تأثیر جلسه اوپک بر وضعیت ارزی ایران

رضا زندی‌-روزنامه‌نگار و تحلیلگر حوزه انرژی

کسانی که می خواهند خاورمیانه را به آشوب بکشند، می‌کوشند تا تحریم های نفتی و بانکی ایران ادامه یابد. این دام، دیده شده است. حالا اگر رفع تحریم های نفتی ایران قوت بگیرد، در اوپک مانع تراشی خواهند کرد. پس افکار عمومی ایرانیان، باید نسبت به تحولات این روزهای اوپک حساس باشند چرا که «نبرد بزرگ» و «زورآزمایی مهمی» در جلسات آینده اوپک پیش رو داریم. بازگشت نفت خام ایران به بازارها، حداقل به اندازه پیش از تحریم ها، مطالبه حداقلی است. نفت، ارز می آورد و ارز می تواند به اقتصاد کشور کمک کند. ولو به طور موقت!
1-صد و هشتادمین جلسه وزرای اوپک و دوازدهمین نشست وزرای اوپک و غیراوپک، دوشنبه و سه‌شنبه این هفته برگزار می‌شود. درحالی‌که موج دوم شیوع بیماری کرونا، جهان را متلاطم کرده و تقاضای نفت را پایین آورده است. اوپک در آخرین گزارش ماهانه‌اش، تقاضای جهانی نفت برای سه ماهه اول 2021را روزانه 95میلیون و 430هزار بشکه برآورد کرده که 470هزار بشکه کمتر از پیش‌بینی قبلی‌اش است. این بازار خراب و اقتصاد افول کرده کشورهای نفتی، دعوای‌های درونی اوپک را زیاد کرده است و این، برخلاف ویترین چراغانی شده اوپک است.
2-نحوه مدیریت شاهزاده عبدالعزیر بن سلمان، وزیر انرژی عربستان در اوپک، صدای خیلی‌ها را در آورده است. او فرزند پادشاه است و برخلاف خالد الفالح، در جلسات، تند و صریح صحبت می‌کند. شاهزاده عبدالعزیز، در یکی از جلسات، چنان به وزیر نفت نیجریه تاخته که شاید اگر دبیرکل اوپک، نیجریه‌ای نبود، این کشور در اوپک باقی نمی‌ماند. وزرای نفت و انرژی دیگر کشورهای آفریقایی نظیر گابن، آنگولا هم از گزند تندی‌های بن سلمان، بی‌نصیب نمانده‌اند. حتی وزیر نفت عراق در یک جلسه، جدال لفظی صریحی با شاهزاده کرده است. فارغ از اینکه حق با کدام‌یک از طرفین است، وزیر نفت با سابقه ایران باید وارد میدان شود و نقش آفرینی کند. چه نقشی؟ نقش یک لیدر. در شرایطی که ایران تحریم است؟! بله در همین شرایط. چگونه؟ زنگنه باید با تک تک وزرای ناراضی از شرایط فعلی اوپک در تماس باشد و برای یک همگرایی در اوپک تلاش کند. واضح است که فرمان اوپک در دست وزیر انرژی عربستان است. اما فراموش نکنید که در اوپک، هر کشور یک رأی دارد. رئیس‌جمهور روحانی و محمد جواد ظریف هم می‌توانند به شکل‌گیری این دیپلماسی نفتی کمک کنند. کجا ثمره‌اش را می‌چینیم؟ زمانی که تحریم نفتی ایران رفع شود و بحث سهمیه ایران در اوپک روی میز بیاید.
3-به‌احتمال فراوان اوپک پلاس، در جلسات این هفته خود با تمدید 3ماهه کاهش روزانه 7میلیون‌و700هزار بشکه‌ای تولیدش، از ‌ماه ژانویه موافقت می‌کند. ایران موضوع این جلسه نیست، اما احتمالا در 6‌ماه آینده، موضوع اصلی است. فعلا عراق با سهمیه بندی‌ها، به شکل فعلی مخالف است و خواهان درنظر گرفتن وضعیت اقتصادی متفاوت کشورهاست. نیجریه می‌خواهد تولیدش را افزایش دهد و خواهان آن است که تولید یکی از میادینش به‌عنوان میعانات گازی محاسبه شود. امارات هم از سهمیه‌های فعلی‌اش ناراضی است و معتقد است قبل از تمدید کاهش فعلی، ابتدا متخلفان باید به تعهدشان عمل کنند. مطالب مرتبط با خروج این کشور از اوپک هم بی‌دلیل سر زبان‌ها نیفتاده بود. در این میان روسیه برنده بزرگ این مناقشات است. این کشور در 6‌ماه گذشته حدود 16میلیون بشکه، از سهمیه‌اش تخلف کرده است، همچنان بر جایگاه ریاست کمیته نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک نشسته و به کسی هم پاسخگو نیست! تازه تولید نفت لیبی با افزایش یک‌میلیون بشکه‌ای به روزانه یک‌میلیون‌و250هزار بشکه رسیده است. وضع اوپک، در شرایط بازار بد، هیچ خوب نیست. بنابراین جلسه سختی پیش روست.
4-موضوع ایران از این جلسه به بعد، روی میز خواهد آمد. شک نکنید که حتی پس از رفع تحریم‌ها، نفت ایران مانع جدی‌ای مانند اوپک پلاس پیش رو خواهد داشت. تجربه‌اش را در ماجرا‌های «طرح فریز نفتی» در سال2016 داشته‌ایم. طرحی که اگر ایران محکم جلویش نمی‌ایستاد، شکست می‌خورد و جلوی تولید نفت ایران گرفته می‌شد. پس، افکار عمومی این روزها باید تحولات اوپک را با حساسیت دنبال کند.