4میدانگاه جدید به قلمروی شهر اضافه می‌شوند

  مجید جباری ـ خبر‌نگار



مسیر زیست شهری تهران، از خودرومحوری به پیاده‌مداری تغییر کرده است. تغییر و تحولی که قرار بود فضاهای عمومی را از ماشین‌دودی‌ها پس بگیرد و در اختیار پیاده‌ها قرار دهد، طی سال‌های اخیر به جریان افتاده و نتیجه‌اش کم‌کم برای شهر و شهروندان نمایان می‌شود. حالا دیگر واژه جدیدی از شهرنشینی وارد زندگی شهروندان شده و کمتر کسی از معنی و مفهوم میدانگاه و پلازا بی‌خبر است. مدتی می‌شود که میدانگاه‌های شهری و پاتوق‌های محلی و اکثرا خردمقیاس در برخی از محله‌های شهر سبز می‌شوند؛ فضاهایی که فرصت‌ مکث و تعامل اهالی محل با یکدیگر را ایجاد می‌کنند.
 با این حساب قرار است هر محله و هر منطقه پاتوق و میدانگاهی برای پیاده‌روی و گذران وقت اهالی محل داشته باشد. 2ماه پیش افتتاح میدانگاه امیرکبیر به انتظار چندساله مردم محله‌های ۱۷شهریور، ایران و امین‌حضور پایان داد و پاتوقی را در اختیار مردم مرکز پایتخت قرار داد؛ میدانگاهی که تقریبا همه نیازهای مردم را برای فاصله‌گرفتن از خودرومحوری دارد. از مسیر دوچرخه‌سواری و پیاده‌راه گرفته تا فضای سبز و محلی برای ورزش، نشاط، تعامل و درکردن خستگی‌های روزمره. این رویکرد با افتتاح 4میدانگاه شهری دیگر در آینده نزدیک، تداوم دارد و ساکنان چند منطقه را منتفع خواهد کرد.

روددره اوین، قلمروی عمومی می‌شود
در تأیید این رویکرد مدیریت شهری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران دیروز خبر خوشی برای ساکنان منطقه2 پایتخت داشت و از تبدیل عرصه 133هکتاری روددره اوین درکه (دره اسلام‌آباد) به قلمروی عمومی خبر داد.
محمد سالاری با اشاره به جلسه خود با معاون شهرسازی و معماری شهرداری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران و شهردار منطقه2 به‌منظور بررسی گزارش مشاور در مورد طرح موضعی روددره اوین درکه (اسلام‌آباد)، گفت: «مدیریت شهری دوره پنجم در راستای تحقق رویکرد انسان‌محوری، توسعه قلمروها و عرصه‌های عمومی را در برنامه پنج‌ساله سوم و برنامه اولویت‌محور سال‌جاری قرار داده است. شهردار تهران در جلسات گذشته هم‌اندیشی با اعضای شورای شهر، از برگزاری جلساتی درخصوص تدوین برنامه مداخله در محدوده دره اسلام‌آباد حد فاصل بزرگراه همت تا بزرگراه یادگار امام خبرداد که در همین راستا جلسه‌ای را با مدیران، مسئولان و مشاور تهیه‌کننده طرح موضعی روددره اوین درکه برگزار کردیم.»
سالاری با تأکید بر اینکه در چشم‌انداز پیش روی این برنامه، احترام به حق سرپناه ساکنین با حفظ الگوهای سکونتی موجود، ایجاد یک قلمروی عمومی شهری خوشنام و پرآوازه در تعامل فضایی کامل با کلیت شهر مورد توجه جدی است، اضافه کرد: «مقرر شده عرصه‌ها و محورهای پیاده این طرح برای ایجاد فضاهای تفرجگاهی و ورزشی اهالی منطقه و محله‌های پیرامونی درنظر گرفته شود و در عین حال ویژگی‌های اقلیمی آن به محیط‌زیست شهری کمک کند.»
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران بسترسازی لازم برای انجام فعالیت‌های فرامنطقه‌ای، به‌ویژه فعالیت‌های معطوف به گردشگری شهری در طرح مذکور را ضامن ایجاد اشتغال پایدار برای ساکنین و سایرین عنوان کرد و گفت: «نگهداری فعال و سرزنده عرصه قابل توجه باغات و فضاهای باز تحت مالکیت خصوصی، توجیه اقتصادی خواهد داشت و نهایتا شکل‌گیری تنوع عملکردی، حس مکان شهری و حس هویت در مکان با اتکا بر 3عنصر فرم، فعالیت و تصویر ذهنی را در مخاطبین ایجاد خواهد کرد.»


