روانکاوی معاصر
دو کلمه حرف حساب
فرونشاندن خشم در آبدارخانه شاغلام
جمال رهنمایی
ستون معروف «دوکلمه حرف حساب» در صفحه سوم روزنامه اطلاعات بین سالهای1364 تا 1376 ابداع کیومرث صابری‌فومنی نویسنده سابق مجله توفیق بود. گل‌آقا مورد وثوق و اعتماد رهبران سیاسی بود و در روزهای سخت و پراضطراب جنگ خنداندن مردم را با ظرافت و وسعت‌نظر کم‌نظیری پیشه خود ساخت. او با استفاده از سابقه دوستی با رهبران کشور و آزادی عملی که داشت وارد حریم خصوصی سیاست شده و با طنازی، صدای مردم می‌شد. ردای وزارت آموزش‌وپرورش را نپذیرفت و به یک ستون 200کلمهای روزانه در روزنامه اطلاعات از سفره انقلاب بسنده کرد. او همچنین هفته‌نامه طنز گل‌آقا را منتشر می‌کرد و چون از کشیدن کاریکاتور روحانیون پرهیز می‌کرد، معمولا عکس صفحه اول مجله گل‌آقا دکترحبیبی، معاون اول وقت رئیسجمهور، بود و البته خبر مربوط به خود رئیسجمهور. خودش به صراحت میگفت که «سوفاف» تخلیه خشم جامعه است و از به گردن گرفتن نقشی که مردم و حکومت به نامش زده بودند، ابایی نداشت. او محبوب مردم هم بود و هفته‌نامه گل‌آقا یکی دو روز بعد از انتشار در دوشنبهها نایاب می‌شد. ستون دوکلمه حرف حساب در خرداد سال1376 به میل خودش برای همیشه تعطیل شد. خشم، کارکردی دوگانه دارد؛ هم ویرانگر و کشنده است و هم نگهبان زندگی و بقا. برای تبیین ریشههای خشونت از نظریات تکامل، ناکامی و یادگیری اجتماعی استفاده میشود. نظریه تکامل، خشم را بخش غریزی و ابتدایی انسان میداند که برای تداوم بقا از ابتدای تولد همراه اوست، درحالیکه نظریه ناکامی، بروز خشم را ناشی از برانگیخته‌شدن فرد علیه علت ناکامی میداند. نظریه یادگیری اجتماعی خشم را احساسی مرکب و ناشی از دامنه وسیعی از متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، موقعیتی و شخصی میداند. نظریه یادگیری اجتماعی برای تبیین ریشههای خشم در جامعه کاربردیتر است، زیرا علاوه بر توجه به بنیادهای غریزی خشم و نقش ناکامیهای فردی در بروز آن، به دلایل اجتماعی و فرهنگی خشم و پرخاشگری نیز پرداخته است. طنز گل‌آقایی کیومرث صابری‌فومنی با استفاده از ادبیات، کاریکاتور و شوخی نقش مهمی در تخلیه خشمهای انباشته‌شده و ناکامیهای آن روزگاران جامعه ایرانی داشت.
