افغانستان بر مدار دیپلماسی صلح

 محمدامین خرمی- روزنامه‌نگار

 عبدالله عبدالله در تهران است، گلبدین حکمتیار به اسلام‌آباد سفر کرده و یک هیأت 21نفره به نمایندگی از دولت، احزاب و گروه‌های سیاسی افغان چند هفته است که در دوحه مشغول مذاکره برای آغاز گفت‌وگوهای فراگیر صلح است. در افغانستان اما درگیری‌ها بی‌وقفه ادامه دارد و مردم همچنان قربانی اصلی جنگ هستند.
عبدالله عبدالله، رئیس شورای‌عالی مصالحه ملی افغانستان، که پس از سفر به هند و پاکستان، به ایران سفر کرده، امروز دیدارهای خود در تهران را به پایان می‌رساند. عبدالله در تهران تأکید کرد که ادامه جنگ در افغانستان، به سود هیچ کشوری نیست. او در گفت‌وگو با صداوسیما گفت که از ادامه جنگ در افغانستان هرچند درگام نخست مردم این کشور رنج می‌‎برند، اما جنگ اثرهای ناگواری برکشورهای منطقه به‌ویژه از رهگذر اقتصاد دارد.
رئیس شورای مصالحه ملی افغانستان با هدف همراه کردن ایران با مذاکرات صلح به تهران سفر کرده است. ایران از ابتدا به‌خاطر نقش محوری آمریکا، منتقد این مذاکرات بوده اما اعلام کرده در چارچوب مذاکرات فراگیر صلح افغانستان، از مواضع دولت مرکزی این کشور حمایت می‌کند. ایران معتقد است گفت‌وگوها با محوریت آمریکا، بی‌نتیجه خواهد بود. شاید به همین دلیل باشد که هیات‌های مذاکره‌کننده از سوی طالبان و کابل در همان آغاز مذاکرات اعلام کردند هیچ طرف ثالثی را در گفت‌وگوها نمی‌پذیرند؛ خواسته‌ای که به حذف آمریکا از روند گفت‌وگوهای دوحه منجر شد. دیروز نیز حسن روحانی تنها راه‌حل جنگ افغانستان را مذاکرات بین‌الافغانی دانست و بر حمایت ایران از اجماع منطقه‌ای برای پایان دادن به جنگ در این کشور تأکید کرد.
عبدالله عبدالله پیش از تهران، طی سفر به هند و پاکستان، تلاش کرد مقام‌های سیاسی و امنیتی در این دو کشور را نیز با مذاکرات صلح افغانستان همراه کند. هند از نقشی که پاکستان در مذاکرات با طالبان ایفا کرده ناخشنود است و به‌نظر می‌رسد به همین دلیل، مواضعش چندان همراه با مذاکرات دوحه نبوده است.
همزمان با حضور عبدالله در تهران، گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان، نیز دیروز در راس هیأتی سیاسی به پاکستان سفر کرد. حکمتیار قرار است با شاه‌‌محمود قریشی، وزیر خارجه، عمران خان، نخست‌وزیر و عارف علوی، رئیس‌جمهور این کشور و دیگر مقام‌های پاکستانی در مورد گفت‌وگوهای صلح افغانستان دیدار و مذاکره کند. حکمتیار جزو رهبران جهادی افغانستان است که اکنون سمت رسمی در حکومت این کشور ندارد اما سفر او به پاکستان در حمایت از مذاکرات صلح اتفاقی مهم به شمار می‌رود. حکمتیار ازجمله رهبران ارشد مجاهدین است که در دوران اشغال افغانستان توسط شوروی، روابط نزدیکی با پاکستان داشت. به‌نظر می‌‌رسد او نیز اکنون برای پایان دادن به جنگ در کشورش، به‌دنبال فعال کردن ارتباطات خود در منطقه است.
تلویزیون طلوع افغانستان دیروز در گزارشی خبر داد که احتمالا طی روزهای آینده، دیگر چهره‌های سیاسی افغان نیز به کشورهای منطقه سفر خواهند کرد تا به ایجاد اجماع منطقه‌ای در حمایت از گفت‌وگو‌ها کمک کنند.

مذاکرات بی‌نتیجه در دوحه
تلاش‌های دیپلماتیک سیاسیون افغان برای کمک به گفت‌و‌گوهایی است که خود حال و روز خوبی ندارند. یک‌ماه از افتتاحیه گفت‌وگوها با حضور وزیر خارجه آمریکا در دوحه می‌گذرد اما اعضای هیأت مذاکره‌کننده طالبان و نمایندگان کابل هنوز حتی بر سر چارچوب انجام مذاکرات هم به نتیجه نرسیده‌اند. گروه‌های تماس دو طرف طی روزهای اخیر پس از یک وقفه چند روزه، بار دیگر نشست‌های خود را آغاز کرده‌اند اما هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده‌اند.
گفته می‌شود هیأت طالبان مذهب حنفی را به‌عنوان مبنای مذاکرات صلح مطرح کرده‌اند. طالبان همچنین به انجام مذاکرات در چارچوب توافق صلح این گروه با آمریکا تأکید دارد. در مقابل، هیأت کابل بر مبنا قرار دادن مذهب جعفری در مذاکرات نیز تأکید دارد و معتقد است قانون اساسی افغانستان باید محور قرار گیرد.

ادامه جنگ در افغانستان
آتش‌بس موقت در افغانستان، مهم‌ترین موضوعی است که به‌نظر می‌رسید با آغاز گفت‌وگوهای صلح در دوحه اعلام شود. اما نه‌تنها هنوز حرفی از آتش‌بس نیست بلکه درگیری‌ها با شدت بیشتری در مناطق مختلف این کشور ادامه دارد. حملات طالبان در 2استان هلمند و قندهار در جنوب افغانستان طی روزهای اخیر به درگیری‌های کم‌سابقه در این منطقه منجر شده است. هزاران نفر از مردم از شهرها و روستاهای مختلف ازجمله از شهر لشگرگاه مرکز هلمند آواره شده‌اند. همزمان با ادامه درگیری‌ها در جنوب افغانستان، بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی نیز در این کشور ادامه دارد؛ حملاتی که یک سر آن به داعش و سر دیگرش به طالبان وصل می‌شود. روز یکشنبه، انفجار یک خودروی بمب‌گذاری شده در نزدیکی ساختمان پلیس در شهر فیروزکوه در استان غور در مرکز افغانستان، 12کشته و بیش از 100زخمی به جا گذاشت. بیشتر تلفات این حمله مربوط به مردم عادی بوده است. هنوز هیچ گروهی مسئولیت این حمله را به‌عهده نگرفته اما طالبان، متهم شماره یک آن است.
ناتوانی هیأت‌های مذاکره‌کننده در دوحه برای تعیین چارچوب مذاکرات و اعلام آتش‌بس، امیدها به آینده صلح در افغانستان را کم‌رنگ کرده است. سفرهای دیپلماتیک به کشورهای منطقه برای همراهی آنها با مذاکرات، نقش مهمی در موفقیت مذاکرات خواهد داشت اما پیش از آن، این گروه‌های افغان هستند که باید دور یک میز بتوانند اختلافات ریشه‌ای خود را به‌خاطر صلح کنار بگذارند.