامزاده عبدالله شوشتر
در نزدیکی شوشتر و در جنوب این شهرستان، روی تپه‌ای با چشم‌اندازی بسیار زیبا، آرامگاه «امامزاده عبدالله (ع)» از فرزندان امام زین‌العابدین (ع) قرار گرفته است که به نظر می‌رسد بنای اولیه و اصلی آن در دوران حکومت سلجوقی، در اوایل قرن هفتم و در سال ۶۲۹ هجری قمری ساخته شده است.
چی بخریم؟
سوغات وصنایع دستی
ترشیجات‌شوشتر
وقتی به شوشتر می‌روید و دنبال خوردنی‌های آنجا می‌گردید باید در نظر داشته باشید که اول باید سراغ ترشیجات و بعد سراغ لبنیات شوشتر را بگیرید.
لبنیات‌شوشتر
لبنیات شوشتر هم مانند ترشی آن زبانزد عام و خاص است. در سفر به شوشتر می‌توانید انواع فراورده‌های لبنی این شهر را به عنوان سوغات خریداری کنید.
ک‍پ‍وب‍‍اف‍‍ی
یکی از صنایع دستی بومی و خاص شوشترتولید م‍ح‍ص‍ولی به نام ک‍پ‍و است که با پی‍چش س‍‍آق‍ه ه‍‍ای ج‍وان ن‍خ‍ل تولید و با ن‍ق‍ش ان‍دازی کام‍واه‍‍ای رنگی، زیبایی آن چ‍ن‍د ب‍راب‍رم‍‍ی‌ش‍ود.
معرق‌ساقه‌گندم
درگذشته این نوع معرق با ساقه‌های نی‌شکر و ذرت در شهرهای جنوبی کشورمان رواج داشته است. کم‌کم با الیاف دیگری مانند ساقه گندم، جو، برنج و برخی گیاهان دارای ساقه انجام می‌شود.
عبابافی
بافت عبا در شوشتر سابقه‌ای دیرینه دارد و گفته‌شده پیشینه‌اش به بیش از پانصد سال می‌رسد. این عباها معمولاً به رنگ‌های خرمایی، مشکی، خاکستری و شیری است که توسط بافندگان رنگرزی می‌شود.
احرامی
احرامی از منسوجات رایج در شوشتر است. احرامی پارچه‌ای است با تار پنبه‌ای و پود پشمی به رنگ‌های سرمه‌ای، زرد، سبز، سفید، نارنجی، قرمز بافته می‌شود.
چی بخوریم؟
غذاهای محلی
پوکورا
مصرف حبوبات و استفاده از در تهیه‌تنوع جالب و اشتهاآوری از غذای لذیذ و خوشمزه، یکی از عادات غذایی مردم استان خوزستان و شوش به شمار می‌آید که در سراسر کشور از شهرت و محبوبیتی ویژه برخوردار است. نخود یکی از پرطرفدارترین حبوبات مصرفی مردم این خطه از کشور محسوب می‌شود که غذاهای مشهور و لذیذی همچون فلافل را بوسیله‌آن طبخ و به تمام مردم کشور معرفی کردند. پوکورا (نوعی کوکوی خوزستانی)، غذایی سنتی و بومی استان خوزستان است که با استفاده از این ماده غذایی ارزشمند تهیه و طبخ می‌شود.
نافله
نافله از لذیذترین غذاهای خوزستانی‌هاست. بانوان و مادران کدبانوی این منطقه از ایران با ترکیب موادی همچون آرد نخود، گوشت چرخ‌کرده، پیاز، سرکه، شکر، نمک، زردچوبه، فلفل، نعناع، روغن (در صورت تمایل می‌توان کره را جایگزین روغن کرد) و آب به تهیه‌این غذای لذیذ سنتی و محلی می‌پردازند. ترکیب طعم شیرین شکر و ترشی دوست‌داشتنی سرکه، منحصر به فرد و جالب به نظر می‌رسد.
امگشت پلو
امگشت پلو غذایی است جنوبی و مختص استان خوزستان که با استفاده از برنج و کشمش تهیه و همراه ماهی قباد میل می‌شود. مردم این استان ماهی قباد را نمک‌اندود کرده و مورد مصرف قرار می‌دهند. بانوان کدبانوی خوزستانی با ترکیب برنج، کشمش پلویی، سبزی پلویی (شوید- گشنیز)، نمک، روغن، پیاز، زردچوبه و ادویه‌ی مخصوص جنوبی به طبخ و تهیه‌ی امگشت پرداخته و با میل کردن این غذای بومی، لحظات دل‌نشینی را در کنار اعضای خانواده خود سپری می‌کنند.
شله ارده
این غذا با استفاده از برنج ماش و چغندر (چُندر) و ارده تهیه می‌شود و به این صورت که مواد را با هم می‌پزیم وقتی جا افتاد ارده را به آن اضافه می‌کنیم. همانطور که قبلاً اشاره کرده بودیم آش (شله) و پلو (آش) می‌گفتند.
کجا بخوریم؟
رستوران خانه مستوفی
در رستوران مستوفی نان چربی سرو می‌شود که اگر غذای شیرین می‌پسندید، حتماً آن را هم امتحان کنید. قرمه سبزی شوشتری و خورش آلو گزینه‌های خوشمزه محلی دیگراین رستوران هستند. این رستوران از ۸ صبح تا ۱۱ شب باز است.
نشانی: شوشتر، میدان باطنی، کنار پل تاریخی شادروان
دیزی فیروزه
غذاهای سنتی ایرانی در سفر می‌چسبد. در شوشتر برای میل کردن دیزی به رستوران فیروزه بروید که هم طراحی داخلی آن چشم‌نواز است و هم خوراکی‌هایش خوشمزه است.
نشانی: شوشتر خیابان شریعتی، روبروی بانک حکمت ایرانیان
رستوران باغشا
باغ رستوران سنتی باغشا که از سال ۱۳۹۲ کار خود را آغاز کرده است فضای باغی دل‌باز و دلپذیری دارد که در آن انواع غذاهای ایرانی با بهترین کیفیت سرو می‌شود.
نشانی: شوشتر، جاده‌کمربندی، پشت امامزاده عبدالله
رستوران شبستان
شبستان یکی دیگر از رستوران‌های خوب شوشتر است که خوراکی‌های باکیفیتی سرو می‌کند. فضای شبستان سنتی است و به‌شکل سفره‌خانه طراحی شده است.
نشانی: شوشتر، فرهنگ شهر، خیابان عمار ، بین ۱۷ و ۱۸ غربی
رستوران پردیس سلمان
رستوران پردیس درواقع درون باغی باصفا قرار گرفته است. رستوران و شربت‌خانه دارد و این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد تا پیش از غذا شربت خنک و سالم میل کنید.
نشانی: شوشتر ،بلوار علامه شیخ (کمربندی)، بالاتر از پل تاریخی لشکر
