انسان سالم و آخرین بودجه قرن

عمادالدین قاسمی‌پناه_روزنامه‌نگار

تاکنون چند کشور از جمله عراق، عربستان، ترکیه و فرانسه اعلام کرده‌اند که واکسن کرونا را به‌طور رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهند. البته فرانسه، بیمه‌شدگان را مشمول طرح واکسیناسیون رایگان دانسته است. بی‌تردید در آینده، به تعداد کشورهایی که واکسیناسیون رایگان را در برنامه خود قرار خواهند داد، اضافه می‌شود.
در مورد جزئیات بودجه و بودجه‌نویسی اطلاع چندانی ندارم، اما درحالی‌که به تازگی بودجه 1400به مجلس رفته است، شاهد واکنش‌های نه چندان مثبت مردم در فضای مجازی و واقعی به تخصیص ارقام میلیاردی به بعضی از مراکز بودجه‌گیر هستیم. برایند این واکنش‌ها، مطالبه مردم برای اختصاص مبلغی به طرح واکسیناسیون رایگان از سوی دولت و مجلس در آخرین بودجه قرن است؛ بدون شرط و شروط. یعنی اگر روزی واکسن کرونای ایرانی هم ساخته شد، مردم حق انتخاب واکسن مورد اعتماد خود را داشته باشند و آن را به‌صورت رایگان دریافت کنند.
حتما بزرگان می‌فرمایند که از کجا هزینه واکسیناسیون رایگان را تامین کنیم؟ پرسش بجایی است و البته پاسخ بجایی هم متصور است. تنها کافی است که فقط درصدی از بودجه بودجه‌بگیران کاهش یابد تا هزینه واکسیناسیون رایگان تامین شود. 
اگرچه قیمت‌های متفاوتی در مورد یکی از واکسن‌های مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است، اما براساس یکی از گزارش‌های وب‌سایت فوربس، بازه قیمتی آن، بین 40تا 50دلار برای 2دوز تخمین زده شده است. اگر عدد 45دلار را به‌عنوان میانگین قیمت فرض کنیم و قیمت دلار را 25هزار تومان درنظر بگیریم، هر واکسن برای هر هموطن حدود یک میلیون و 125هزار تومان تمام می‌شود. این عدد به این معنی است که یک خانواده 4نفره برای واکسیناسیون باید رقمی معادل 5/4میلیون تومان هزینه کند.
آنطور که اعلام شده فقط هزار میلیارد تومان در بودجه 1400برای تامین واکسن درنظر گرفته شده است. درحالی‌که برای واکسیناسیون 80میلیون «انسان» بودجه‌ای حدود 90هزار میلیارد تومان مورد نیاز است. این رقم کمتر از 4درصد از سقف کل بودجه 2435هزار میلیارد تومانی سال 1400را شامل می‌شود و ممکن است خسارتی را بر اقتصاد کشور تحمیل کند. با این حال، اگر بودجه‌گیرهای اقتصادی و فرهنگی، با پیشنهاد و نظارت دولت و مجلس، هر کدام به نسبتی متعادل و منطقی، بخشی از این رقم را متقبل شوند و هزینه‌های خود را به‌خاطر «سلامت مردم» مدیریت کنند، در میان‌مدت و درازمدت منافع آن متوجه خود آنها می‌شود. فراموش نکنیم که «انسان سالم، محور توسعه پایدار است» و اقتصاد و فرهنگ با وجود انسان سالم توجیه وجودی خواهند داشت.
اگرچه در قانون اساسی به‌عنوان یک سند بالادستی در چندین اصل، ازجمله اصول 3، 29، 43و 100بر «تامین» خدمات بهداشتی و درمانی برای مردم و نه «رایگان» بودن آن تأکید شده، اما در بخشی از اصل 29آمده است که «... نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به‌صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی و دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک ‌یک افراد کشور تأمین کند». با توجه به مفهوم «حق» و همچنین «موظف» شدن دولت برای تامین این حق در متن اصل 29، برخی از کارشناسان، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی از سوی دولت را «رایگان» تفسیر کرده‌اند. با این حال، صرف‌نظر از این تفسیر، مردم انتظار دارند که فقط یک‌بار و فقط یک‌بار، دولت و مجلس، قانون را به دیده اغماض بنگرند! و زمینه واکسیناسیون رایگان «یک‌یک افراد کشور» را از «محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم» با رویکرد مصلحت‌سنجی در شرایط بحرانی فعلی فراهم کنند.
مطالبه مردم این است که وکلایشان در مجلس در سال اول فعالیت خود و دولتمردان در سال آخر فعالیت خود، به‌ترتیب یک گام امیدبخش بردارند و یک یادگاری از جنس «مرهم» باقی بگذارند.