آزادی به جای امجدیه

محمود مولایی

آزادی به جای امجدیه غیرممکن به نظر می‌رسید، اما ممکن شد. با شتابی حیرت‌آور در ابتدای مسیر، هنگامی که شکوه و عظمت بازی‌های آسیایی 1974 تهران با استادیوم غول‌پیکر آزادی معنا یافت. دور افتخار در آزادی با گنجایش 100 هزار نفری لذتی داشت که برخی از قهرمانان ایرانی در آن رویداد تجربه کردند تا مشخص شود در خاورمیانه، تهران می‌تواند میزبان باشد و دیگران نمی‌توانند. مدال‌آوران دوومیدانی ایران برای نخستین بار طعم شیرین دور افتخار در استادیوم مملو از جمعیت را چشیدند. جلال کشمیری در رشته پرتاب وزنه و پرتاب دیسک 4 مدال طلا به دست آورد، اما تک طلای تیمور غیاثی در پرش ارتفاع سرآمد شد؛ مردی که عادت داشت با یک لنگه کفش بپرد و عادت داشت قهرمان باشد. به همشهری می‌گوید: «در همان بازی‌های آسیایی از طرف کمیته تشکیلاتی بازی‌های آسیایی مرد برتر و ستاره رقابت‌ها شناخته شدم.»‌ او در رقابتی نفس‌گیر نی‌چی‌چین، ورزشکار توانمند چینی را با پرش 2.21 متر شکست داده بود؛ چین در 6 دوره نخست بازی‌های آسیایی غایب بود و نخستین حضورش در المپیک آسیایی، آن هم به میزبانی تهران رقابت‌ها را داغ کرده بود. دور افتخار در استادیوم آزادی تنها مختص کشمیری و غیاثی نشد و دوومیدانی‌کارانی مانند محمدرضا انتظاری، سلمان حسام و فرامرز آصف هم بودند که لذت شادی در حضور هزاران تماشاگر در آزادی را چشیدند. بعد نوبت به تیم ملی فوتبال ایران رسید. 

لحظات تاریخی
قهرمانی تیم ملی فوتبال ایران در بازی‌های آسیایی تهران تجربه‌ای غریب و در عین حال، تاریخی بود. برای بازیکنان در آن روزگار «میدان فوتبال» امجدیه بود و بس. امجدیه با وسعت کوچک و غیرقابل قیاس با استادیوم بزرگ آزادی جایگاه فراموش‌نشدنی برای تمام فوتبالی‌ها به حساب می‌آمد. بازیکنان بزرگ ایران برآمده از امجدیه بودند یا خود را متعلق به آنجا می‌دانستند و خوره‌های فوتبال برای هواداری از تیم‌ها جایگاه خود را بر روی سکوها داشتند. امجدیه بعد از ساخت به مدد گسترش تهران موقعیت مناسب‌تری پیدا کرد؛ جایی در وسط شهر و در دسترس عموم مردم و علاقه‌مندان به فوتبال. چشم‌پوشی از امجدیه، در شرایطی که آنجا مهد فوتبال به حساب می‌آمد، ساده نبود. حتی در بازی‌های آسیایی تهران، آنجا که عظمت و بزرگی استادیوم آزادی فوتبالیست‌ها و هواداران را وسوسه نمی‌کرد. آزادی در دسترس نبود و هنوز هم به نوعی نیست، اما تشکیلات ورزش ایران برای برگزاری المپیک آسیایی نیاز به دهکده المپیک داشتند و زمین‌های شمال غربی پایتخت مناسب برای ساخت مجموعه ورزشی آزادی و ساخت دهکده المپیک برای کاروان ورزشی کشورهای مختلف آسیایی بود. میزبانی بازی‌های آسیایی تهران 4 سال قبل از شروع از این رقابت‌ها مشخص شده و ساخت استادیوم آزادی در دستور کار قرار گرفت. آزادی در اولویت بود، زیرا ورزشگاه اصلی بازی‌ها همانند ورزشگاه اصلی که در میزبان المپیک تعیین می‌کرد، اهمیت داشت. احداث استادیوم آزادی نیز نقطه عطف در ورزش ایران بود و گرچه فوتبالی‌ها در ابتدای مسیر روی خوش به این استادیوم نشان ندادند، ولی گذر زمان همه فوتبالی‌ها را به آزادی کشاند. تیم ملی پیش از رسیدن به فینال بازی‌های آسیایی در آزادی به میدان نرفته بود، بازیکنانی مانند ناصر حجازی، علی پروین، ابراهیم آشتیانی، علی جباری، حسن روشن و بقیه نیز چندان برای بازی در این استادیوم علاقه‌مند نبودند. با این حال، برگزاری فینال بازی‌های آسیایی تهران بین ایران و رژیم صهیونیستی در آزادی جذابیت‌های ویژه‌ای داشت؛ بازی در حضور 100 هزار تماشاگر که با برتری تیم ملی به پایان رسید تا دور افتخار فوتبالی‌ها در ورزشگاه اصلی رقابت‌ها سهم ایران شود.  

آزادی در اولویت
ساخت استادیوم آزادی به سرعت انجام شد. آذرماه 1349، هنگامی که میزبانی ایران قطعی شد، سازمان تربیت بدنی ایجاد تاسیسات و تجهیزات ورزشی را در دستور کار قرار داد. فعالیت‌های عمرانی با اولویت ساخت استادیوم آزادی به نحوی که استانداردهای جهانی در آن لحاظ شود، شروع شد. پاییز سال 1350 این استادیوم آماده بهره‌برداری بود تا آزادی در آن دوران یکی از بزرگ‌ترین استادیوم‌های فوتبال در جهان قلمداد شود. هنوز هم استادیوم آزادی یکی از برترین ورزشگاه‌های جهان محسوب می‌شود که با وجود تامین دو طبقه سکو برای تماشاگران و وسعت چشمگیر، جمعیت از هر طرف به زمین بازی اشراف دارند. مساحت این استادیوم 141 هزار متر مربع است و گرچه در سال 53 و بازی‌های آسیایی تهران رسما افتتاح شد، اما ‌خیلی از بازی‌های رسمی و بزرگ همچنان در استادیوم امجدیه برگزار می‌شد. البته فوتبالی‌ها رفته‌رفته به آزادی عادت کردند تا هواداران فوتبال هم عادت کنند که برای حضور در ورزشگاه به جای امجدیه مسیر دورتری را طی کنند و به آزادی برسند. 
علاوه بر زمین فوتبال، پیست دوومیدانی در 8 ردیف، جایگاه ویژه و جایگاه گزارشگران و خبرنگاران در نقشه نخست احداث استادیوم آزادی مشخص شده بود. درهای متعدد در هر طرف استادیوم برای ترک همزمان تماشاگران از ویژگی‌های آزادی است.البته بعدها و در سال‌های اخیر بنا به برگزاری رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا و میزبانی دو تیم بزرگ استقلال و پرسپولیس، ای‌اف‌سی ایراداتی را به این استادیوم وارد کرد. پس از آن با نصب صندلی روی سکوهای بتنی تعداد حضور تماشاگران از 100 هزار نفر به 78 هزار و 116 نفر کاهش یافت، اما استادیوم آزادی همچنان برای برگزاری بازی‌های بزرگ چیزی کم ندارد.