ولیعصر مرکز تعاملات شهری می‌شود

مجید جباری_خبر‌نگار

 خیابان‌های شانزلیزه در پاریس، آربات در مسکو و خیابان پنجم نیویورک اگرچه با کارکرد ارتباط بین محله‌های مختلف شهر ساخته شده‌اند، اما با گسترش شهرها، این 3 خیابان معروف حالا به مقصد شهروندان و حتی گردشگران سایر کشورها تبدیل شده‌اند. درست مثل «ولیعصر» تهران که روزگاری قرار بود صرفا شمال و جنوب تهران را در پناه درختان چنار سر به فلک کشیده‌اش به هم وصل کند؛ میراث تهران قدیم که خاطرات خوش چند نسل در آن شکل گرفته، قرار نیست برای همیشه، فقط مسیری برای رفت‌وآمد شهروندان از راه‌آهن تا تجریش باشد. خیابان ولیعصر هم قرار است پس از ساماندهی، علاوه بر مسیر ارتباط میان محله‌هایی که در کنار آن شکل گرفته، مقصد سرزنده شهروندان شود و باز هم خاطره‌سازی‌ کند؛ این بار برای نسل فعلی و آینده. این هدف اما نیازمند اقدامات و اجرای برنامه‌های مختلف در حوزه‌های گوناگون است. برنامه‌هایی که استارتش در قالب ساماندهی این محور زده شده و در آینده هم براساس طرح تفصیلی جدید این خیابان ادامه خواهد داشت.

حفظ ارزش‌های تاریخی ولیعصر
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران درباره کارهایی که قرار است در قالب بازنگری طرح تفصیلی خیابان ولیعصر به اجرا درآید، گفت:«بحث ساماندهی و طراحی سیما و منظر خیابان ولیعصر یکی از پروژه‌های موضعی شهرداری تهران است که مشاور آن تعیین و طرحی هم برایش تهیه شده است. راهبردهای کلی طرح این خیابان، توجه به جنبه‌های گوناگون این محور است.»
عبدالرضا گلپایگانی در گفت‌وگو با همشهری اضافه کرد: «طرحی که برای سیما و منظر خیابان ولیعصر تهیه می‌شود، قرار است همه ویژگی‌های گوناگون این محور را مطالعه و بررسی کند و برای ساماندهی و بهبود وضعیت خیابان، طرح جدیدی ارائه دهد. در واقع، این طرح، حفظ ارزش‌های تاریخی ولیعصر را پیگیری و آنها را به نسل بعد منتقل می‌کند. این طرح همچنین با نگاه محیط‌زیستی تلاش می‌کند ویژگی منحصر به فرد خیابان ولیعصر یعنی درختان چنار آن را حفظ کند. مهم‌تر اینکه در رویکرد جدیدی که در حال بررسی است، قصد داریم ولیعصر را به خیابان مقصد برای شهر و شهروندان تبدیل کنیم؛ نه مسیر و گذرگاهی برای رسیدن از یک مبدا  به یک مقصد.»
او ادامه داد: «این محور ارزشمند باید مقصدی برای گذران اوقات فراغت و یا خرید لذتبخش برای شهروندان باشد؛ محلی که مرکز تبادل اجتماعی بوده و شهروندان  در آن روحیه‌شان عوض شود. وقتی مردم در این خیابان کنار هم قرار می‌گیرند امکان جاری شدن روح مشترک شهروندان در فضای خیابان فراهم می‌شود. هدف اصلی و نهایی شهرداری برای خیابان ولیعصر، این است که این محور  تبدیل به مقصد شهری شود ؛ همانطور که در گذشته نیز همینطور بوده است.»
معاون شهردار تهران با بیان اینکه طرح تازه ما خلق جدیدی نیست، گفت: «ممکن است برای نقشی که این خیابان در شهر تهران داشته مزاحمت‌هایی ایجاد شده باشد که این طرح می‌خواهد کمک کند تا این مزاحمت‌ها برطرف شود و ضوابط و مقرراتی را برای بهبود و ساماندهی ولیعصر وضع کند. طرح تفصیلی کمک می‌کند ضوابط و مقرراتی که ناظر بر ساخت‌وساز و توده‌گذاری، وضعیت نما، تعداد طبقات و کاربری‌ها هستند، در قالب این طرح، تعریف شود. چنین ضوابطی برای رسیدن به اهداف مورد نظر، لازم است اما کافی نیست. بر همین اساس، برای اینکه بتوانیم ولیعصر را به جایگاه اصلی‌اش در شهر تهران برسانیم، علاوه بر آنچه گفتم، لازم است اتفاقات دیگری در این محور بیفتد.» 

