کتاب
اهمیت هیوم بودن
گزارشی از جلسه نقد و بررسی ترجمه کتاب «جستارهای زیبایی‌شناختی»
مهرداد طبرسی ـ روزنامه نگار
دیوید هیوم، فیلسوف نامدار بریتانیایی در قرن هجدهم را بیشتر به تجربه‌گرایی و نقدهای او بر نظریه علیت می‌شناسند، اما هیوم درباره زیبایی‌شناسی نیز تأمل کرده است. 2رساله «در باب معیار ذوق» و «در باب تراژدی» در میان تأملات زیبایی‌شناسانه هیوم مشهورترند، اما او تأملات دیگری نیز درباره زیبایی‌شناسی انجام داده است. محسن کرمی به‌تازگی کتاب «جستارهای زیبایی‌شناختی» دیوید هیوم را که مجموعه 8رساله حول محور زیبایی‌شناسی است به فارسی ترجمه کرده است. نقد کتاب «جستارهای زیبایی‌شناختی» عصر دوشنبه به‌صورت مجازی با حضور امیر مازیار و محسن کرمی و میزبانی رامتین شهبازی برگزار شد.
در ابتدای نشست، محسن کرمی به توضیح درباره «جستارهای زیبایی‌شناسی» هیوم پرداخت: «کتاب جستارهای زیبایی‌شناختی 8جستار را شامل می‌شود که اساس زیبایی‌شناسی را در برمی‌گیرد. شهرت هیوم روی هیچ‌یک از آثارش به اندازه کتاب جستارهای اخلاقی و جستارهای زیبایی‌شناختی کار نکرده است. او جستارنویسی را به این خاطر انتخاب کرده که می‌توانسته مطالب را در قالب ادبی و به زیبایی بیان کند. هیوم به این شیوه نگارش علاقه‌مند بود و نیمی از آثار او جستار است. گستره بحث‌های هیوم در فلسفه عام و هنر و زیبایی‌شناسی اهمیت فراوانی دارد و او تأملات عمیقی در زیبایی‌شناسی و روانشناسی هنر انجام داده است. اگر دیوید هیوم و اندیشه‌اش نبود، عقل‌گرایی و فلسفه امروزی چنین جایگاهی نداشت. درواقع فلسفه تحلیلی بیش از همه وامدار هیوم است.» او درباره ترتیب جستارها، گفت: «ابتدا قصد داشتم به لحاظ اهمیت و مضمون جستارها را ترتیب‌بندی کنم، اما باتوجه به آنکه دیوید هیوم، نویسنده اثر به لحاظ تاریخی جستارها را دسته‌بندی کرده بود، تصمیم گرفتم باتوجه به زمان آنها جستارها را مرتب کنم.»
امیر مازیار، استاد فلسفه و مترجم آثار فلسفی که در مقام منتقد در جلسه حاضر بود، سخنان خود را باارزش و اهمیت هیوم در تاریخ فلسفه آغاز کرد: «هیوم از مهم‌ترین فیلسوفان قرن هجدهم است که به‌دلیل باریک‌اندیشی‌ها و ذهن نقاد و ایده‌پرداز خود، در حوزه‌های گوناگونی ازجمله فلسفه اخلاق و زیبایی‌شناسی و... تأثیرگذار بوده است. مجموعه بحث‌های زیبایی‌شناسی که در کتاب «جستارهای زیبایی‌شناختی» گرد آمده، تأثیر بسزایی در جهت‌دهی بحث زیبایی‌شناسی داشته است. تذکر این نکته ضروری است که در جستارها به‌وفور با واژه هنر برخورد می‌کنیم، اما مراد هیوم از هنر همیشه هنرهای زیبا نیست، بلکه خیلی‌وقت‌ها فنون را مدنظر داشته است.»
مازیار سپس به نقد ترجمه کتاب پرداخت و گفت: «ترجمه کتاب «جستارهای زیبایی‌شناختی» ویژگی‌هایی دارد که سبب ممتازی آن شده است. حوزه مطالعاتی مترجم، فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی است و معادل‌ها را با آگاهی و اشراف و دقت انتخاب کرده است. این دقت‌ها سبب ارزشمندی اثر شده است. علاقه‌مندی مترجم به زبان و ادبیات فارسی نیز در این امر بی‌تأثیر نبوده است.» در ادامه جلسه، محسن کرمی نیز به صحبت درباره دشواری‌های ترجمه اثر پرداخت: «یکی از دشواری‌های ترجمه این اثر فاصله زمانی نثر کتاب است. برخی از واژگان متن ۳۰۰سال با واژگان امروز فاصله دارد. همچنین کتاب شامل متن فلسفی جدی و ادبی است و برای اینکه در ترجمه دچار ابهام و کژتابی نشوم، بسیار در این زمینه جست‌و‌جو کردم؛ ترجمه این اثر در عین دشواری بسیار لذتبخش بود؛ چراکه چیزهای زیادی حین ترجمه آموختم و درنهایت سعی کردم زبانی را انتخاب کنم که به زبان هیوم نزدیک باشد تا فهم مطالب آسان شود.»
نشست نقد و بررسی ترجمه «جستارهای زیبایی‌شناسی» به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و همکاری دانشگاه هنر برگزار شد. «جستارهای زیبایی‌شناسی» دیوید هیوم را نشر کرگدن با ترجمه محسن کرمی در ۱۶۰صفحه به قیمت ۳۵هزار تومان منتشر کرده است. «در باب لطفات ذوق و انفعال»، «در باب سخن‌وری»، «در باب پیدایی و پیشرفت هنرها و علوم»، «در باب سادگی و آراستگی در نگارش»، «در باب تراژدی»، «در باب معیار ذوق»، «در باب آراستگی در هنرها» و «در باب جستارنگاری» فصل‌های 8گانه کتاب هستند. استاد مصطفی ملکیان، ویراستاری علمی ترجمه فارسی این کتاب را عهده‌دار بوده است.
