گفت‌وگو با کلکسیونری که در کارگاهش خودروهای قدیمی و نایاب را احیا می‌کند
بیمارستان خودروهای کلاسیک اینجاست
بهنام سلطانی
دورانی که خودورهای قدیمی و از نفس افتاده در گوشه پارکینگ‌های عمومی و خصوصی خاک می‌خوردند به پایان رسیده است. همین کلاسیک‌ها که زمانی در طرح تعویض خودروهای قدیمی با پراید تاخت زده می‌شد حالا ارزش صد چندانی پیدا کرده‌اند و احیای آنها به شغلی هیجان‌انگیز بدل شده است. پویان ایروانی یکی از کسانی است که در کارگاه جمع و جورش که اطراف تهران واقع شده، خودروهای رو به احتضار و قدیمی را احیا می‌کند و از نو می‌سازد. خودروهای کلاسیک برای او حکم بیمارانی را دارند که باید به اتاق عمل بروند و با کمک متخصص‌ها به زندگی عادی بازگردند. خودروهای نایاب از کادیلاک کروک گرفته تا انواع کامارا و دوج با حال نزار وارد این کارگاه می‌شوند اما مدتی بعد با شمایل خودروهای صفرکیلومتر خارج می‌شوند و زندگی تازه‌ای را از سر می‌گیرند. ایروانی خودروهای کلاسیک را میراثی ملی می‌داند که باید برای احیای آنها کوشید.
شروع کار با فورد لینکلن
برای رسیدن به کارگاه و محل احیای خودروهای کلاسیک از پیچ و خم‌ها و باغ‌های اطراف تهران عبور می‌کنیم. وجود چند خودروی عریض و طویل و خوش‌رنگ و لعاب در حاشیه خیابان خیال‌مان را راحت می‌کند که به مقصد رسیده‌ایم. فضای داخل کارگاه اما به کلی متفاوت است و هر بیننده را به چند دهه قبل می‌برد. اینجا خبری از خودروهای لوکس امروزی نیست. سمت چپ کارگاه یک کودای قرمزرنگ آمریکایی در کنار یک دستگاه فورد سفیدرنگ آرام گرفته و سمت راست هم بی‌ام‌و مشکی‌رنگ به اتفاق چند خودروی قدیمی دیگر در صف انتظار قرار گرفته‌اند تا متخصص‌ها بیایند و بیماری‌شان را معالجه کنند. پویان ایروانی حدود یک دهه می‌شود که خودروهای کلاسیک را به این کارگاه می‌آورد تا زندگی دوباره‌ای به آنها ببخشد. او از معدود کلکسیونرهایی است که دنبال زرق و برق خودروهای کلاسیک نیست و می‌گوید دنبال خودروهای از نفس افتاده‌ای می‌رود که شانس چندانی برای ادامه حیات ندارند؛ «کار احیای خودروهای کلاسیک را با خرید یک فورد لینکلن کونتیننتال آبی‌رنگ شروع کردم و یک سال بعد یک موستانگ 1973خریدم و بعد از آن به اتفاق برادرم این کارگاه را سر و شکل دادیم تا پروسه احیای خودروهای کلاسیک را به‌طور متمرکز انجام بدهیم».
جایی برای خودروهای خاص
ایروانی گرانی سرسام‌آور دلار را یکی دیگر از موانع بازسازی این نوع خودروها می‌داند؛ «گاهی برای خرید یک پیچ که از نگاه عموم 10هزار تومان هم قیمت ندارد بیش از 2میلیون تومان هزینه می‌شود. به‌رغم همه مشکلاتی که وجود دارد این کارگاه جایی برای بازسازی خودروهای خاص و نایاب است. مثل کادیلاک کروک مدل 1967 که یک دستگاه بیشتر در ایران باقی نمانده و 20سال است در خیابان‌ها دیده نشده است. یک دستگاه دوج هم که به دهه 60 تعلق دارد و حس نوستالژیک را به مردم القا می‌کند در حال بازسازی است و موستانگ مدل 1966 که در دنیا چند دستگاه بیشتر از آن باقی نمانده. ما در این کارگاه با تنفس مصنوعی، خودروهایی از این دست را در درجه اول زنده نگه می‌داریم و در مرحله دوم آنها را به اتاق عمل می‌فرستیم و در نهایت پس از بهبودی کامل، آنها را راهی خیابان‌ها می‌کنیم.».
