یادداشت/ر ویارویی پدافند غیرعامل با ویروس کرونا

حسین وزیری- کارشناس حوزه پدافند غیرعامل

شهر معنا و مفهوم جدیدی نسبت به گذشته پیدا کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 2030میلادی، بیش از 70 درصد جمعیت در شهرها سکونت کنند و این خود بیش از پیش اهمیت پدافند غیرعامل را برای مدیریت بهتر و حفاظت از بنیان‌های شهری نمایان می‌کند. نهادینه‌سازی‌ فرهنگ پدافند غیرعامل می‌تواند منجر به اولویت بخشی اقدامات مربوط در حوزه‌های عملیاتی شهر شود و تاب‌آوری را تا حد زیادی در همه لایه‌های شهری افزایش دهد. آنچه در این مقوله حائز اهمیت است تقویت روحیه همکاری دستگاه‌های اجرایی و پرهیز از هرگونه موازی کاری در دستیابی به اهداف مهم ملی است. در این گام وظیفه مهم و خطیری به‌عهده دستگاه‌های اجرایی برای ایجاد یا تکمیل زیرساخت‌های مناسب ارتباطی، راهبری و نظارت بر روند برنامه‌های مربوطه، آموزش،کنترل ونظارت دائم است.
 آنچه می‌تواند منجر به تداوم برنامه‌ها و طرح‌های پدافند غیرعامل شهری شود، بدون شک به روزرسانی داده‌ها و اطلاعات و آموزش بهنگام کاربران و اثرگذاران این حیطه و برگزاری جلسات و نشست‌های پی‌در‌پی است. حال  امروز کلانشهر تهران با عنوان یک معضل جدی با آن مواجه است عدم‌مستند‌سازی‌ و عدم‌پایبندی به مدیریت دانش در بخش‌های اجرایی بوده که می‌تواند منجر به تشدید بحران‌ها و عدم‌مدیریت صحیح و به موقع شود.
 بخشی از بحران‌های طبیعی همچون سیل، فرونشست، لغزش زمین و سونامی‌ها قابلیت پیش‌بینی نسبی دارند و می‌توان با حذف به موقع موانع و وضع قوانین آنها را کنترل کرد یا در هنگام بروز با ایجاد زیرساخت‌های از قبل ایجاد شده تلفات جانی و مالی را به‌شدت کاهش داد اما آنچه بشر از آغاز سال 2020میلادی با آن مواجه است (ویروس کرونا) نه وسعت جغرافیایی محدودی دارد نه تا به امروز قابل کنترل بوده است.
البته کشورهایی بوده‌اند که با قرارگیری در مسیر شهر هوشمند توانسته‌اند هرچه بهتر با این بحران مواجه شوند و آن را کنترل کنند. سازمان پدافند غیرعامل در برخی کشورها دارای عمری ۶۰ تا ۷۰ساله است و در بسیاری از کشورهای جهان این مسئله به برنامه‌های استراتژیک سیاسی و دفاعی تبدیل شده و در کشور ما نیز برای صیانت از منابع موجود در برابر تهدیدات، پدافند غیرعامل فعالیت خود را از سال۸۲ آغاز کرده است و عمری قریب به 17سال دارد.
 با این حال در طرح جامع پدافند غیرعامل می‌بایست تمام فرصت‌ها و دارایی‌های استانی در کنار تهدیدات و چالش‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. آنچه درخصوص بیماری کرونا وجود دارد این است که تاکنون واکسن و داروی مشخصی برای این بیماری پیدا نشده و رویکرد اساسی در پدافند غیرعامل شهری به جای درمان محوری باید مبتنی بر اقدامات بهداشت محور و آموزش مردم در جهت کنترل و کاهش این بیماری باشد.
نکته‌ای که بسیاراهمیت دارد، غافل نشدن از امر آموزش و مهارت‌افزایی است تا سبب افزایش حس تاب‌‎آوری شهری در مواجهه با بحران‌های پیش‌بینی نشده، شود. در این بین رسانه‌ها می‌توانند نقش بی‌بدیلی در حوزه فرهنگسازی‌ ایفا کنند تا هم آرامش و آسایش ملی ایجاد و هم قابلیت مدیریت بحران کشور، در سطح منطقه و جهان معرفی شود. در نهایت باید اذعان داشت پدافند غیرعامل، تعیین‌کننده امنیت زندگی همه شهروندان است.