بازخورد مثبت مکث و تعامل در پلازای امیرکبیر
کاوه حاجی‌علی‌اکبری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران 
در میان پروژه‌هایی که به بهره‌برداری رسیده و شهروندان در حال استفاده از آن هستند، میدانگاه امیرکبیر قابل استناد است و با توجه به گذشت حدود 2‌ماه از افتتاح آن، بازخوردهای مختلفی را درباره این پروژه شهری از شهروندان گرفته‌ایم که عمده این بازخوردها مثبت بوده است. مراجعه‌کنندگان از همه طیف‌ها و گروه‌های اجتماعی مثل زنان، مردان، کودکان و سالمندان در تمام ساعات شبانه‌روز از این فضای مکث و تعامل شهری استفاده می‌کنند. البته به این معنی نیست که بازخوردهای منفی نداشته‌ایم. یکی از گلایه‌ها از میدانگاه امیرکبیر این است که در ساعات پایانی شب برخی گروه‌های خاص که رفتارهای نابهنجار دارند، از فضا استفاده می‌کنند که موضوع از طریق استقرار نیروی انتظامی در محل، قابل حل است. یکی دیگر از انتقادات بجایی که از این فضا شده، تردد موتورسیکلت‌هاست. بر همین اساس بعد از بررسی، جاهایی که امکان تردد موتورسیکلت‌ها وجود داشت را با موانع ترافیکی بستیم و این مشکل برطرف شده است. ضمن اینکه هم‌اکنون در حال هماهنگی با شهرداری منطقه هستیم که علاوه بر نظارت اجتماعی امکان نظارت انتظامی بر این میدانگاه را هم داشته باشیم. غیر از این پروژه‌هایی که در سازمان نوسازی در ماه‌های اخیر طراحی و اجرا شده، پاتوق‌های محله‌ای و پروژه‌های خردمقیاس هستند که عمدتا در مقیاس واحد همسایگی یا در مقیاس محله فعالیت می‌کنند که تا امروز دست‌کم در مورد اینها مشکلی گزارش نشده است. البته منظور این نیست که مشکلی ندارند، اما چون این پاتوق‌ها معمولا در نقاطی تعریف و توسط تعدادی خانه محصور شده‌اند، امکان نظارت اجتماعی توسط همسایگان بر آنها وجود دارد . به وفور هم بازخوردهای پروژه‌های اجرا شده در 4میدانگاهی که در حال احداث هستند،‌مد نظر قرار می‌گیرند.


مناسب‌سازی‌ پیاده‌روها؛ پیش‌نیاز ایجاد میدانگاه‌های شهری
سیدمهدی معینی، کارشناس برنامه‌ریزی شهری
در تاریخ تهران، میدانگاه‌ها در فضاهای شهری ما جایگاه خاص خودشان را داشتند و استفاده همگانی از آنها می‌شد. طی سال‌های اخیر اما با گسترش خودرومحوری، بعضی از این میدانگاه‌ها عرصه تاخت‌وتاز خودروها شده و از میدان یا میدانگاه به یک فلکه ترافیکی تبدیل شده‌اند. بر همین اساس شورای شهر و شهرداری تهران -به‌ویژه در این دوره- به‌منظور گسترش عرصه‌های عمومی، بازپس‌گیری عرصه‌ها و قلمروهای عمومی از خودروها و بازگرداندن آنها به پیاده‌ها را در دستور کار قرار دادند. بر این اساس، در فاز نخست، 5میدان شهری مشخص شده که بعد از بهسازی، مناسب‌سازی‌ و بازپیرایی در اختیار شهروندان قرار بگیرد. اگرچه میدانگاه‌ها فضای بسیار مؤثری برای گسترش عرصه‌های عمومی شهر و استفاده همگانی هستند، اما نکته اصلی که باید درباره میدانگاه‌ها به آن توجه شود این است که برای رسیدن به اهداف مورد نظر، نخست باید مناسب‌سازی‌ فضاهای شهری ازجمله پیاده‌روها انجام شود؛ چراکه میدانگاه‌ها قرار است محل حضور پیاده‌ها و فضای مناسبی برای مکث و تعامل شهروندان در همه طیف‌ها و گروه‌ها باشند. خوشبختانه حوزه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران همزمان با این پروژه‌ها، پروژه دیگری را در دست اقدام دارد که در قالب مناسب‌سازی‌ فضاهای شهری قرار است سالانه 500کیلومتر پیاده‌رو در شهر تهران، بازسازی، نوسازی و بهسازی شود. به این ترتیب و به باور من، درصورتی که این 2اقدام، یعنی مناسب‌سازی‌ پیاده‌روها و ساخت میدانگاه‌ها در کنار هم پیش بروند، شهرداری توانسته کمک مؤثری به گسترش فضاهای عمومی برای استفاده همگان بکند.


مشخصاتی از 4پروژه  میدانگاهی جدید

  میدانگاه خورشید: 
منطقه20، محله شیخ‌صدوق
در حال اجرا و با 30درصد پیشرفت فیزیکی
پیش‌بینی بهره‌برداری: 3‌ماه بعد 

 میدانگاه بریانک: 
منطقه10، محله بریانک
در مراحل آغاز عملیات اجرایی (عملیات اجرایی یک‌هفته قبل آغاز شده است.) 
پیش‌بینی بهره‌برداری: بهار1400

 میدانگاه صلح: 
منطقه14، محله صاحب‌الزمان
در مرحله انتخاب پیمانکار (پیمانکار هفته آینده انتخاب می‌شود.)
پیش‌بینی بهره‌برداری: پایان سال 

 میدانگاه دریافت: 
منطقه18، محله یافت‌آباد جنوبی
پروژه هنوز وارد مرحله اجرایی نشده و در حال طراحی است.