پایان فصل شکوه

جواد نصرتی   

در خرداد55، برای هواداران تیم ملی فوتبال قهرمانی در آسیا چنان عادی بود که پیروزی کم گل ایران در فینال بازی‌های سال‌1976، صدای غرغر و حتی هو کردن آنها را در ورزشگاه آریامهر/ آزادی درآورد. آنها پیروزی یک بر صفر خانگی برابر کویت در فینال خانگی بازی‌ها را نمی‌پسندیدند و صدای اعتراضشان را بالا بردند. چه بسا اگر می‌دانستند شاهد دستاوردی هستند که دست‌کم تا نیم قرن‌ دیگر تکرار نخواهد شد با تیم ملی مهربان‌تر می‌بودند.
ایران که پیش‌تر در سال1968 در همین تهران و 4سال بعدش در تایلند تاج پادشاهی آسیا را بر سر گذاشته بود، برای دومین بار میزبان رقابت‌های جام‌ ملت‌ها شده بود و هیچ‌کس هیچ انتظاری جز قهرمانی نداشت.
بازی‌ها به‌ خاطر انصراف چند تیم در آستانه لغو بود اما در نهایت با حضور 6تیم در تهران و تبریز برگزار شد؛ ایران، عراق و یمن جنوبی در تهران و کویت و چین و مالزی در باغ شمال تبریز. ایران عراق را 2بر صفر برد و یمن را در پرگل‌ترین پیروزی‌اش در جام ملت‌ها هشت‌گله کرد تا در نیمه‌نهایی برابر چین به میدان برود. چینی‌ها که برای نخستین بار در بازی‌های شرکت می‌کردند، در مقابل 50هزار تماشاچی، ایران را کلافه کردند و بازی به وقت اضافه کشیده شد. این نخستین آزمون جدی حشمت مهاجرانی سرمربی تیم ملی بود. او درآستانه بازی‌ها جانشین فرانک اوفارل شده بود و برخی تصمیماتش مثل کنار گذاشتن علی جباری و ابراهیم آشتیانی انتقادهای زیادی به همراه داشت. شکست برابر چین در نخستین و آخرین نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا در ورزشگاه آریامهر/آزادی می‌توانست پایان کار مهاجرانی و تیم ملی باشد اما مهاجرانی ماموریت بزرگ‌تری در تیم ملی داشت. قفل بازی با چین را علیرضا خورشیدی در دقیقه  100 باز کرد و 9دقیقه بعد، حسن روشن سردرگمی چین را با یک گل دیگر عمیق‌تر کرد.

در پرتماشاگرترین فینال تاریخ بازی‌ها، ایران برابر کویت به میدان رفت؛ کویت آن زمان پیش‌قراول چرخش‌ قدرت در فوتبال آسیا به شمار می‌رفت. تا این دوره از بازی‌ها، کشورهای عربی مدعیانی در حد ایران و کره‌جنوبی نبودند اما تیم‌هایشان آرام‌آرام خودشان را بالا کشیدند و کویت به‌عنوان نخستین تیم عربی به فینال رسید و 4سال بعد قهرمان رقابت‌ها شد. آنها در سال55 ماریو زاگالو سرمربی افسانه‌ای برزیل را هم به خدمت گرفته بودند و امید زیادی به قهرمانی داشتند. 112هزار تماشاگر، از نزدیک ظهور قدرت تازه‌ای در فوتبال آسیا را به چشم دیدند؛ کویت بدتر از چین، ایران را گرفتار کرد و این بار نوبت به علی پروین رسید تا با یک ضربه ایستگاهی گره بازی را باز کند. تیم ملی بعد از‌ این گل، عملا بازی را کنترل می‌کرد تا نتیجه حفظ شود و همین هواداران را عصبانی کرده بود. با گل پروین، ایران به دستاوردی رسید که همچنان دور از دسترس است؛ 3قهرمانی متوالی در جام ملت‌های آسیا. ایران برای کسب این سه عنوان، رکورد 12پیروزی متوالی را ثبت کرده است. تیم مهاجرانی در سال55، بدون حتی یک گل خورده جام را بالای سر برد. همچون دو دوره قبل، این پرویز قلیچ خانی بود که جام قهرمانی را بالای سر برد. او تنها کاپیتان تیم‌های ملی تاریخ آسیاست که جام‌ملت‌های آسیا را سه بار بالای سر برده است. بعد از قهرمانی، رابطه تیم ملی و جام ملت‌ها، حسرت و اندوه بوده است و دست چندین نسل از فوتبالیست‌های کشورمان، با وجود شایستگی، از جام رقابت‌ها کوتاه مانده.