داستان‎‌‎های خاموش

محمدناصر احدی 

حسین شهیدی در کتاب «روزنامه‌نگاری در ایران؛ از رسالت تا حرفه» می‎‌‎نویسد: «در نیمه دهه1360، مفهوم نشریه تخصصی آنچنان در ایران جاافتاده بود که در مورد دو نشریه ادبی «دنیای سخن» و «آدینه» نیز به‎‌‎کار می‎‌‎رفت». در شماره‎‌‎های پیشین به برخی از مجلات تخصصی دهه60 پرداختیم و به سال1364 که رسیدیم از آدینه نوشتیم. اگر کسی بخواهد درباره آدینه بیشتر بداند، می‌تواند به چند نوشته و گفت‎‌‎وگویی که در اینترنت درباره این مجله پیدا می‎‌‎شود مراجعه‌کند. در واقع آدینه از این بابت که داستانش سال‎‌‎ها پس از تعطیلی و توقیفش بخت روایت‎‌‎شدن پیدا‌کرده، خوش‎‌‎اقبال است. اما در تاریخ مطبوعات ایران نشریات زیادی هستند که با وجود اینکه داستان گیرایی برای بازگو کردن داشته‎‌‎اند، اما هرگز این اقبال را نیافته‎‌‎اند که داستانشان در جایی ثبت و روایت شود. این‎‌‎چنین بوده که سهم بسیاری از نشریات مهم و اثرگذار تاریخ مطبوعات ایران در دهه‎‌‎های مختلف تنها فراموشی و- در بهترین حالت- چند اشاره کوتاه و گذرا بوده است. حتما اگر در نهادهای عریض و طویل مرتبط با مطبوعات- که بودجه‎‌‎های کلان دریافت می‎‌‎کنند- کسانی بر سر کار بودند که به ضرورت آرشیوسازی و ثبت اطلاعات نشریات واقف بودند، امروزه علاقه‎‌‎مندان به تاریخ می‎‌‎توانستند، با آسودگی بیشتر و سرخوردگی کمتر، سیر تطور روزنامه‎‌‎نگاری در ایران را به داوری و ارزیابی بنشینند. برای نمونه، داستان دنیای سخن یکی از آن داستان‎‌‎هایی است که کمتر شنیده شده و چیز زیادی از آن جز خاطره‎‌‎ای خوش در اقوال نیامده است. در یکی از جست‎‌‎وجوها درباره دنیای سخن به چنین داستانی رسیدم که با پسند من فاصله زیادی داشت، اما شاید گام نخست جست‎وجوهای آتی باشد؛ «ماهنامه علمی، اجتماعی، فرهنگی، چاپ تهران. به صاحب‎‌‎امتیازی و مدیرمسئولی شمس‎‌‎الدین صولتی دهکردی. نخستین شماره در فروردین1364 منتشر شد. منصور کوشان و سیروس علی‎‌‎نژاد از سردبیران آن بودند. در دوره‎‌‎هایی، جواد مجابی، نصرت‎‌‎الله محمودی و شاهرخ تویسرکانی کار سردبیری را انجام می‎‌‎دادند. دنیای سخن به ادبیات مدرن و شعر سنتی توجه داشت و در هر شماره، در کنار شعرهای نو، شعرهای سنتی شاعران زنده را درج می‎‌‎کرد. گفت‎‌‎وگوها و مقالاتی نیز در زمینه موسیقی، سینما و همچنین نقد فیلم در آن چاپ می‎‌‎شد. گاه نیز مقالاتی علمی داشت. همزمان با ماهنامه آدینه منتشر می‎‌‎شد و این دو نشریه مهم‎‌‎ترین مجلات ادبی دهه1360 تا اوایل دهه 1370 بودند که به تعطیلی کشیده شدند.» در جایی دیگر خواندم دنیای سخن از 1365 تا 1380 منتشر می‎‌‎شده. هرچه هست، داستان‎‌‎های زیادی ناگفته باقی می‎‌‎ماند و حق این بود که در اینجا اشاره‎‌‎ای به همه آن داستان‎‌‎های خاموشی کنیم که هیچ‎‌‎گاه روایت نشده‎‌‎اند، نمی‎‌‎شوند و نخواهند شد.