در جست‌وجوی ۲ کیلوگرم خاک ماه

ساسان شادمان منفرد- خبر‌نگار

 برنامه‌های آژانس‌های فضایی دنیا درخصوص ماه، اگرچه چندان آشکار نیست، اما به‌نظر می‌رسد کم‌کم وارد مراحل عملی خود شده است. اکنون انسان تنها به‌دنبال گام گذاشتن روی‌ماه نیست، بلکه برنامه این است که حضورش را روی قمر، کره‌زمین دائمی کند. حالا مشخص شده است که دانشمندان در پی ساختن پایگاه‌های مختلفی روی کره‌ماه هستند تا از آنجا برای دستیابی به فضا و حتی اعزام فضانورد به مریخ استفاده کنند؛ درست مانند فیلم‌های تخیلی فضایی. برای انجام چنین کاری، نیاز به انجام آزمایش‌های بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن، کار و تحقیق روی نمونه خاک‌ماه است. آخرین بار فضاپیمای لونار24اتحاد جماهیر شوروی در سال1976، یعنی حدود 44سال پیش، چنین کاری را انجام داده بود. چینی‌ها با فناوری به‌روز و مدرن قصد تکرار چنین کاری را دارند و می‌خواهند نمونه‌های جدیدتری را به‌دست آورند. به‌همین منظور، دوشنبه‌شب، فضاپیمای Chang'e 5 را به‌وسیله یک فروند موشک لانگ‌مارچ5 از پایگاه فضایی «ونچانگ» به فضا فرستادند تا حدود 3روز دیگر به مدار‌ماه برسد. این فضاپیمای ۸تنی یک ماه‌نشین روباتیک و یک ماژول پرواز را برای نمونه‌برداری به سطح کره‌ماه خواهد فرستاد تا این ماموریت بزرگ را به سرانجام برساند. قرار است طبق برنامه، ماه‌نشین در منطقه‌ای آتشفشانی به نام Mons Rümker در «اقیانوس توفان‌ها» فرود بیاید؛ منطقه‌ای که در سال1969به‌وسیله فضاپیمای آپولو12مورد بررسی قرار گرفته بود. برنامه اصلی این است که Chang'e 5، 2کیلوگرم سنگ و خاک را از‌ماه جمع‌آوری کند. ماه‌نشینی که قرارست این کار را انجام دهد، بخشی از این مواد را از عمق 2متری‌ماه برداشت خواهد کرد. نمونه‌های برداشته شده، به ماژول پرواز منتقل خواهد شد و 26یا 27آذر‌ماه به زمین خواهد رسید تا کار تحقیق روی آن انجام پذیرد. به‌نظر می‌رسد، منطقه Mons Rümker در ‌ماه دارای سنگ‌هایی متعلق به یک میلیارد و 200 میلیون سال قبل باشد که مطالعه روی آنها به دانشمندان و اخترشناسان کمک می کند تا از تاریخچه‌ ماه  اطلاعات بیشتری کسب کنند. نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط آپولو12، بین 3/1 تا 4/4 میلیارد سال سن دارند و مأموریت فضاپیمای چینی، جمع‌آوری نمونه‌های جوان‌تر خواهد بود. مقایسه نمونه‌های جدید و قدیم به محققان کمک می‌کند تا تغییرات در سطح‌ماه را بهتر رصد کنند و نتایج قابل‌قبولی را درخصوص وضعیت این قمر به‌دست آورند. چنین نمونه‌های جوانی از نظر زمین‌شناسی ارزشمند است و قدمت رادیومتریک نمونه‌ها را برای تأیید سن منطقه فراهم می‌کند. همچنین می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد ظاهر حالت آتشفشانی، در اواخر مرحله لازم برای ایجاد سنگ‌های جدید فراهم کند. ترکیبی از مشاهدات مداری از ایجاد دهانه و تاریخ دقیق نمونه‌ها به تقویم زمانی در‌ماه کمک می‌کند و به‌عنوان مرجع برای اجسام زمینی در سراسر منظومه شمسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.