گزارش
مسلمانان روهینگیا؛ از اردوگاه تا تبعیدگاه
دولت بنگلادش با وجود اعتراض نهادهای بین‌المللی، هزاران مسلمان روهینگیایی را به یک جزیره دورافتاده منتقل می‌کند
سمانه معظمی_روزنامه‌نگار
موج بیم و نگرانی از آوارگی، دوباره در جان مسلمانان روهینگیا افتاده است؛ تنها آغوشی که این روزها به‌روی هزاران روهینگیایی که سال2017 بعد از سرکوب نظامی در میانمار به بنگلادش پناه آورده بودند باز است، یک جزیره دورافتاده و سیلخیز در خلیج بنگال است. مقامات بنگلادش با وجود اعتراض نهادهای بین‌المللی و بشردوستانه، قصد دارند پناهجویان روهینگیایی را به این جزیره خالی از سکنه که 20سال پیش سر از آب بیرون آورده، منتقل کنند.
براساس اعلام وزارت خارجه بنگلادش، پلیس در روزهای گذشته 1642نفر از پناهجویان را در 11اتوبوس از کمپ‌های فعلی‌شان در منطقه «کوکس بازار» در «اوخیا» که در نزدیکی مرز میانمار قرار دارد، به‌سمت بندر «چیتاگونگ» در شهری به همین نام اسکورت کرد تا از آنجا با کشتی به‌مقصد نهایی یعنی جزیره «باسان چار» در 40کیلومتری ساحل چیتاگونگ منتقل شوند.
اعتراض نهادهای مدنی
جزیره باسان چار، سیلخیز و در معرض توفان‌های موسمی است و حتی هنگام این توفان‌ها، برخی از قسمت‌های آن زیر آب می‌رود. از سوی دیگر، دولت بنگلادش اجازه بازدید میدانی این جزیره را به سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بین‌المللی نداده است؛ همه اینها، اعتراض سازمان‌ها و گروه‌های مدافع حقوق بشر را به‌دنبال داشته است.
به‌گزارش سی‌ان‌ان، برد آدامز، مسئول دیده‌بان حقوق بشر در آسیا گفت: «کار دولت بنگلادش برخلاف وعده‌ای است که به سازمان ملل متحد داده بود. قرار بود تا قبل از تأیید امنیت جزیره از سوی کارشناسان این سازمان، انتقال پناهجویان انجام نشود. اگر مسئولان واقعا از امنیت جزیره مطمئن هستند، باید شفاف عمل می‌کردند نه عجولانه.»
دیده‌بان حقوق بشر، وضعیت جزیره را «نامناسب» توصیف و پیش‌بینی کرده که روهینگیایی‌ها در آنجا با کمبود امکانات درمانی، تحصیلی، امرار معاش و محدودیت در تردد روبه‌رو باشند. ضمن اینکه مشخص نیست نهادهای بین‌المللی اجازه دسترسی به جزیره را دارند یا نه.
سازمان بین‌المللی پناهجویان، این کار را یک اقدام «غیرانسانی» دانسته و خواستار توقف آن شده است: «بدون ارزیابی شرایط زندگی در جزیره، این حرکت چیزی جز بازداشت جمعی خطرناک مردم روهینگیا و نقض قوانین حقوق بشر بین‌المللی نیست.»
اسماعیل ولف، مسئول گروه حقوق بشر محلی فورتیفای نیز معتقد است: «بنگلادش باید این کار عجولانه را متوقف کند. تا زمانی که نگرانی‌های انسانی و حقوق بشر برطرف نشده، حتی یک پناهجو نیز نباید منتقل شود.»
