مطبوعات
داستانهای خاموش
روایتهایی که به فراموشی سپرده میشوند
محمدناصر احدی
حسین شهیدی در کتاب «روزنامه‌نگاری در ایران؛ از رسالت تا حرفه» مینویسد: «در نیمه دهه1360، مفهوم نشریه تخصصی آنچنان در ایران جاافتاده بود که در مورد دو نشریه ادبی «دنیای سخن» و «آدینه» نیز بهکار میرفت». در شمارههای پیشین به برخی از مجلات تخصصی دهه60 پرداختیم و به سال1364 که رسیدیم از آدینه نوشتیم. اگر کسی بخواهد درباره آدینه بیشتر بداند، می‌تواند به چند نوشته و گفتوگویی که در اینترنت درباره این مجله پیدا میشود مراجعه‌کند. در واقع آدینه از این بابت که داستانش سالها پس از تعطیلی و توقیفش بخت روایتشدن پیدا‌کرده، خوشاقبال است. اما در تاریخ مطبوعات ایران نشریات زیادی هستند که با وجود اینکه داستان گیرایی برای بازگو کردن داشتهاند، اما هرگز این اقبال را نیافتهاند که داستانشان در جایی ثبت و روایت شود. اینچنین بوده که سهم بسیاری از نشریات مهم و اثرگذار تاریخ مطبوعات ایران در دهههای مختلف تنها فراموشی و- در بهترین حالت- چند اشاره کوتاه و گذرا بوده است. حتما اگر در نهادهای عریض و طویل مرتبط با مطبوعات- که بودجههای کلان دریافت میکنند- کسانی بر سر کار بودند که به ضرورت آرشیوسازی و ثبت اطلاعات نشریات واقف بودند، امروزه علاقهمندان به تاریخ میتوانستند، با آسودگی بیشتر و سرخوردگی کمتر، سیر تطور روزنامه‌نگاری در ایران را به داوری و ارزیابی بنشینند. برای نمونه، داستان دنیای سخن یکی از آن داستانهایی است که کمتر شنیده شده و چیز زیادی از آن جز خاطرهای خوش در اقوال نیامده است. در یکی از جستوجوها درباره دنیای سخن به چنین داستانی رسیدم که با پسند من فاصله زیادی داشت، اما شاید گام نخست جستوجوهای آتی باشد؛ «ماهنامه علمی، اجتماعی، فرهنگی، چاپ تهران. به صاحبامتیازی و مدیرمسئولی شمسالدین صولتی دهکردی. نخستین شماره در فروردین1364 منتشر شد. منصور کوشان و سیروس علینژاد از سردبیران آن بودند. در دورههایی، جواد مجابی، نصرتالله محمودی و شاهرخ تویسرکانی کار سردبیری را انجام میدادند. دنیای سخن به ادبیات مدرن و شعر سنتی توجه داشت و در هر شماره، در کنار شعرهای نو، شعرهای سنتی شاعران زنده را درج میکرد. گفتوگوها و مقالاتی نیز در زمینه موسیقی، سینما و همچنین نقد فیلم در آن چاپ میشد. گاه نیز مقالاتی علمی داشت. همزمان با ماهنامه آدینه منتشر میشد و این دو نشریه مهمترین مجلات ادبی دهه1360 تا اوایل دهه 1370 بودند که به تعطیلی کشیده شدند.» در جایی دیگر خواندم دنیای سخن از 1365 تا 1380 منتشر میشده. هرچه هست، داستانهای زیادی ناگفته باقی میماند و حق این بود که در اینجا اشارهای به همه آن داستانهای خاموشی کنیم که هیچگاه روایت نشدهاند، نمیشوند و نخواهند شد.
در همینه زمینه :
