حقیقتی که مجاز است

مسعود میر ـ روزنامه نگار


روز گذشته نشست خبری دبیر چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت با اهالی رسانه به‌صورت آنلاین برگزار شد. مهم‌ترین اتفاق در آستانه جشنواره امسال شاید چونان دیگر جشنواره‌های سینمایی دنیا بحث برگزاری جشنواره در روزگار عجیب کرونایی است. آنلاین شدن جشنواره‌های سینمایی در دنیا حالا به اتفاقی معمولی بدل شده است ولی در ایران هرچند از ابتدای سال تا به حال حرف‌های بسیاری درباره برگزاری آنلاین یکی دو جشنواره سینمایی زده شد اما هیچ‌کدام تا‌کنون به‌طور واقعی نتوانستند جشنواره را آنلاین برگزار کنند. آخرین نمونه این موضوع تلاش و تبلیغات فراوان برگزارکنندگان جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان بود که هرچقدر هم درباره آنلاین برگزار شدنش حرف زده شد اما دست آخر مدیران بنیاد سینمایی فارابی ترجیح دادند که برای جمع محدودی از دبیران و علاقه‌مندان، نمایش فیزیکی فیلم‌ها در یکی دو سینما را هم تدارک ببینند و کار به جایی رسید که نشست خبری‌های فیلم‌های جشنواره به محملی برای اعتراض به مسائل پیرامونی کنترل کرونا و اجباری شدن ماسک و انتقاد به مدیران دولتی بدل شد. حالا اما محمد حمیدی‌مقدم، دبیر چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت تصریح و تأکید کرد که نخستین جشنواره سینمایی آنلاین کشور در سال99، جشنواره تحت مدیریت او خواهد بود.

کرونا آمد، فیلم هم آمد
بخش نخست صحبت‌های دبیر جشنواره سینما حقیقت به استقبال غیرمنتظره مستندسازان از فراخوان جشنواره چهاردهم در اوج روزهای کرونا اختصاص داشت. حمیدی‌مقدم گفت: 894فیلم در دبیرخانه جشنواره ثبت شد که با تصورات ما از وضعیت استقبال از جشنواره امسال با توجه به شیوع بیماری کرونا بسیار متفاوت بود و در واقع این تعداد اثر رسیده موجب شگفتی ما شد. به گفته او بعد از بررسی‌های لازم فیلم‌ها توسط هیأت‌های انتخاب، سرانجام 67فیلم در بخش مسابقه ملی، 26فیلم در بخش مستند کوتاه و 16فیلم در بخش مستند بلند برای نمایش در جشنواره انتخاب شده‌اند. همچنین در بخش ویژه شهید آوینی 31اثر و در بخش ویژه کرونا 25فیلم برای نمایش آنلاین در قالب جشنواره چهاردهم سینما حقیقت انتخاب شده است.

حقیقت دنیا
توقف سفرها و شرایط دشوار میزبانی از مهمانانی که همواره در جشنواره سینما حقیقت توسط برگزارکنندگان دعوت می‌شدند موضوع بخش دیگری از حرف‌های دبیر جشنواره با اهالی رسانه بود. دبیر جشنواره سینما حقیقت گفت: به خاطر شرایط خاص ناشی از پاندمی کرونا در دنیا به ناچار دعوت مهمانان را لغو کردیم ولی نمی‌توانستیم به بخش بین‌الملل و البته مستندهای جهانی بی‌توجه باشیم به همین دلیل تصمیم گرفتیم مستندهای این بخش را به سیاق هر سال انتخاب و برای نمایش خریداری کرده اما بخش بین‌الملل را به صورت غیررقابتی برگزار کنیم. همچنین در بخش بین‌الملل چشم‌انداز مستند شیلی را هم درنظر گرفته‌ایم.

