آخرین پرواز

 «عقاب‌ها» در شرایطی رکورد فروش را شکست که از آخرین فیلم پرفروش سازنده‌اش بیش از دودهه می‌گذشت. ساموئل خاچیکیان بعد از دوران طلایی ضربت و دلهره، فیلم‌هایی ساخت که یا تابع جریان‌های روز بودند یا کوشش‌هایی بی‌حاصل برای بازگشت به روزهای اوج جنایی‌سازی‌؛ روندی که بعد از انقلاب نیز تکرار شد تا فیلم عقاب‌ها. فیلم در روزهای اوج جنگ تحمیلی ساخته شد، آن‌هم در شرایطی که تا آن موقع و با وجود گذشت 5سال از جنگ، هنوز فیلم مهم و تأثیر‌گذاری در این حوزه ساخته نشده بود. اغلب تولیدات جنگی سینمای ایران در آن سال‌ها، آثاری ناشیانه بودند که توجهی را از سوی مخاطب برنمی‌انگیختند. هنوز هم خبری از نسل خوش‌قریحه فیلمسازان دفاع‌مقدس نبود. در چنین شرایطی خاچیکیان به‌عنوان تکنیسینی کهنه‌کار پشت دوربین عقاب‌ها ایستاد و مقابل دوربین هم یکی از معدود ستاره‌های بازمانده از سینمای قبل از انقلاب قرار گرفت. در دل سینمایی ستاره‌گریز که سیاستگذارانش به ارائه پیام بیش از سرگرمی اهمیت می‌دادند، فیلمی ساخته شد که هیجان را از تماشاگرش دریغ نمی‌کرد. عقاب‌ها به لحاظ زمانی در بهترین شرایط ممکن ساخته شد. در شرایطی که رسانه‌ها مرتب و مکرر خبر رشادت‌های خلبانان ایرانی را پوشش می‌دادند، خاچیکیان کهنه‌کار همان هنرهای قدیمی‌اش در تقطیع سریع نماها و ریتم پرکشش و تند و حادثه‌پردازی را به شکلی به‌کار گرفت که کاملا به مذاق تماشاگر خوش می‌آمد. سعید راد هم که در آخرین لحظه‌ها برای بازی در نقش اول انتخاب شد، سهم به‌سزایی در فروش بالای فیلم داشت.
عقاب‌ها تمام آن چیزهایی را که از تماشاگر آن سال‌ها دریغ می‌شد به سخاوت عرضه می‌کرد. فیلم در سکانس‌های بسیاری سوت و کف از تماشاگرش گرفت. البته فقر از سر و روی فیلم می‌بارید و تمام صحنه‌های پرواز هواپیماها و جنگ هوایی با استفاده از تصاویر آرشیوی روی میز مونتاژ ساخته شده بود، اما این اهمیتی نداشت. مهم همان حادثه و هیجان بود که تماشاگر را بارها به تماشای فیلم نشاند. بعدها روایت شد که برحسب فروش فیلم در اکران اول تهران که رقمی نزدیک به ۱۶میلیون تومان بود و مقایسه‌اش با جمعیت تهران در سال ۶۴، حدود ۳۰درصد پایتخت‌نشینان در همان سال اول اکران، عقاب‌ها را دیده‌اند. فیلم تا اوایل دهه70 همچنان اکران می‌شد و می‌فروخت و به‌عنوان پرتماشاگرترین فیلم پس از انقلاب به رکوردی دست یافته که بعید است شکسته شود. پیرمرد جنایی‌ساز در آخرین پرواز موفقش قاعده بازی را به‌خوبی رعایت کرده بود.