تهدید و تطمیع
الجزیره در گزارشی نوشت؛ مقامات بنگلادش معتقدند که انتقال پناهجویان به باسان چار، از ازدحام بالای جمعیت این اقلیت مسلمان در کمپ‌های کوکس بازار کم می‌کند؛ جایی که خانه یک میلیون روهینگیایی آواره از میانمار است. شهریار علم، وزیر خارجه بنگلادش گفت که علت مخالفت نهادهای بشردوستانه را با «زندگی بهتر» روهینگیایی‌ها درک نمی‌کند و نگرانی آنها را «کاملا بی‌اساس» می‌داند.
از سوی دیگر، 2نیروی امدادی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز گفته‌اند که روهینگیایی‌ها زیر بار فشار تهدید و وعده پرداخت پول از سوی مقامات بنگلادش راضی به این نقل مکان شدهاند. محمد شمس، قائم‌مقام امور پناهجویان بنگلادش گفت: محل اسکان برای 100هزار نفر ساخته شده و مسئولان می‌خواهند تا اوایل بهار که هوا مساعد و دریا آرام است، کار انتقال پایان یابد. او بدون اینکه اشاره‌ای به پرداخت پول به روهینگیایی‌ها بکند، گفت: «ما هیچ‌کس را مجبور نمی‌کنیم که به آنجا برود.» این در حالی است که 12خانواده روهینگیایی که نامشان در فهرست انتقال به جزیره بوده به دیده‌بان حقوق بشر گفته‌اند تمایلی به رفتن ندارند.
سازمان ملل متحد اعلام کرده که این سازمان «اطلاعات اندکی» درباره انتقال مسلمانان روهینگیا داشته و در جریان برنامه‌های آماده‌سازی جزیره نبوده است. اواخر بهار امسال، بیش از 300پناهجوی روهینگیایی بعد از تلاش ناموفق برای فرار با قایق از بنگلادش به سمت مالزی و پس از اینکه ماه‌ها روی آب سرگردان بودند، به جزیره باسان چار برده شدند. آنها گفته بودند که این انتقال، برخلاف خواسته‌شان و قوانین حقوق بشر بوده است.
730هزار روهینگیایی سال2017 بعد از سرکوب نظامی در میانمار، جایی که آنها را به‌عنوان مهاجر «غیرقانونی» می‌شناسند، از ترس جانشان پا به فرار گذاشتند و به بنگلادش پناه آوردند. سازمان ملل معتقد است که این کار با نیت نسل‌کشی انجام شد، هرچند مقامات میانمار زیر بار نرفتند و گفتند که به‌علت شورش و حمله این قوم به پلیس مجبور به واکنش شدند. تاکنون ده‌ها هزار مسلمان روهینگیایی به‌دست دولت میانمار کشته شدهاند.
جزیره «باسان چار» از نمایی دیگر
تصویری را که می‌بینید سی ان ان از جزیره‌ای که قرار است پناهجویان روهینگیا به آنجا منتقل شوند، منتشر کرده است. دولت بنگلادش سال‌هاست که کار ساخت 120پناهگاه برای جا دادن 100هزار نفر را در باسان چار آغاز کرده است. پناهگاه‌ها که در تصویر به رنگ قرمز هستند، به گفته مقامات بنگلادش، به‌منظور مقاومت در برابر سیل و توفان، حدود 4متر بالاتر از سطح زمین ساخته شدهاند و توانایی تحمل باد با سرعت 260کیلومتر در ساعت را دارند. 2بیمارستان 20تختخوابی، کلینیک، نیروهای درمانی مستقر و 3مدرسه از دیگر امکانات جزیره است. عبدالله المومن چادری، فرمانده نیروی دریایی بنگلادشگ گفته است: «ما از همه نظر آماده هستیم و همه نیازها را شامل غذا، دارو و درمان و امنیت، تامین می‌کنیم.» عمر فاروق، یکی از رهبران مردم روهینگیا نیز گفته که جزیره «واقعا زیبا» و امکانات آن از کمپ‌های کوکس بازار بهتر است. او گفته، با وجود اینکه خیلی از مردم، راضی به این کوچ نیستند، خودش آماده رفتن به آنجاست.