ارزش افزوده تنوع اقوام

اردشیرگراوند_جامعه‌شناس

ری همواره از مهم‌ترین شهرهای ایران بوده که مورد توجه عموم حاکمان کشور قرار گرفته و همواره جاذب جمعیت از سراسر ایران بوده است. از آغاز حکومت قاجاریه که تهران پایتخت ایران قرار گرفت تحولات عظیمی در زیرساخت‌های شهری اتفاق افتاد و مرکز نوآوری کشور شد. از همان موقع موج مهاجرت به شهر تهران شروع شد و در زمان حکومت پهلوی شدت گرفت. آنچه از آمار سرشماری‌های کشور اهمیت دارد، این است که در طول 60سال گذشته اعداد قابل ملاحظه‌ای از جمعیت استان‌های مختلف کشور به مجموعه شهر تهران مهاجرت کرده‌اند. در 10سال 55تا 65 تعداد 480هزار نفر، در 10سال 65 تا 75حدود 350هزار نفر، در 10سال 75تا 85، 615هزار نفر و در 10سال 85تا 95 تعداد 340هزار نفر جمعیت از استان‌های مختلف کشور به تهران وارد شده‌اند. در این 40سال منتهی به سرشماری 95حدود یک میلیون و 800هزار نفر خالص مهاجرت استان‌های کشور به منطقه تهران بوده است.
حوزه کشش شهر تهران از سراسر کشور بوده اما وجه غالب آن از استان‌های زاگرس‌نشین بوده و براساس آخرین داده‌های سرشماری کشور،خوزستان، لرستان و کرمانشاه در صدر مهاجرفرست‌های به مجموعه شهری تهران بوده‌اند.
با اینکه این اتفاق اصلاً اتفاق خوبی نیست و شکل مرضی به ‌خود گرفته است و مدیران نظام برنامه‌ریزی کشور باید این جریان را مهار کنند اما خود این ظرفیت در شهر تهران بستر فعالیت‌های فرهنگی، هنری، اجتماعی و قومی را فراهم می‌کند.
تنوع قومی جمعیت وارد شده به شهر تهران قاعدتاً تنوع دینی و مذهبی، زبان، رسوم، سبک زندگی، غذا، لباس، موسیقی، آداب و رسوم، مناسک را فراهم می‌کند. این تنوع فرصت بسیار مهمی برای تنوع‌بخشی به فعالیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی است.
آنچه مسلم است اینکه، مردم واردشده به شهر تهران شهروند کشور ایران هستند. اینان حق دارند براساس عناصر فرهنگی و اجتماعی خود زندگی کنند. فراهم‌آوری زمینه اجرای این مناسک برعهده مردم و نظام فرهنگی و اجتماعی رسمی کشور است. از سوی دیگر حفظ عناصر فرهنگی اقوام مختلف کشور وظیفه‌ای قانونی، اخلاق، انسانی و اجتماعی است که بر همگان تکلیف می‌کند تا تمام تلاش خود را برای حفاظت از میراث فرهنگی اقوام مختلف کنند. بخشی از این عناصر درون خانوادگی و بخشی بیرون از خانواده اتفاق خواهند افتاد. بخشی از این عناصر فردی و بخشی جمعی است. بخشی از این عناصر شکل مذهبی دارند و بخشی شکل قومی و سرزمینی.
بدیهی است که این عناصر در سرزمینی غیرسرزمین مادری در طول زمان دچار فرسایش و فراموشی می‌شوند و ممکن است هیچ‌گاه بروز و ظهور بیرونی پیدا نکنند. این فراموشی عوارض بسیار بدی برای فرهنگ کشور خواهد داشت. با فراموشی این عناصر بومی زمینه ورود عناصر بیگانه فراهم می‌شود و هزینه مدیریت فرهنگی کشور را بالا خواهد برد.
تلاش برای استقرار این تنوع فرهنگی و اجتماعی در شهر تهران وظیفه تمام دست‌اندرکاران فرهنگی و اجتماعی کشور به‌خصوص حوزه مدیریت شهری و دستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی کشور است. این دستگاه‌ها ظرفیت عظیمی برای از این ویژگی‌های قومی را برای توسعه گردشگری در اختیار دارند. این ظرفیت برای اقوام مختلف ساکن در تهران جذاب خواهد بود و قطعاً با استقبال وسیعی روبه‌رو می‌شود.
