سیده‌زهرا عبداللهی؛ روزنامه‌نگار
در روزهای اخیر، ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی، طرحی برای برگزاری همه‌پرسی جهت حذف یارانه‌های پنهان و پرداخت یارانه نقدی مستقیم به تمامی ایرانیان ارائه داده است. این طرح به منظور تغییر رویکرد در سیاست‌های یارانه‌ای کشور به عنوان یک اقدام بزرگ اقتصادی و اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. طرح مذکور می‌تواند تأثیرات زیادی بر اقتصاد کشور، الگوی مصرف، و عدالت اجتماعی داشته باشد. در این گزارش، به بررسی جزئیات این طرح و تحلیل پیامدهای آن خواهیم پرداخت.
جزئیات طرح
ابوترابی در طرح خود به پرداخت یارانه نقدی مستقیم به تمامی افراد جامعه با مبلغ تقریبی ۱۰میلیون تومان اشاره کرده است. این طرح مشابه مدل نروژ است که در آن یارانه‌ها به صورت مستقیم و شفاف به مردم تعلق می‌گیرد تا آنها خود تصمیم بگیرند که چگونه از منابع اقتصادی استفاده کنند. به‌گفته وی، با توجه به پرداخت سالانه مبالغی هنگفت یارانه آشکار و پنهان، این مبلغ به تدریج به دست مردم خواهد رسید و انتظار می‌رود که مصرف‌کنندگان بتوانند خود مدیریت بهتری در استفاده از این یارانه‌ها داشته باشند. طرح ابوترابی از این جنبه می‌تواند یک تغییر اساسی در رویکردهای اقتصادی کشور ایجاد کند.
انتقادات پزشکیان از یارانه‌های پنهان
پیش از این، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در سی‌ویکمین همایش ملی بیمه و توسعه، با اشاره به پرداخت یارانه پنهان، تأکید کرد که این یارانه‌ها به‌صورت غیرمنصفانه توزیع می‌شوند و نمی‌توان کشور را با این وضعیت اداره کرد. وی افزود: «یک عده نان شب نداشته باشند، اما یک عده با رانت برخوردارتر شوند. این نه عدالت است، نه انصاف و نه مدیریت.» پزشکیان همچنین بر لزوم اصلاحات ساختاری در نظام یارانه‌ای کشور تأکید کرد و گفت: «مدام مسکن زدیم. هر بیماری درمان خاص خود را دارد. در اقتصاد برای حل هر مشکلی درمان وجود دارد. باید بپذیریم که درمان شروع شود.»
چرا این طرح به نفع مردم است؟
ابوالفضل ابوترابی طی مصاحبه‌ای که با همشهری داشت، گفت که پرداخت یارانه نقدی مستقیم می‌تواند به‌طور شفاف‌تری منابع مالی را به دست مردم برساند و به جای تخصیص یارانه‌ها به بخش‌های مختلف که ممکن است به ناعادلانه‌ترین شکل توزیع شوند، مردم خود به عنوان مصرف‌کننده نهایی تصمیم بگیرند که چگونه از این منابع استفاده کنند. این رویکرد، به عقیده وی، می‌تواند به کاهش فساد و بی‌عدالتی‌های موجود در نظام یارانه‌ای کشور کمک کند.
پیامدهای اقتصادی تصویب و اجرای این طرح
افزایش شفافیت و بهبود مدیریت منابع
به‌گفته مدافعان این طرح، یکی از اصلی‌ترین مزایای طرح، افزایش شفافیت در توزیع یارانه‌هاست. با پرداخت مستقیم یارانه نقدی، سیستم مدیریت منابع به‌طور کامل از حالت غیرشفاف خارج خواهد شد و افراد می‌توانند منابع خود را موثرتر مدیریت کنند.
تقویت خودکفایی مردم
یارانه نقدی به افراد این امکان را می‌دهد که طبق اولویت‌های خود از این منابع استفاده کنند. به‌ویژه در شرایط اقتصادی دشوار، این طرح می‌تواند حس خودکفایی را در جامعه تقویت می‌کند و از وابستگی به سیاست‌های نادرست یارانه‌ای بکاهد.
کاهش فساد و نابرابری
از آنجا که یارانه‌های نقدی مستقیم و شفاف پرداخت می‌شوند، امکان کاهش فساد در سیستم‌های توزیع یارانه را فراهم می‌آورد. این تغییر می‌تواند از رانت‌خواری و تخصیص ناعادلانه یارانه‌ها جلوگیری کند و عدالت بیشتری را در تقسیم منابع ایجاد کند.
نظارت آسان‌تر بر مصرف منابع
در این سیستم، نظارت بر مصرف منابع راحت‌تر خواهد بود، زیرا هر فرد به‌صورت مستقیم یارانه خود را دریافت و از آن استفاده می‌کند. این کار نه تنها نظارت را به‌طور مؤثری افزایش می‌دهد، بلکه انگیزه‌های اقتصادی برای استفاده بهینه از منابع را نیز تقویت می‌کند.
یارانه نقدی مستقیم، روزنه‌ای برای شفافیت
طرح ارائه شده از سوی نمایندگان به عنوان یک پیشنهاد برای تغییر در سیاست‌های یارانه‌ای کشور، در صورت تصویب و اجرا، می‌تواند تحولاتی گسترده در اقتصاد ایران به وجود آورد. با توجه به مزایای متعددی که در این طرح نهفته است، مانند افزایش شفافیت، تقویت خودکفایی مردم و کاهش فساد، اجرای آن می‌تواند به اصلاح ساختارهای اقتصادی کشور کمک کند.
هرچند که اجرای چنین طرحی نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و توجه به چالش‌های اقتصادی و اجتماعی مختلف است، اما در صورت رعایت اصول صحیح در پیاده‌سازی، می‌تواند گامی مؤثر در راستای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور باشد.
همه‌پرسی برای خاموشی یارانه‌های پنهان اجرا می‌شود؟
در همینه زمینه :