استقرار شورای راهبری ولیعصر در خانه مینایی
گلپایگانی از تشکیل شورای راهبری برای خیابان ولیعصر در شهرداری تهران خبر داد و هدف از تشکیل آن را مدیریت برنامه‌ها و اقدامات برای ساماندهی خیابان ولیعصر دانست. او اضافه کرد: «این شورا، رئوس کلی اهداف و برنامه‌هایی که باید برای خیابان ولیعصر تدوین شود را تصویب و برای اجرا به نهادها و شهرداری مناطق واگذار می‌کند. ضمن اینکه این شورای راهبری، نظارت بر اجرای این برنامه را هم برعهده دارد. بر همین اساس، دبیرخانه‌ای را در خانه مینایی در خیابان ولیعصر مستقر کرده‌ایم که کارهای مربوط به شورای راهبری خیابان ولیعصر در آنجا پیگیری می‌شود.»
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران ادامه داد: «کارگروه‌هایی که برای تهیه برنامه‌های پیشنهادی لازم است، در این محل تشکیل می‌شود و پیشنهادات را به کمیته راهبری خیابان ولیعصر ارائه می‌دهد.» گلپایگانی با اشاره به اینکه اتفاقاتی که قرار است در خیابان ولیعصر رقم بخورد، صرفا اتفاقات کالبدی نیست، اضافه کرد: «موضوعات تاریخی، زیست‌محیطی و بحث‌های اجتماعی ولیعصر اگر پر رنگ‌تر نباشند، ‌در تراز بحث‌های کالبدی و گذربندی و تاریخی قلمداد می‌شوند. خیابان ولیعصر به واسطه اینکه محل پیوند مردم در یک فضای جمعی و محل ارتباط بین محلاتی است که در کنار این خیابان قرار گرفته‌اند، به همین‌خاطر، نقش اجتماعی آن بسیار پررنگ است. علاوه بر این، خیلی از افرادی که در این خیابان زندگی می‌کنند و دارای کسب و کار هستند، ریشه‌های قدیمی دارند و این یکی از ارزش‌های ناملموس خیابان ولیعصر به‌حساب می‌آید.»

پیوند شهروندان با خاطرات مشترک 
این مدیر ارشد شهری پایتخت‌درادامه صحبت‌هایش با همشهری‌گفت: «مکان‌رویداد»هایی که در ولیعصر وجود دارد، سابقه دیرینه‌ای در تهران دارند که شاید به 100سال هم برسد. همه اینها خاطره‌های شهروندان هستند و همین‌خاطره‌ها پیوند گاه مردم با یکدیگر به‌حساب می‌آیند. به این ترتیب، کارهایی که قرار است در این محور انجام شود، در رویکرد کلی می‌خواهد گردوغبار را از همه ویژگی‌های این خیابان بزداید و به جلا بخشیدن و شفاف شدن این ویژگی‌ها کمک کند. سعی داریم نشان خیابان ولیعصر را روزبه‌روز تقویت کنیم تا نقشی که این محور در هویت و ‌شأن تهران داشته، دارد و خواهد داشت را پررنگ‌تر کرده و آن را به نسل بعدی هم منتقل کنیم.

   نظرخواهی از سکنه و کسبه برای ساماندهی ولیعصر
«با توجه به اینکه خط بی‌آرتی تجریش -راه‌آهن از ولیعصر عبور می‌کند، خیلی‌ها ممکن است برنامه رفت و آمد‌شان را براساس این ظرفیت تنظیم کرده باشند. بنابراین برخی تغییرات درآن، ضمن اینکه مطالعات دقیقی را می‌طلبد، قطعا با نظرخواهی از مردم، سکنه و شهروندانی که از آنجا عبور می‌کنند، اتفاق خواهد افتاد.» این را معاون شهردار تهران در بخش دیگری از سخنانش گفت. گلپایگانی در این‌باره تصریح کرد: «خیابان ولیعصر پیاه‌رو‌های عریضی دارد؛ بنابراین امکان پیاده‌راه سراسری در طول این خیابان وجود دارد. اما اینکه آیا به غیراز پیاده‌راه‌ها که در پیاده‌روها اتفاق می‌افتند، لازم است که از عرض خیابان هم به نفع پیاده‌‌رو کاسته شود؟ سؤالی جدی است که نیاز به‌کار کارشناسی دقیق دارد و همانطور که پیش‌تر هم گفتم، حتما با نظرخواهی از جامعه حرفه‌ای و مردم، سکنه و کسبه خیابان ولیعصر به جواب نهایی آنها خواهیم رسید.»

