گفت‌و‌گو/ شرط موفقیت پروژه‌های محلی

اجرای پروژه‌های خرد یا کوچک‌مقیاس، رویکرد جدید مدیریت شهری است. این پروژه‌ها با رفع کمبود محلات، حس تعلق شهروندان را افزایش می‌دهد و محله‌ها را به فضای بهتری برای زندگی تبدیل می‌کند. محقق‌شدن این اهداف و تماشای دستاوردهای مثبت و موفقیت این پروژه‌ها، نیازمند منطبق‌بودن آنها با خواسته و نیاز شهروندان است. کاوه حاج‌علی‌اکبری مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری دراین رابطه توضیحات تکمیلی  را ارئه کرد. او می‌گوید: «اگر پروژه‌های خرد و کوچک‌مقیاس متناسب با خواسته و نیاز اهالی نباشند و در اصطلاح به محله و مردم پشت کنند، موفق نخواهند بود.»

بارها تأکید کرده‌اید پروژه‌های کوچک‌مقیاس سبب بهبود کیفیت زندگی شهروندان می‌شود. آیا چنین پروژه‌هایی در ایجاد حس ایمنی و امنیت هم نقشی دارند؟
قطعا در هر محله موضوع ایمنی و امنیت اهمیت دارد و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری هم نقش داشته و دارند و خواهند داشت. مفهوم ایمنی و امنیت بسیار گسترده است و از داخل منزل شروع و به اجتماع ختم می‌شود. ایمنی در خانه سبب می‌شود مبادا سقف روی سر خانواده آوار شود و در بیرون از خانه هم با شناسایی فضاهای رهاشده و ناامن و تبدیل آنها به فضاهای شهری، امنیت اجتماعی ایجاد می‌شود.
برخی از فضاهای شهری ایجادشده آنطور که باید و شاید نقشی در امنیت اجتماعی مردم ندارند. چگونه می‌توان این مشکل را برطرف کرد؟
روش‌های مختلفی برای ایجاد و ارتقای امنیت اجتماعی وجود دارد که مهم‌ترین آن حضورپذیری مردم در فضاهای شهری است. به‌عبارت دیگر هر چقدر مردم در فضاهای شهری ایجادشده بیشتر حضور داشته باشند، امنیت بالا می‌رود و حضور افراد با رفتارهای نابهنجار کمرنگ‌تر می‌شود.
از چه طریق می‌توان زمینه حضورپذیری مردم را فراهم کرد؟
باور داریم نمی‌توان مردم را مجبور به انجام کاری کرد. بنابراین تلاش می‌کنیم با استفاده از جذابیت‌های معماری و برخی از فعالیت‌ها که مطابق با نیاز و خواسته شهروندان باشد، زمینه حضور آنها را در فضاهای شهری فراهم و مردم را به این کار ترغیب کنیم نه مجبور. وقتی فضای ایجادشده برای مردم جذاب باشد و بتوانند برای دقایقی در آن قدم بزنند و دوچرخه‌سواری کنند، حضورشان پررنگ‌تر می‌شود.
با توجه به صحبت‌های شما جانمایی پروژه‌ها هم اهمیت دارد.
دقیقا همینطور است. هر فضای تملک و تخریب‌شده‌ای برای ایجاد فضاهای شهری مناسب نیستند. فضاهای شهری در پروژه‌های کوچک‌مقیاس باشند باید در جا و مکانی باشند که از نظارت اجتماعی خوبی برخوردار یا امکان ایجاد این نظارت در آنها وجود داشته باشد. در پروژه‌های خرد اگر فضاهای شهری مبتنی بر نیاز مردم و محله نباشد و در اصطلاح پشت به مردم و محله باشد، حتما شکست می‌خورد و موفق نخواهد بود. بنابراین باتوجه به ظرفیت و پتانسیل محله‌ها و مکان‌ها پروژه‌ها تعریف و اجرایی می‌شوند.
در قالب یک مثال بیشتر توضیح دهید.
به‌طور مثال پروژه امیرکبیر به‌دلیل منطبق‌بودن با نیاز مردم و محله و همچنین جانمایی درست و اصولی با استقبال خوب مردم مواجه شد و رضایت شهروندان نشان می‌دهد این پروژه موفق بوده است. پروژه خیابان ۱۷شهریور نمونه ناموفقی است که از یک‌سو مطالبه مردم نبود و از سوی دیگر جانمایی آن درست صورت نگرفت و به همین دلیل پس از بهره‌برداری با موجی از مخالفت‌ها مواجه شد.
اخیرا بازدیدی از پروژه پشت‌گذر نواب داشتید؛ پروژه‌ای که در راستای افزایش ارتقای امنیت اجتماعی به‌ویژه زنان تعریف شده است. ارزیابی شما از این پروژه چگونه است؟
این پروژه مطالبه مردم است اما ظرفیت و پتانسیلی در آن وجود ندارد تا مردم را برای حضور ترغیب و تشویق کنیم. بنابراین تلاش کردیم از امکانات و داشته‌های محله برای ایجاد فضاهای شهری استفاده کنیم و همین امر کارها و دستیابی به اهداف را سخت‌تر می‌کند اما غیرممکن نیست. به‌طور کلی کارهای انجام‌شده مطلوب و رضایتبخش بوده و امیدواریم بتوانیم این فضا را برای نظارت و امنیت اجتماعی مساعدتر کنیم.