درمانی برای بسیاری از رنج‌ها

این روزها مرگ را از همیشه نزدیک‌تر به‌خود می‌بینیم و فشارها و مصایبی که در گلوی زندگی چنگ انداخته، همچون خاری در روان‌های بی‌شماری خلیده است. با این حال، این نخستین‌بار نیست که بشر در چنین موقعیت دردناکی قرار گرفته است؛ البته شاید هیچ‌گاه تمام ابنای بشر اینگونه به فریاد از دست بلایی عالمگیر برنخاسته‌اند و شاید جهانِ بعدِ از کرونا جایی باشد که مردم با هم‌سویی و تفاهم بیشتری درصدد یافتن معنای زندگی برآیند. چه اکنون و چه در دیگر مقاطعی از تاریخ که مصیبت و بلا گریبانگیر انسان شده، اندیشیدن به‌معنای زندگی و غایت انسان و تقلاهای وی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در این وضعیت، مطالعه کتابی که با نگریستن به مقطع تاریخی تیره‌وتاری از حیات بشر به یافتن معنای زندگی مدد می‌رساند، به ما نشان می‌دهد که حتی در دردناک‌ترین لحظات زندگی هم می‌توان، به‌رغم همه‌چیز، پاسخ مثبتی به زندگی داد. «انسان در جست‌وجوی معنا» مهم‌ترین کتاب ویکتور فرانکل - عصب‌شناس و روان‌پزشک اتریشی - است که نخستین‌بار در سال۱۹۴۶ یعنی تقریبا بلافاصله بعد از پایان جنگ جهانی دوم منتشر شد. او در بخش نخست این کتاب، تجربیات عجیب، هول‌آور و تأثیرگذارش را از 3سال حضور در اردوگاه‌های کار اجباری آشویتس و داخائو نوشته و در بخش دوم (که البته بعدا اضافه شد) با استفاده از این تجربیات، نظریه معناگرایی خود را شرح داده است. اهمیت فرانکل در سخن گفتن به زبان عامه و بازنگری‌های متعددی است که در این اثر کلاسیک‌شده‌اش طی 46سال انجام داده است. پیش از این چندین ترجمه از کتاب «انسان در جست‌وجوی معنا» به فارسی منتشر شده بود، اما به‌تازگی نشر سنگ ترجمه کامل و تازه‌ای از آن ارائه کرده است. فرانکل 5سال پیش از مرگش در سال۱۹۹۲ ویراست تازه‌ای از کتاب ارائه کرد. ترجمه‌ حاضر، براساس همین نسخه‌ آخر است که نسبت به نسخه‌های اولیه تفاوت‌هایی دارد؛ ازجمله اینکه قسمت‌هایی را حذف کرده و یک فصل نسبتا طولانی به نام «موردی از خوش‌بینی غم‌انگیز» به کتاب افزوده است؛ فصلی که در آن توصیفی بسیار زیبا از وضعیت انسان در جهان پر از رنج و راه مواجهه با آن ارائه می‌دهد. فرانکل که تجربه دردناک اردوگاه‌های آلمان را پشت سر گذاشته، معتقد است: «پاسخ مثبت به زندگی با وجود همه‌‌چیز» راه درمان بسیاری از رنج‌هاست و زندگی تحت هر شرایطی معانی بالقوه خودش را دارد؛ حتی در تیره‌بختانه‌ترین شرایطش. او مثل نیچه معتقد بود کسی که چرایی زندگی‌اش را بیابد، چگونگی‌اش را نیز خواهد یافت؛ نسخه‌ای که در جهان بی‌معنای امروز، هنوز کار می‌کند.
کتاب «انسان در جست‌وجوی معنا» نوشته ویکتور فرانکل با ترجمه مریم حسین‌نژاد توسط نشر سنگ در 144صفحه به قیمت 25هزار تومان منتشر شده است.