سراسر حادثه

  کارگردان خوش‌فکر «نقطه‌ضعف» (از بهترین فیلم‌های سینمای ایران در ابتدای دهه۶۰) در ادامه هر چه زد به دربسته خورد. فیلم‌هایش یکی پس از دیگری شکست خوردند و فروش ضعیف «شناسایی» اعلامی را گرفتار بدهکاری مالی سنگینی کرد. ملودرام «عشق و مرگ» در انتهای دهه60، بخشی از ناکامی‌های اعلامی را جبران کرد تا در ابتدای دهه70، نوبت به «افعی» رسید. فیلمی که قطعا نمی‌شد در دهه 60  آن را ساخت محصول تغییر شرایط اجتماعی و تغییر رویکرد سیاستگذاران فرهنگی بود. با کاسته‌ شدن حمایت مالی دولت از سینمای ایران، گارد مدیران ارشاد نسبت به آنچه حادثه‌پردازی و قهرمان‌پردازی کاذب نامیده می‌شد، کمی باز شد. در نتیجه در زمانی مناسب اعلامی به ساخت فیلمی اکشن فکر کرد و فیلمنامه را با الهام از سری فیلم‌های «رمبو» به نگارش درآورد. هدایت فیلم به‌عنوان یکی از قدرتمند‌ترین دفاتر تولید در آن سال‌ها پشت فیلم ایستاد و با جمشید هاشم‌پور برای بازی در نقش شاهین، قهرمان فیلم قرارداد بست. نقش منفی به ایلوش خوشابه، بازیگر قدیمی سینمای فارسی رسید و امیر صادقیان و بهاره رهنما هم به‌عنوان چهره‌های جوان و تازه، مقابل دوربین افعی رفتند. جمشید الوندی، بهترین فیلمبردار آثار اکشن (با تجربه همکاری با هدایت فیلم در «کانی‌مانگا» سیف‌الله داد) پشت دوربین قرار گرفت و فیلم در بهار ۷۱ ساخته شد. نخستین نمایش فیلم در یازدهمین جشنواره فیلم فجر، با واکنش‌های منفی آمیخته به حیرت منتقدان و روزنامه‌نگاران مواجه شد، ولی سینمایی‌ها همه اذعان داشتند که افعی پرفروش می‌شود. فیلم در نوروز ۷۲ اکران و با استقبال خیره‌کننده تماشاگران مواجه شد. افعی با درجه کیفی ب و با بهای بلیت ارزان‌تر، پس از «هنرپیشه» مخملباف، دومین فیلم پرفروش اکران تهران شد. اما در شهرستان افعی دست‌نیافتنی بود. تمام صحنه‌هایی که منتقدان آنها را اغراق‌آمیز و تصنعی می‌خواندند از دید تماشاگر جذاب و تماشایی بود. اعلامی چه در داستان و چه در دکوپاژ از رمبو و «نابودگر» تقلید کرده بود. شاهین، قهرمان افعی هم ترکیبی از استالونه در رمبو و آرنولد در نابودگر بود. هیچ‌کدام اینها برای تماشاگری که روی سکانس‌های اکشن فیلم ابراز احساسات می‌کرد مهم نبود. افعی به نیازی پاسخ می‌داد که سال‌ها سرکوب شده بود، همچنان که جمشید هاشم‌پور سال‌ها پس از «تاراج» امکان بازی در فیلمی اکشن را یافته بود؛ هاشم پوری که یک دهه ستاره بلامنازع سینمای ایران بود و با افعی در طول
 ۸ سال، بیش از ۶ میلیون تماشاگر به سالن‌های سینما آورد. بعد از موفقیت خیره‌کننده فیلم، صحبت از تولید افعی۲ به میان آمد که گویا با مخالفت ارشاد تولیدش منتفی شد. افعی اما جریان‌سازی‌ کرد و هاشم‌پور در قامت قهرمان در اکشن‌های مشابه زیادی بازی کرد که همه خوب فروختند، ولی در جذب تماشاگر هیچ‌کدام به گرد افعی نرسیدند.