برقراری ارتباط طرفین خیابان با حذف بی.آر.تی

اسکندرمختاری_پژوهشگر مطالعات شهری
رویکرد طرح تفصیلی خیابان ولیعصر در گذشته، فارغ از یکپارچگی این خیابان و براساس مناطق مختلف شهری شکل گرفته بود. در مطالعات جدیدی که طی سه ‌چهار سال اخیر انجام شده و طبق طرح‌هایی که معاونت شهرسازی و معماری و همچنین سازمان زیباسازی برای این خیابان در 2سال اخیر تهیه کرده بود، به این نتیجه رسیدند که صیانت از هویت تاریخی خیابان ولیعصر مستلزم این است که طرح تفصیلی گذشته بازبینی شود. از آنجا که خیابان ولیعصر امتدادی طولانی را در بر می‌گیرد، قرار شد ساخت‌وساز در این محور به عمق یک پلاک از طرفین براساس طرح تفصیلی جدید مدیریت شود. این مدیریت بر ساخت‌وساز شامل حفظ ساختمان‌های ارزشمند، تثبیت الگوهای معماری با ارزش، تثبیت توده و فضا، حفظ فضاهای سبز، متناسب‌سازی‌ ارتفاع ساختمان‌هایی که از این به بعد در آن محدوده درخواست پروانه ساخت دارند، تأثیر‌گذاری بر کاربری ساختمان‌های موجود و در ادامه، تأثیر‌گذاری بر نمای ساختمان‌های جدید باشد. بر این اساس، خیابان ولیعصر به 13سکانس(بخش و منطقه)مختلف که دارای ویژگی‌های بصری و کارکردهای متفاوت هستند، تقسیم و برای هر سکانس ضوابط خاصی تهیه شد که آینده جداره ولیعصر، از این طریق مدیریت شود.
 خیابان ولیعصر از قدیم علاوه بر معبر و مسیری برای ارتباط به نوعی مقصد به‌حساب می‌آمد. بنابراین در طرح جدید، معبر صرف تعریف شدن برای آن، نازل‌کردن ‌شأن این خیابان تاریخی است. اگر بخواهیم درباره خیابان ولیعصر و نظم‌بخشی به پیاده‌راه آن کارهایی صورت بگیرد، باید بر این مبنا باشد که کاربری‌های متنوع و موجود در خیابان که مسکونی، تجاری، فرهنگی و اداری هستند، یک انتظام داشته باشند و از هرگونه افراط در آن پرهیز شود. بنابراین باید جلوی کاربری‌های اداری مثل بانک‌ها را گرفت و تفرجگاه‌ها باید مورد توجه جدی قرار بگیرند. معنای خیابان ولیعصر با اتومبیل و عابر پیاده است و این محور از ابتدا با این دوشکل گرفته است، الان هم باید همین اتفاق در آن بیفتد. معتقدم که اگر بی.‌آر.تی که ارتباط طرفین خیابان را قطع و این محور را ناامن کرده، حذف شود، یک عارضه آسیب‌رسان از خیابان حذف می‌شود. همچنین اگر از این فکر دست برداریم که خیابان ولیعصر یک شریان ارتباطی برای سواره است، آن وقت می‌توان به مشکلاتش هم رسیدگی کرد. به این ترتیب برقراری ارتباط طرفین مثل گذشته باید در این خیابان برقرار باشد. جلوگیری از تخریب ساختمان‌های قدیمی و ممانعت از تخریب بیشتر باغ‌ها باعث می‌شود تا فضاهایی که از قبل تثبیت شده‌اند پایدار بمانند و در نهایت حرکتی به جلو برای این محور برداشته شود.