دو کلمه حرف حساب

 جمال رهنمایی  

ستون معروف «دوکلمه حرف حساب» در صفحه سوم روزنامه اطلاعات بین سال‎‌‎های1364 تا 1376 ابداع کیومرث صابری‌فومنی نویسنده سابق مجله توفیق بود. گل‌آقا مورد وثوق و اعتماد رهبران سیاسی بود و در روزهای سخت و پراضطراب جنگ خنداندن مردم را با ظرافت و وسعت‌نظر کم‌نظیری پیشه خود ساخت. او با استفاده از سابقه دوستی با رهبران کشور و آزادی عملی که داشت وارد حریم خصوصی سیاست شده و با طنازی، صدای مردم می‌شد. ردای وزارت آموزش‌وپرورش را نپذیرفت و به یک ستون 200کلمه‎‌‎ای روزانه در روزنامه اطلاعات از سفره انقلاب بسنده کرد. او همچنین هفته‌نامه طنز گل‌آقا را منتشر می‎‌‎کرد و چون از کشیدن کاریکاتور روحانیون پرهیز می‌کرد، معمولا عکس صفحه اول مجله گل‌آقا دکترحبیبی، معاون اول وقت رئیس‎‌‎جمهور، بود و البته خبر مربوط به‎‌‎ خود رئیس‎‌‎جمهور. خودش به صراحت می‎‌‎گفت که «سوفاف» تخلیه خشم جامعه است و از به گردن گرفتن نقشی که مردم و حکومت به نامش زده بودند، ابایی نداشت. او محبوب مردم هم بود و هفته‌نامه گل‌آقا یکی دو روز بعد از انتشار در دوشنبه‎‌‎ها نایاب می‎‌‎شد. ستون دوکلمه حرف حساب در خرداد سال1376 به میل خودش برای همیشه تعطیل شد. خشم، کارکردی دوگانه دارد؛ هم ویرانگر و کشنده است و هم نگهبان زندگی و بقا. برای تبیین ریشه‎‌‎های خشونت از نظریات تکامل، ناکامی و یاد‎‌‎گیری اجتماعی استفاده می‎‌‎شود. نظریه تکامل، خشم را بخش غریزی و ابتدایی انسان می‎‌‎داند که برای تداوم بقا از ابتدای تولد همراه اوست، درحالی‎‌‎که نظریه ناکامی، بروز خشم را ناشی از برانگیخته‌شدن فرد علیه علت ناکامی می‎‌‎داند. نظریه یاد‎‌‎گیری اجتماعی خشم را احساسی مرکب و ناشی از دامنه وسیعی از متغیر‎‌‎های اجتماعی، فرهنگی، موقعیتی و شخصی می‎‌‎داند. نظریه یادگیری اجتماعی برای تبیین ریشه‎‌‎های خشم در جامعه کاربردی‎‌‎تر است، زیرا علاوه بر توجه به بنیاد‎‌‎های غریزی خشم و نقش ناکامی‎‌‎های فردی در بروز آن، به دلایل اجتماعی و فرهنگی خشم و پرخاشگری نیز پرداخته است. طنز گل‌آقایی کیومرث صابری‌فومنی با استفاده از ادبیات، کاریکاتور و شوخی نقش مهمی در تخلیه خشم‎‌‎های انباشته‌شده و ناکامی‎‌‎های آن روزگاران جامعه ایرانی داشت.