قطعات سه هزار دلاری
خودروهایی که در نگاه اول اوراقی به‌نظر می‌رسند و هیچ‌گونه ارزشی ندارند اما برای مجموعه‌دارها حکم شیر خفته‌ای را دارند که سرانجام بیدار می‌شوند و در خیابان‌ها جولان می‌دهند. مثل کامارو 1970 که به نسل دوم کامارا تعلق دارد و تنها بدنه آن در این کارگاه باقی مانده است. ایروانی می‌گوید این کارگاه جایی برای زنده کردن خودروهایی از این دست است؛ «تصمیم گرفته‌ایم این ماشین را پیچ به پیچ تعمیر و بازسازی کنیم. پروسه خرید قطعات آن شروع شده و در حال ورود به کشور است و طولی نخواهد کشید که این خودرو، شکل و شمایل اولیه‌اش را پیدا خواهد کرد.» اعمال سلیقه در بازسازی خودروهای کلاسیک معنا ندارد و گاهی موجب دردسر می‌شود و خودرو را از حالت استاندارد خارج می‌کند. مجموعه‌دار تهرانی معتقد است نسل جدید مجموعه‌دارها این علم را پیدا کرده‌اند که خودروهای کلاسیک را نباید براساس سلایق شخصی بازسازی کرد اما گرانی بیش از حد قطعات دست آنها را بسته است؛ «قطعات خودروهای کلاسیک به‌سختی خریده می‌شود. مثلا یک قطعه هزار دلاری مثل گلگیر خودرو، گاهی تا سه هزار دلار هزینه می‌برد تا وارد کشور شود. برای همین خیلی‌ها تصور می‌کنند خودروهای کلاسیک مختص افراد پولدار است غافل از اینکه گاهی یک خودروی کلاسیک همه دارایی افراد است. من عده‌ای را می‌شناسم که خودروهای به‌روزشان را فروخته‌اند و برای بازسازی یک خودروی کلاسیک هزینه کرده‌اند. بنا براین بازسازی و نگهداری خودروهای کلاسیک کار عشق است.»
حال خوب با کروک 6 متری
وقتی طرح تعویض خودروهای قدیمی در کشور اجرا شد، بسیاری از این خودروها به گورستان خودروهای فرسوده رفتند و به‌عنوان خودروهای اسقاطی به مرگ حتمی نزدیک شدند اما ایروانی معتقد است قیمت برخی از همین خودروها حالا به چند برابر خودروهای غیراستاندارد امروزی رسیده است؛ «وقتی این طرح در ایران اجرا شد صاحبان خودروهای کلاسیک، خودروهای‌شان را با پراید و پژو RD و امثال آنها تعویض کردند، غافل از اینکه خودروهای کلاسیک در همه جای دنیا به‌عنوان میراث ملی شناخته می‌شوند. یکی از درخواست‌های ما این است که سازمان‌ها و نهادهای مربوطه به کمک مجموعه‌دارهای خودرهای کلاسیک بیایند تا روند بازسازی این خودروها آسان‌تر شود. دیدن تولیدات سفید و مشکی کارخانه‌های داخلی مردم را به وجد نمی‌آورد اما خودروهای خوش‌رنگ و لعاب کلاسیک خیابان‌ها را زیبا می‌کنند و مردم با تماشای آنها حالشان خوب می‌شود. مثل این کادیلاک کروک 6متری که روند بازسازی‌اش را شروع کرده‌ایم و بعد از اجرای رنگ و تودوزی تماشایی می‌شود.»
کاهش زمان بازسازی
بازسازی با تعمیر خودروهای کلاسیک 2 مقوله کاملا متفاوت است و باید با مطالعه و با نهایت دقت انجام شود تا خودرو به‌صورت اورجینال دربیاید. به همین دلیل تعدادی از کلکسیونرها ترجیح می‌دهند این پروسه نسبتا طولانی و هزینه‌بر را در کارگاه خودشان سپری کنند و کاری که پویان ایروانی در کارگاهش انجام می‌دهد بین مجموعه‌دارهای خودروهای کلاسیک یک بدعت است؛ «یکی از مشکلات عمده مجموعه‌دارهای خودروهای کلاسیک این است که زمان نسبتا زیادی برای بازسازی این خودروها صرف می‌کنند. ما خودرویی داشته‌ایم که 5 یا 10و حتی 15سال زمان برای آن صرف شده تا به‌طور کامل بازسازی شود. حداقل زمانی که برای احیای یک خودروی کلاسیک صرف می‌شود چیزی بین 2 تا 3سال است و ما با راه‌اندازی این کارگاه این زمان را به یک سال کاهش داده‌ایم.» برای بازسازی یک خودروی کلاسیک گاهی بیش از 20میلیون تومان هزینه می‌شود و از طرفی چون کار کردن روی این نوع خودروها سخت است، تعمیرکارها معمولا به این کار تن نمی‌دهند یا دستمزد بالایی را طلب می‌کنند.