برگزاری جشنواره‌های غذا، پوشاک، لباس، موسیقی، دستباف‌ها، صنایع‌دستی، آداب، رسوم و مناسک کمک شایانی به تعاملات فرهنگی مردم خواهد کرد. توسعه این فعالیت‌ها تفکرات قالبی را در مورد اقوام اصلاح می‌کند و فلسفه وجود هر عنصری در نظام اجتماعی دیگر را شرح می‌دهد. با شرح دلیل وجود هر عنصر در اقوام دیگر تعاملات قومی تلطیف رفتار هر کدام را برای دیگری قابل پیش‌بینی می‌کند. درصورت ایجاد و توسعه گردشگری اقوام در شهر تهران زمینه گفت‌وگوی کیفی این اقوام فراهم می‌شود که خروجی این گفت‌وگو افزایش سرمایه اجتماعی و فرهنگی خواهد بود.
در مجموعه شهری تهران زیرساخت‌های مختلف فرهنگی، هنری فراهم است. نمایشگاه‌ها، پارک‌های عظیم، سینماها، سالن‌های تئاتر، دانشگاه‌ها، مدارس، مساجد، حسینیه‌ها، مناظر طبیعی مانند کوه‌ها و ارتفاعات اطراف شهر همه و همه بناهای فیزیکی‌ای هستند که امکان حضور اقوام برای ارائه ویژگی‌های خود را فراهم می‌کنند. این زیرساخت‌ها با حضور واقعی این عناصر کیفی معنا پیدا می‌کند. با این معناست که می‌توان اقوام مختلف را برای بازدید و شرکت در این جشنوارها تشویق کرد.
تنوع قومی شهر تهران باعث می‌شود که اقوام دیگر نیز از رویدادهای هر قوم بازدید کنند و باعث گردش توانمندی‌های اقوام به یکدیگر شود. در بسیاری از موارد ارائه ویژگی‌های اقوام مختلف در تهران باعث توسعه سفر و گردشگری به استان‌های دیگر برای دیدن این ویژگی‌ها در سرزمین مادری می‌شود و بسیار اتفاق خواهد افتاد که باعث جذب مسافران بین‌المللی می‌شود. با توجه به پایتخت بودن تهران و استقرار سفارتخانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی، هتل‌های اصلی، فرودگاه‌های بین‌المللی در تهران این شهر محل مراجعه جمعیت زیادی از کشورهای دیگر است. استقرار نمایشگاه‌ها، بازارچه‌ها و مراکز خرید دائمی اقوام برای توسعه تعاملات قومی بسیار تأثیرگذار خواهد بود و گردشگری ملی و بین‌المللی را تسهیل می‌کند. فارغ از آنچه گفته شد ضرورت دارد نهادهای فرهنگی شهر تهران و یا مجموعه شهری تهران برای اقوام مختلف برنامه‌های اختصاصی توسعه فرهنگی اجتماعی برگزار کنند تا هویت فرهنگی‌شان حفظ شود و درصورت تطبیق با نظام مدرن شهری بهینه شده و به کمک توسعه فرهنگ شهری بیاید. نظام شهر ما با رشد شتابانی که در پیش گرفته و ساختار مهاجرتی کشور به قدرت مکشی که برای تهران ایجاد کرده است، همچنان به عناصر فرهنگی قومی و بومی حمله‌ور شده و در پی اضمحلال آن است. این اضمحلال قطعاً عمدی نیست اما نمی‌توان گفت در غیرعمدی بودن آن از دایره توجه ما دور باشد. شرایط فرهنگی اقتضا می‌کند تا با مداخله همه جانبه در بررسی، مدیریت، حفظ این عناصر بکوشیم و درصورتی که این عناصر می‌توانند باعث قوام نظام شهری شوند 
آن‌ها را حفظ کنیم، نشر دهیم و نهادینه کنیم.