خالق واقعیت‌های دست‌ساز
محمد عدلی_روزنامه نگار
در چند هفته متوالی، همین صفحات به معرفی فیلم‌های برتر دهه‌های گذشته سینمای ایران اختصاص داشت و در هر شماره فیلم‌های یک‌دهه به رأی گذاشته می‌شد، منتقدان و روزنامه‌نگاران 10فیلم مورد علاقه خود را از هر دهه انتخاب می‌کردند و درنهایت با شمارش آرا، فیلم‌های برتر آن دهه انتخاب می‌شد. نتایج نشان داد که نام یک کارگردان، همیشه در میان فیلم‌های برتر هر دهه، ثابت است؛ داریوش مهرجویی فاتح اکثر نظرسنجی‌های سینمایی است. سینماگران بزرگی در میان نام‌های تأثیرگذار بر فرهنگ ایران، جای گرفته‌اند اما داریوش مهرجویی در میان تمامی آنها یگانه است، چه اینکه او در چند نوبت موفق شد فصل جدیدی در میدان هنر ایران رقم بزند. قدم‌های مهرجویی از سینما پیش‌تر رفت و بیشتر از آنچه بخش فرهنگ انتظار داشت، آثارش برجای ماند. او نخستین گامش را با فیلمی برداشت که نه فقط فصل تازه‌ای را در سینمای ایران رقم زد که جایگاه سیاسی و تاریخی بزرگی را به‌دست آورد. «گاو» در دهه40 آمد تا هم سینما و هم جامعه را یک قدم به پیش رانده باشد.
او در دهه50 هم فیلم‌های «پستچی»، «دایره مینا» و «مدرسه‌ای که می‌رفتیم» را ساخت، اما در دهه60 برای بار دوم بار تکان دادن سینمای ایران را به تنهایی به دوش گرفت. با ساخت فیلم «هامون» در سال1368 او به سینمای روشنفکری ایران جان بخشید و جامعه را نیز با خود به پیش برد؛ فیلمی که هنوز عشاق زیادی دارد و دیالوگ‌های حمید هامون همچنان به‌عنوان جملات ماندگار در محافل سینمایی نقل می‌شود. مهرجویی در دهه70 با فیلم «لیلا»، استانداردهای قصه‌گویی در سینما را جابه‌جا کرد و در دهه80 نیز با فیلم «سنتوری» جریان‌ساز شد.
ساختن واقعیت‌ها، بیشتر در حرفه مستندسازان است، اما مهرجویی را باید خالق واقعیت‌های دست‌ساز دانست. او با فیلم «اجاره‌نشین‌ها»، یک جامعه ایرانی را طوری بازسازی کرد که در دنیای واقعی انتظارش را می‌توان کشید. 16سال بعد در دهه80 با فیلم «مهمان مامان» یک رکورد جدید در این سبک به ثبت رساند. او رکوردی را جابه‌جا کرد که پیش از آن در اختیار خودش بود. شاید هیچ روایتگر دیگری در میان همه هنرهای هفت‌گانه، نمی‌توانست به این زیبایی جریان زندگی یک خانواده را تصویر کند. داریوش مهرجویی در پنج‌دهه موفق شد همراه با جامعه پیش برود و تصویری برجای بگذارد که جلوتر از زمانه خویش باشد. او توانست بزرگی هنر را به رخ بکشد و نقش آن را برای جامعه زیباتر سازد. بدون او سینما و جامعه ایران خیلی چیزها کم داشت. مهرجویی در طول 50سال موجی نبود که بیاید و ناپدید شود. او همیشه در اوج باقی ماند و جامعه پیرامونش را توأمان، همراهی و پیشرانی کرد.
در همینه زمینه :
