تق‌تق چکش‌ها
اسم قلم‌زنی که می‌آید آهنگ تق‌تق چکش‌های ریز و ظریف قلم‌زن‌ها توی گوش می‌پیچد؛ صدایی که آدم را می‌برد به بازار قلم‌زنی اصفهان و حجره‌های نه‌چندان بزرگی که توی همان‌ها هنری به بزرگی تاریخ ایران نفس می‌کشد. قلم‌زنی از آن هنرهایی است که می‌تواند ادعا کند قبل از تولد هنر به دنیا آمده؛ هنری دربست ایرانی که قدمتش به هزاره اول برمی‌گردد؛ یعنی همان وقت‌هایی که آدم‌ها تصمیم گرفتند از فکر و توانایی‌شان برای زیبا‌تر‌کردن اطرافشان استفاده کنند و بعد اسم این مهارت را گذاشتند هنر؛ قلم‌زنی چنین هنری است. این هنر هزار‌ها سال قدمت دارد و هنوز چرخ رونق آن به همت قلم‌زن‌هایی در اصفهان، یزد، کرمان و تهران می‌چرخد و امید آینده‌اش هم به دست‌های جوان و مشتاقی است که صاحبشان می‌خواهد بشود استاد قلم‌زن.
چطور قلم‌زنی می‌کنند؟
یک ظرف خوش رنگ و لعاب قلم‌زنی با ریزه‌کاری‌های بی‌مثالش تا قبل از اینکه زیر دست استاد قلم‌زن بیاید یک ظرف برنجی یا مسی یا نقره‌ای معمولی بوده؛ ظرفی که تنها ویژگی آن جنسش بوده است؛ اما بعد از اینکه می‌آید زیر دست قلم‌زن، می‌شود یک ظرف که اگر گلدان یا کوزه باشد، تویش را پر از قیر می‌کنند و اگر سینی باشد زیرش را با قیر می‌پوشانند و کار قلم‌زنی را روی آن شروع می‌کنند. کاری که از اول تا آخرش طرح انداختن روی سطح فلز به وسیله قلم‌های مختلف و چکش است. اولین گام در کار قلم‌زنی این است که چطور قلم و چکش را توی دستمان بگیریم. اتفاقا آماتور یا حرفه‌ای بودن قلم‌زنی را هم می‌شود از همین دست گرفتن ابزار فهمید. بعد از آن هم نوبت ضرباهنگ چکش و قلم است؛ ضرباهنگی که باید آنقدر دقیق و ظریف و بجا باشد که هم نقش را از کار در بیاورد و هم ظرف را سوراخ نکند. بعد از درآوردن طرح هم نوبت پاک کردن ظرف از قیر است که اصطلاحا به آن شکستن قیر می‌گویند. روش کار هم این است که ظرف کامل شده حاوی قیر را داخل آب سرد قرار می‌دهند و با چکش، قیر داخل آن را می‌شکنند. بعد آن، را حرارت می‌دهند تا قیر باقیمانده بسوزد. بعد از آن مرحله پایانی یا پرداخت کار است. از اینجا به بعد دیگر کار قلم‌زنی تمام‌شده و استاد مانده و یک اثر هنری جدید.
قلم‌زنی چه ابزاری می‌خواهد؟
قلم‌زنی از هنرهای ارزان به‌حساب می‌آید. لازم نیست برای یاد گرفتن قلم‌زنی کار را روی ظرف طلا و نقره شروع کرد. یک ظرف مسی یا ورشو می‌تواند دفتر مشق خوبی برای یاد گرفتن این هنر باشد؛ به اضافه یک چکش مخصوص و تقریبا ۱۶ مدل قلم در سایز‌ها و مدل‌های مختلف که هر کدام به درد درآوردن یک طرح روی فلز می‌خورند. قلم‌زنی با همین ابرازها شروع می‌شود.
چقدر طول می‌کشد یاد بگیریم؟
یاد گرفتن این هنر را باید وقتی شروع کرد که پنجه‌ها قدرت لازم را برای وارد کردن بجای ضربه‌های چکش و کنترل قلم‌ها داشته باشند. از آن به بعد است که بسته به استعداد، حوصله و پشتکار می‌شود بین ۶ماه تا یک سال همه تکنیک‌های قلم‌زنی را یاد گرفت؛ تکنیکهایی مثل ریزه‌کاری، برجسته‌کاری، تکنیک عکسی، تکنیک منبت و تکنیک مشبک؛ تکنیکهایی که به کمک آنها می‌شود طرح‌های متفاوتی را روی یک ظرف پیاده کرد.
کجا قلم‌زن شویم؟
اگر اهل اصفهان باشید، یاد گرفتن هنر قلم‌زنی برایتان خیلی ساده است. کافی است بروید توی بازار قلم‌زن‌ها و کنار دست یک استاد مشق نظری کنید. اما اگر در شهری زندگی می‌کنید که بازار قلم‌زنی ندارد باید به فکر پیدا‌کردن کلاس‌های خصوصی و عمومی باشید. نشانی دقیقش هم می‌شود نزدیک‌ترین آموزشگاه هنری یا فرهنگسرا به خانه‌تان؛ جاهایی که خصوصا در ابتدای فصل تابستان بازار کلاس‌های هنری‌شان داغ است.
چطور درآمد کسب کنیم؟
برگزاری نمایشگاه، فروش کار به‌صورت تکی و گرفتن سفارش از هر طریقی که امکانش برای هنرمند فراهم است، روش‌های کسب درآمد از هنر قلم‌زنی است. بازار کار اگرچه چندان پر رونق نیست اما اگر راهش را پیدا کنید، هنر‌شناس‌ها برایش سر و دست می‌شکنند.
در همینه زمینه :