حقیقت آنلاین
طبق اعلام دبیر جشنواره چهاردهم سینماحقیقت پلتفرم‌های نمایش آنلاین هاشور، نماوا، فیلیمو و تیوا موضع نمایش آنلاین فیلم‌ها و پوشش تصویری رویدادهای جشنواره را برعهده دارند. به گفته حمیدی‌مقدم پلتفرم هاشور قرار است در شمایل پردیس چارسو میزبان نمایش تمام آثار جشنواره برای اهالی رسانه باشد و مراسم اختتامیه و بزرگداشت‌ها در پلتفرم تیوا به نمایش درخواهد آمد. همچنین 2پلتفرم نماوا و فیلیمو هم برای عموم علاقه‌مندان در دسترس خواهد بود تا درصورت تمایل برای مستندهای مورد نظرشان در جشنواره امسال بلیت بخرند و آنها را تماشا کنند.

مرگ حقیقی، یادبود مجازی
کرونا فقط برگزاری معتبرترین جشنواره مستند کشور را دچار تغییر نکرده بلکه جامعه مستند کشور را هم با تغییر و دگرگونی فراوان روبه‌رو کرده است. امسال کرونا منوچهر طیاب، خسرو سینایی، اکبر عالمی و حمید سهیلی را از کالبد مستندسازی کشور جدا کرد و حالا قرار است در جشنواره سینما حقیقت برای این درگذشتگان مراسم یادبودی برگزار شود و در واقع یک روز از 7 روز  مدت برگزاری جشنواره به این افراد تقدیم شود. به‌جز این البته مراسم بزرگداشت چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت به‌نام 3مستندساز ثبت خواهد شد. بزرگداشت کامران شیردل، مهوش شیخ الاسلامی و فرشاد فدائیان در جشنواره امسال برگزار خواهد شد.

جایزه و بودجه
بنا بر تأکید دبیر جشنواره سینما حقیقت امسال قرار است یک جایزه ویژه برای بهترین فیلم در حوزه فرهنگ مقاومت و تبیین شخصیت سردار شهید قاسم سلیمانی اهدا شود. حمیدی‌مقدم همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش اعلام کرد باتوجه به آنلاین شدن جشنواره و تأکید رئیس سازمان سینمایی بر کاهش هزینه‌های برگزاری جشنواره، این دوره از جشنواره را با بودجه‌ای حدود 2میلیارد تومان برگزار خواهیم کرد. بودجه جشنواره سینما حقیقت در سال گذشته 3میلیارد و 700 میلیون تومان بود.

   ثبت سند مهم بود

محمد حمیدی‌مقدم در بخش پرسش و پاسخ این نشست به سؤال همشهری پاسخ داد که شرح این سؤال و جواب را می‌خوانید. همشهری: تأثیر کرونا بر فیلم‌های مستند (چه در سوژه‌یابی و چه در فرایند ساخت) به مثابه جنگ جهانی سوم چه بوده است؟ ما معتقدیم مستندسازان چشم حقیقت‌یاب و حقیقت‌بین این روزگار هستند ولی می‌خواهیم بدانیم سیاست یا ترجیح مدیران جشنواره بر این است که آثاری یکدست و احتمالا با نگاهی غیرانتقادی و صرفا حماسی در بخش ویژه کرونا به نمایش درآیند یا مستندهای انتقادی هم سهمی از این بخش خواهند داشت؟ محمد حمیدی‌مقدم: ما معتقدیم در مستندسازی پیش از هر چیز شرایط و سوژه باید تحلیل شود. در موضوع مورد بحث ما با توجه به سرعت فراگیری کرونا در دنیا، گروهی از فیلمسازان معتقد بودند باید تامل کرد اما گروهی دیدند با این رویه سندها از دست می‌رود و به سمت ثبت سند رفتند و واقعیت‌های جهان معاصر در این روزگار را ضبط کردند. طبعا رسوخ بیماری در جان و جسم کادر درمان یک وضعیت عمومی و مورد توجه در دنیا بود که مستندسازان ما هم بسیار سراغش رفتند. تأکید می‌کنم نگاه ما یک نگاه همه‌جانبه است و همه آثار که واجد شرایط فرمی و محتوایی توامان بودند بدون نگاه شخصی یا دستوری دیده شدند و از میان آثار 25فیلم مستند انتخاب شدند. البته با گذر زمان و طبعا بعد از نمایش فیلم‌ها ابعاد این تجربه بیشتر مشخص خواهد شد اما درهرحال عده‌ای جان بر کف که علقه‌ها و معیارهای ما در ذهنشان نبوده روزهای ما را ثبت کردند و به‌تصویر کشیدند.